Віталь Вітальевіч Катаеў: Розніца паміж версіямі

| Фота = Виталий Катаев, 1998 год.jpg

[[ru:Катаев, Виталий Витальевич]]'''Віта́ль Віта́льевіч Ката́еў''' ([[23 снежня]] [[1925]], [[Вятка]]  — [[12 сакавіка]] [[1999]], [[Масква]])  — дырыжор, педагог. Заслужаны артыст Беларусі (1966), заслужаны дзеяч мастацтваў Расійскай Федэрацыі (1993), прафесар (1985).

З [[1934]]  г. вучыўся ў маскоўскай [[Цэнтральная музычная школа | Цэнтральнай музычнай школе]] па класе скрыпкі у В. М.  Вульфмана, затым у А.  К.  Габриэляна. У [[1942]]  г. пайшоў на фронт, служыў у 120-мм мінамётнай батарэі 14-га стралковага палка 343 стралковай брыгады, затым у ваенных аркестрах, дзе ўпершыню пачаў дырыжаваць.

Пасля дэмабілізацыі ([[1948]]  г.) працава скрыпачом у розных маскоўскіх аркестрах, у [[1951]]  г. скончыў Музычнае вучылішча пры Маскоўскай кансерваторыі па класе скрыпкі А.  К.  Габриэляна. У тым жа годзе паступіў на аддзяленне оперна-сімфанічнага дырыжыравання [[Маскоўская дзяржаўная кансерваторыя імя П. І. Чайкоўскага | Маскоўскай кансерваторыі]], класы К.  П.  Кандрашына і Я.  Я.  Рацера, наведваў таксама клас М.  П.  Аносава. Адразу па заканчэнні Маскоўскай кансерваторыі ([[1956]]) быў прыняты ў аспірантуру [[Санкт-Пецярбургская дзяржаўная кансерваторыя імя М. А. Рымскага-Корсакова | Ленінградскай кансерваторыі]] ([[1959]]) пад кіраніцтвам М.  С.  Рабіновіча. Працаваў у Петразаводску і Маскве.

У [[1962]] В.  В.  Катаеў прымае запрашэнне заняць пасаду мастацкага кіраўніка і галоўнага дырыжора Дзяржаўнага акадэмічнага сімфанічнага аркестра Беларускай ССР (г. [[Мінск]]). Па яго ініцыятыве ў [[1966]] у [[Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі|Беларускай дзяржаўнай кансерваторыі]] ствараецца кафедра оперна-сімфанічнага дырыжыравання, якую ён узначальвае да [[1968]]  г. Сярод яго вучняў народны артыст Беларусі [[Міхаіл Казінец|М. Казінец]], дацэнт [[Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі|БДАМ]] Сяргей Кафанаў і іншыя.

В.  В.  Катаеў у сваёй выканальніцкай дзейнасці заўсёды шукаў новыя шляхі. Многія яго канцэрты і гастрольныя выступленні ламалі савецкія стэрэатыпы ўспрымання сучаснай заходняй музыкі. Смеласць, неабходная для выканання твораў некаторых савецкіх і сучасных заходніх аўтараў, нараджалася з яснага разумення сваёй мастацкай мэты. Гэтая артыстычная бескампраміснасць і адмова ўступіць у КПСС адбіліся ў далейшым на кар'еры В.  В.  Катаева, пазбавіўшы яго шматлікіх магчымасцяў і больш высокага становішча ў афіцыйнай музычнай іерархіі краіны, аднак талент, моцны характар ​​і велізарная працаздольнасць дазвалялі яму дасягаць пастаўленых перад сабой творчых мэтаў.

У 1963 ён выканаў у Мінску 13-ю сімфонію [[Дзмітрый Дзмітрыевіч Шастаковіч|Дз. Дз. Шастаковіча]] - — неўзабаве пасля маскоўскай (сусветнай) прэм'еры, якая выклікала вострую рэакцыю афіцыйнага савецкага кіраўніцтва. В.  В.  Катаеў успамінае<ref>'''В.  В.  Катаеў'''. [http://libelli.narod.ru/music/shostakovich/symph13.html «Паміраюць ў Расіі страхі». Аб тым, як у сакавіку 1963 года ў Мінску выконвалі 13. сімфонію Шастаковіча]</ref>:<blockquote>Здавалася, ужо нішто не можа перашкодзіць выкананню сімфоніі, але за пяць дзён да канцэрта мне раптам з Масквы патэлефанаваў К. Кандрашын і папрасіў тэрмінова вярнуць аркестравыя партыі, таму што быццам бы дзе-то намячаецца выкананне сімфоніі пад яго кіраваннем. Раніцай наступнага дня перад рэпетыцыяй я паведаміў пра гэта аркестру. Музыкі выслухалі мяне з неверагодным хваляваннем: у той напружанай абстаноўцы, пасля пераадолення столькіх перашкод немагчыма было і ўявіць сабе адмену канцэрту.

На наступны дзень кожны музыка ставіў на пульт дзве партыі - — арыгінал і сваю, перапісана, каб падчас рэпетыцыі выправіць магчымыя апіскі.

З асаблівай удзячнасьцю дагэтуль успамінаю удзельнікаў выканання 13-й сімфоніі ў Мінску, асабліва музыкаў Дзяржаўнага сімфанічнага аркестра Беларусі, перапісаў увесь камплект аркестравых партый пятичастной сімфоніі для поўнага трайнога складу духавых, арфы, фартэпіяна, мноства ўдарных і вялікай колькасці струнных - — больш за семдзесят партый ! Гэты камплект аркестравых партый да гэтага часу знаходзіцца ў бібліятэцы аркестра. Я не ведаю падобнага выпадку ў канцэртнай практыцы аркестраў былога СССР, не кажучы аб канцэртнам жыцці іншых краін.</blockquote>

Сярод пастановак В.  В.  Катаева, якія сталі падзеямі у музычным жыцці Мінска і Беларусі, «Ваены рэквіем» Б. Брытэна, «Сімфонія псаломаў"» І. Стравінскага, сімфонія «Песня аб зямлі» Г. Малера, араторыя А. Анегера «Жанна д 'Арк на вогнішчы»(у сцэнічнай рэдакцыі), шматлікія творы беларускіх камапзытараў.

У 1972 годзе В.  В.  Катаеў з'ехаў з Мінска, больш за чвэрць стагоддзя працаваў у [[Маскоўская дзяржаўная кансерваторыя імя П. І. Чайкоўскага|Маскоўскай кансерваторыі]], але сувязяў з Беларуссю не перарываў. Вялікі поспех мелі «Гісторыя доктара Іагана Фаўста» А. Шнітке (1984), «Сімфанічныя танцы» К. Штакхаўзена (першае выкананне ў СССР, 1984), араторыя С. Пракоф'ева «Цар Іван Грозны» (тэатральна-сцэнічная пастаноўка з удзелам І. Смактуноўскага, 1992).