Розніца паміж версіямі "Цукар"

[[ВыяваFile:ZuckerSugar 2xmacro.jpg|framethumb|Крышталікі цукаруцукру пад павелічэннем]]

== Гісторыя ==

Цукровы трыснёг паходзіць з [[Бенгалія|Бенгаліі]], адкуль праз [[Іран]] трапіў на [[Блізкі Усход]]. Каля [[X стагоддзе|X стагоддзя]] яго пачалі вырошчваць у [[Егіпет|Егіпце]], [[Візантыйская імперыя|Візантыйскай імперыі]]. [[Заходняя Еўропа]] пазнаёмілася з цукрам пад час крыжовых паходаў [[XI стагоддзе|XI]] – — [[XII стагоддзе|XII]] ст., але доўгі час яго асноўным вытворцам заставалася [[Асманская імперыя]]. Еўрапейцы пачалі інтэсіўна вырошчваць цукар у амерыканскіх калоніях з сярэдзіны [[XVI стагоддзе|XVI ст.]], але яшчэ вельмі доўга ён заставаўся прадметам раскошы, пра што сведчыць польская прымаўка: “Кароль –«Кароль — вялікі пан, а цукру лыжкамі ня есць”есць». [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіславу Панятоўскаму]], які праязджаў праз [[Кобрын]] у [[1784]] годзе, мясцовы яўрэйскі кагал паднёс у падарунак вялікую “галаву”«галаву» цукру. Кошт 1  кг цукру ў [[Магілёў|Магілёве]] у [[1697]] годзе складаў каля 120 асмакаў, або эквівалент 8 – — 10 дзённага заробку некваліфікаванага працаўніка, або 4 – — 5 дзённага кваліфікаванага.

У Беларусі [[XVII стагоддзе|XVII]] – — [[XVIII стагоддзе|XVIII]] ст. найбольш пашыранымі гатункамі былі “мелaса” «мелaса» — дрэнна ачышчаны карычневы цукар, лепшай ачысткі дробны “канар”«канар» з [[Канарскія астравы|Канарскіх астравоў]] (самы дарагі) і “кандысброт”«кандысброт» з Асманскай імперыі (ад г. Канды на в. [[Крыт]]) – — грубакрышталізаваны, г.зв. “лядовы”«лядовы» (накшталт ледзянцоў). Нават большасць шляхты ўжывала цукар адносна рэдка, трактуючы яго як аптэкарскі тавар (гл. [[Аптэчка прыемная]]). Значная частка цукру ішла на выраб канфітураў. Пад час магнацкіх баляванняў цукар выкарыстоўваўся ў дэкаратыўных дэсертах ([[Драганты]]).

Вытворчасць цукру з буракоў распрацаваная прускімі хімікамі А.Марграфам і Фр. Ахардам у др. палове [[XVIII стагоддзе|XVIII ст.]]. У [[1801]] годзе пабудаваная першая доследна-прамысловая цукраварня ў [[Прусія|Прусіі]], праз год – — у [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], і затым імкліва па ўсёй [[Еўропа|Еўропе]], якая пад час [[напалеонаўскія войны|напалеонаўскіх войн]] зазнала дэфіцыт трысняговага цукру. Першая цукраварня ў Беларусі пушчана ў [[1830]] годзе ў [[Моладава|Моладаве]] ([[Іванаўскі раён]]).

Да пачатку [[1860-я|1860-х]] гадоў у Беларусі, галоўным чынам на поўдні, дзейнічала 33 цукраварні, найбуйнейшая ў [[Парэчча|Парэччы]] ([[Пінскі раён]]) і ў [[Беліца|Беліцы]] пад [[Гомель|Гомлем]]. У другой паловы [[XIX стагоддзе|XIX ст.]] яны не вытрымалі канкурэнцыі з танным украінскім цукрам, і да [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] ніводнай з іх не засталося, аднак сам цукар зрабіўся артыкулам першай патрэбы шырокіх пластоў насельніцтва, найперш у гарадах. Новая цукровая прамысловасць у Беларусі створаная толькі пасля [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]]. У сучаснай Беларусі дзейнічаюць 4 цукровыя заводы  — ў [[Гарадзея|Гарадзеі]], [[Жабінка|Жабінцы]], [[Скідаль|Скідалі]] і [[Слуцк|Слуцку]]у.

== КрыніцыЛітаратура ==

* {{Крыніцы/НашаЕжа|Белы|Цукар}}