Гедзімінавічы: Розніца паміж версіямі

{{вызнч|1=ГЕДЗІМІНАВІЧЫ}}'''Гедзімінавічы''', {{вызн2|1='''Гедымінавічы}}''' ({{lang-lt|Gediminaičiai}}, {{lang-pl|Giedyminowicze }})  — шматлікі і разгалінаваны арыстакратычны род, прадстаўнікі найвышэйшай арыстакратыі у [[ВКЛ]], [[Польшча|Польшчы]], [[Венгрыя|Венгрыі]], [[Чэхія|Чэхіі]] і [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржаве]] (пазней [[Расія|Расіі]]), нашчадкі сыноў, унукаў і праўнукаў вял.кн. літоўскага [[Гедзімін]]а.

Кожны з сыноў Гедзіміна (апроч [[Монвід Гедзімінавіч|Монвіда]] або Мантоўта) пакінуў нашчадкаў, якія мусілі ўтварыць асобныя ўдзельныя дынастыі ў тых княствах, якімі валодалі іх бацькі. Але ва ўмовах ўтварэння цэнтралізаванай дзяржавы – — ВКЛ, наступныя па Гедзіміне вялікія князі імкнуліся пазбегнуць утварэння ўдзелаў асабліва ў цэнтральнай частцы краіны. Так, [[Новагародак]] пасля смерці [[Карыят Гедзімінавіч|Карыята Гедзімінавіча]] перайшоў у велікакняжацкую ўласнасць, а [[Карыятавічы]] атрымалі ўдзелы на тэрыторыі [[Падолле|Падолля]], адваяванай [[Альгерд]]ам у татар. Увогуле Альгерд імкнуўся рассадзіць сваіх шматлікіх сыноў і пляменнікаў на новадалучаных тэрыторыях (якіх за час свайго панавання ён набыў шмат, выкарыстаўшы часовае аслабленне [[Залатая Арда|Залатой Арды]]).

Вынікам рускай палітыкі Гедзіміна стала хрышчэнне большасці яго нашчадкаў ў [[праваслаўе]]. Паступова яны пранікаліся мясцовымі інтарэсамі сваіх княстваў і практычна цалкам русіфікаваліся, таму часта у крыніцах называліся “рускімі«рускімі князямі”князямі» і “русінамі”«русінамі». Некаторыя з Гедзімінавічы па розных прычынах выказвалі сімпатыі да [[Вялікае княства Маскоўскае|Вялікага княства Маскоўскага]] – — асноўнага канкурэнта ВКЛ ў падпарадкаванні княстваў колішняй [[Русь|Русі]] і выяджалі туды часовы або заставаліся там на заўсёды. Часова ў Маскву выязджалі Яўнут Гедзімінавіч, [[Андрэй Альгердавіч|Андрэй]], [[Дзмітрый Альгердавіч|Дзмітрый]] і [[Свідрыгайла Альгердавіч|Свідрыгайла Альгердавічы]]ы, а [[Патрыкей Нарымонтавіч]] з двума малодшымі сынамі, [[Фёдар Патрыкеевіч|Фёдарам]] і [[Юрый Патрыкеевіч|Юрыем]], увогуле застаўся там назаўсёды. Абодва Патрыкеевічы зрабіліся потым важнымі маскоўскімі баярамі. Ад Фёдара пайшоў род князёў [[Хаванскія|Хаванскіх]], а ад Юрыя - — князёў [[Патрыкеевы]]х, якія пазней падзяліліся на князёў [[Галіцыны]]х і [[Куракіны]]х (гэтыя роды пакінулі значны адбітак у гісторыі Расіі). Старэйшы сын Патрыкея, [[Аляксандр Патрыкеевіч Старадубскі|Аляксандр Старадубскі]], застаўся ў ВКЛ, у кан. 14 ст. ён быў пераведзены са Старадуба ў [[Карэц]] на Валыні. Яго нашчадкі ўтварылі род князёў [[Карэцкія|Карэцкіх]].

Пераемнікам Альгерда ў выніку жорсткай міжусобнай барацьбы стаў яго сын ад другой жонкі ([[Ульяна Аляксандраўна ЦвярскаяЦверская|Ульяны ЦвярскойЦверскай]]) [[Ягайла]]. У 1386  г. ён быў абраны каралём Польшчы пад імем Уладзіслава II. Велікакняжацкую пасаду Ягайла перадаў малодшаму брату [[Скіргайла Альгердавіч|Скіргайлу]], але ў 1392  г. сын Кейстута [[Вітаўт]] дамогся таго, што Ягайла прызнаў яго вялікім князем. Пасля Крэўскай уніі 1385 на змену русізацыі прыйшла паланізацыя Гедзімінавічаў, якая адбывалася на працягу двух наступных стагоддзяў. Пасля смерці Вітаўта у 1430  г. вялікім князем стаў самы малодшы сын Альгерда - — [[Свідрыгайла]]. Ён спрабаваў апірацца на прыхільнікаў незалежнасці і рускага вектара палітыкі, але пацярпеў паражэнне. Яго канкурэнт  — брат Вітаўта [[Жыгімонт Кейстутавіч]], працягваў прапольскую палітыку.

[[Альгердавічы]] і [[Кейстутавічы]] карысталіся, апроч герба "«[[Герб Калюмны|Калюмны]]"», агульнадзяржаўным гербам "«[[Герб Пагоня|Пагоня]]"» (Уладзіслаў-Ягайла унёс яго і ў дзяржаўны герб Польшчы побач з традыцыйным белым арлом). Пазней іх нашчадкі пачалі ўжываць "«Пагоню"» ў якасці родавага герба. "«Пагоня"» стала і эмблемай дынастыі [[Ягелоны|Ягелонаў]], заснаванай сынамі Ягайлы ад шлюбу з княжной [[Соф'я Гальшанская|Соф’яйСоф'яй Гальшанскай]] [[Уладзіслаў Варненчык|Уладзіславам]] і [[Казімір Ягелончык|Казімірам]]. Прадстаўнікі іншых галін Гедзімінавічаў працягвалі існаваць побач з Ягелонамі як найвышэйшая арыстакратыя.