Знаць: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Krupski Oleg (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
Krupski Oleg (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
'''Дваране''', '''дваранін''', '''дваранства''' ({{lang-ru|дворяне}}, {{lang-pl|dworzanie}}): дваране - асобы які належыць да дваранства; дваранін - асоба якая належыць да дваранства; дваранства - прывілеяванае [[саслоўе]], якое ўзнікла ў [[феадал]]ьнаму грамадстве. З'яўляецца ў ўжытку з 2-й палове [[XVII]] ст. у значэнні «чалядзіна князя». Паняцце часткова прайгравацца ў [[Буржуазія|буржуазным]] грамадстве. Захавалі спадчынныя прывілеі пры [[Капіталізм|капіталізме]]. У шырокім сэнсе дваранства мяняе еўрапейскую феадальную [[Арыстакратыя|арыстакратыю]] наогул. У гэтым сэнсе можна казаць пра "французскім [[Шляхта|шляхецтве]]", "нямецкай шляхецтве" і т.п.. Гістарычна высокі сацыяльны пласт, грамадскае становішча, статус, што успадкоўваецца. Сёння да гэтага часу існуе ў некаторых краінах - пераважна ў краінах, якія былі [[Манархія|манархіямі]].
За службу пасаду атрымлівала спадчынны статус для членаў сям'і, часам гэта звязвалася з правам насіць спадчынны прэфікс звязаны з месцазнаходжаннем сямейнага маёнтка (напрыклад "de", "don" або "von" у [[Еўропа|Еўропе]]). Прадстаўнікі шляхты, напрыклад у дарэвалюцыйнай Францыі, мелі фінансавыя і іншыя прывілеі. Сёння ў большасці краін "высакародны статус" - ці ганаровы тытул не дае ніякіх законных прывілеяў. Некаторыя выключэння з гэтага правілы існуюць да гэтага часу ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], дзе пэўныя прадстаўнікі шляхты яшчэ маюць асобныя прывілеі (месца ў верхняй палаце Брытанскага парламента, які завецца палата лордаў). Шляхецтва з'яўляецца гістарычным, сацыяльным і часам законным паняццем, якое не тоеснае сацыяльна-эканамічнаму статусу, які існаваў раней.
* Тытулаваныя дваранства - такіх як князь, граф, барон і да т.п..
Радок 16:
Было радавое дваранства атрыманыя ў спадчыну ад продкаў разам з радавым маёнткам. У асяроддзі радавых дваран [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], асабліва вылучаліся "слупковыя" дваране - якія могуць даказаць сваё дваранства на працягу больш, чым 100 гадоў (напрыклад Еропкін, Скрабін, Травін і інш.). У фарміраванні эліты нацыі [[Беларусь|Беларусі]] ([[Сацыялогія|сацыялагічная]] стратыфікацыя) важны перыяды [[Русь|Кіеўскай Русі]], [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Так як вядомы гісторыі [[генацыд]] (фізічнае знішчэнне дзесяткаў тысяч лепшых прадстаўнікоў беларусаў з тагачаснай назвай [[Літвіны|літвінаў]]) [[Вялікае княства Маскоўскае|Маскоўскім Княствам]] у сярэднявеччы, і пасля [[1772]] года - жорсткі кантроль Расійскай імперыі прызнання беларускай шляхты ў расейскім дваранстве у губернях Беларусі. Што выявілася ў падтрымцы [[Паўстанне 1794|паўстання 1794 г.]], [[Гісторыя Польшчы|паўстанняў 1830-1831 і 1863-1864 гг.]]. Асаблівую зайздрасць Расійскай імперыі выклікала вялікая частка беларускай шляхты, у якой радаводы былі даказаны на працягу больш 400-500 гадоў, чым перавышалі расійскія.
У Польшчы ж дваранства баялася за спадчынныя ганаровыя званні і правы дваранства матэрыяльна не заможнага, ставячы маральныя якасці ў палітычнаму і судоваму жыццю вышэй матэрыяльнай маёмасці. Але расслаенне на практыцы існавала, у асноўным па наяўнасці матэрыяльнай уласнасці. Дзе ў дадатак да магутным магнатам было шмат дваран, хто тэарэтычна маюць аднолькавыя палітычныя правы. Існавала падзел у феадальнай структуры, практычна яны не былі роўныя перад судамі. Але каля 10% насельніцтва ў цэлым ажыццяўлялі свае палітычныя прывілеі (права на выбар, у тым ліку і выбар караля Польшчы). Што ў той [[Рэч Паспалітая|Рэспубліцы]]
Дзяржаўны пераварот [[1917]] года адмяніў прывілеі дваранства, і быў арганізаваны [[Тэрарызм|тэрор]] бальшавікоў ([[Рэпрэсіі ў СССР|рэпрэсіі]]). Большая частка шляхты [[Беларуская эміграцыя|імігравала]]. Іншыя прадстаўнікі шляхты цяжка спрабавалі прыстасавацца да новай рэчаіснасці ў дзяржаве, супрацоўнічалі з Савецкай уладай, рабілі кар'еру (напрыклад [[Фелікс Дзяржынскі]], [[Радзівон Якаўлевіч Маліноўскі]], [[Надзея Крупская|Надзея Канстанцінаўна Крупская]] і інш.). Камуністычная прапаганды абясцэньвае дваран ў афіцыйнай гісторыі, у кіно і літаратуры. Пасля [[Распад СССР|распаду Савецкага Саюза]] пачалося адраджэнне традыцый [[Арыстакратыя|арыстакратычнай]] [[Шляхта|шляхты]], вывучэнне [[Генеалогія|генеалогіі]] грамадствам. Існуе нават мода на высакароднае паходжанне, што спрыяе камерцыйнай дзейнасці, і з'яўленню прэтэндэнтаў на пасад. Усе падыходзяць з усёй сур'ёзнасцю.
| |||