Манах: Розніца паміж версіямі

'''Манах''', '''манаства''' ({{lang-el|μοναχός}} - адзіночка, самотны) - звычайна член рэлігійнай абшчыны (таксама манашка), які ў адпаведнасці з абяцаннем ([[клятва]]й) вядзе [[аскет]]ычнае жыццё або ў рамках манаскай супольнасці, альбо ў адзіноце, пустэльніцтве. Манахі пражываюць у [[манастыр]]ах, пустынях, лаўрах. Манах ад нашэння чорнага адзення названы '''чарнец''', чарніца (манашка), чернцы (манахі). [[Святар]]ы ў манастве - чорныя святарства. У адрозненне ад жанатых святароў - белае святарства. Манах і [[святар]] - два выдатныхрозныя паняцці. Сінонімам слова "манах" выступае таксама [[Царкоўнаславянская мова|стараславянскае]] слова мужчынскага роду '''инокъ''' ("инока", "инокиня" жаночага роду); ад іншых выдатны чалавек "иной" (адзін адзіны, адасоблены, пустэльнік); "инокий" (інакш павінен весці сваё жыццё адрозніваючыся ад іншага, свецкіх паводзін).

Інстытут манаства характэрны для каталіцкага і праваслаўнага [[хрысціянства]], [[індуізм]]у і [[будызм]]у. Часам да манахамманахаў прылічаюць і дэрвішаў [[Іслам]]а - але гэта спрэчнаеспрэчна, паколькі падабенства чыста знешняе, так як: дэрвішадэрвішы маглі жаніцца, мелі ўласныя домадамы і жылі сваім уласным жыццём. З'явіліся манахі ў сярэдзіне I тыс. да н.э. у будызме. З зАд III ст. н.э. манаства з'явілася і ў [[Хрысціянства|хрысціянстве]] з [[Сірыя|Сірыі]] і Егіпта, як форма ўвасаблення аскетычнага ідэала, якое з'яўляецца адлюстраваннем дуалістычнага светаразумення, у супрацьпастаўленні духа і цела (дабра і зла). Манахаў няма толькі ў [[Пратэстанцтва|пратэстантызме]].

Традыцыя лічыць заснавальнікамі хрысціянскага манаства [[Егіпет|егіпецкіх]] падзвіжнікаў святых Антонія Вялікага і Пахомія. На [[Русь|Русі]] заснавальнікамі манаства лічаць вялебных Антонія і [[Феадосій Пячэрскі|Феадосія]] Пячэрскіх, якія стварылі ў X-[[XI]] ст. [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскі манастыр]]. Манах (манах) прымае абяцанні не набытаковасцьўбоства (адмова ад асабістайпрыватнай уласнасці), цнотычысціні (бясшлюбнасці), паслушэнства (абсалютнага падпарадкавання Статуту і манастырскай ўлады, поўнага адмовы ад уласнай волі). Манахі аднаго манастыра называюцца браціяй. І маюць тры ступені: рясафор, малосхімнік, вялікасхімнік. АдзенняАдзенне праваслаўных манахаў чорныячорнае - сімвал адмовы ад свецкага і смутку. Прыняцце манаства адбываецца ва ўрачыстым абрадзе (Чыне) пастрыжэння. З манаства фармуецца вышэйшае кіраўніцтва царквыЦарквы - [[епіскап]]ат.

У хрысціянстве першыяпершымі манахіманахамі былі людзі, якія хацелі весці больш набожны лад жыцця ў параўнанні з іншымі людзьмі, і дзеля гэтага сыходзілі ад свету, адасоблялісьадасабляліся. І [[свядомасць|свядома]] абмяжоўвае сябе, з пэўнай мэтай, каб дасягнуць пэўнага развіцця. З часам яны сталі аб'ядноўвацца ў [[манастыр]]ы - супольнасці манахаў. Задачы асабістага выратавання зліваліся з агульнацаркоўнымі задачамі (і сацыяльнымі). Сыход манахаў ад свецкага, адмова ад каштоўнасцяў свецкага жыцця, прыняцце часовых або пастаянных абяцанняўшлюбаў цнотычысціні, убогасціубоства і паслухмянасціпаслушэнства спалучаліся з імкненнем ўздзейнічаць на свет сваім прыкладам (і пропаведдзю). У Заходняй Еўропе манаства распаўсюдзілася зад IV ст.. Папулярнасцю карысталіся бенедыктыны[[бенедыкцінцы]]. Клюнійская рэформа ў X-XI ст. ўмацавала сувязь манаства з папствапапствам, спрыяла ўзмацненню папскай улады. І ў значнай ступені падпарадкавала жыццё і дзейнасць каталіцкага духавенства прынцыпам манаства. Зліццё ідэй манаства з місіяй кліру ўвасобілася ў інстытуце статутных канонікаў (canonici regolari), якія спалучалі святарскі стан з прыняццем манаскіх абяцанняўшлюбаў. Найважнейшым напрамкам у Каталіцкай ЦарквыЦаркве сталі зад XIII ст. жабруючыя Ордэны, якія займалі панавальнаепануючае становішча да пачатку Контррэфармацыі. Іх адціснулі езуіты і розныя манаскія кангрэгацыі. У сучасным свеце налічваецца 213917 каталіцкіх манахаў, з іх 149176 манахі ў [[Святар]]стве, і 908158 манашак розных манаскіх аб'яднанняў.

Манахам не можна назваць любога мужчыну (і любую жанчыну), якія маючы фізічную і псіхічную магчымасць ўступаць у шлюб і палавыя ([[секс]]уальныя) адносіны, заводзіць сям'ю і дзяцей аднак не робяць гэтага з асабістых меркаванняў, або з-за [[Хвароба|хваробы]].

Да прыкладуНапрыклад, у каталіцкім хрысціянстве уабрадзе манахі прымаюцьскладаюць пісьмовую прысягу, і прымаюць зароквышэй непаданыя толькі звязаны з вышэйсказаным абмежаваннемшлюбы. Перад тым, бяруць блаславенне бацькі і маці, рэкамендацыю парафіяльных святарапробашча, іспытваюцьпраходзяць пакліканнеэтапы выпрабавання паклікання ў манаскі стан і г.д.. Вышэй сказанае абмежаванне сапраўдных манахаў яўляецца элементам іх жыцця, але не мэтай. Манахі імкнуцца весці анёлападобны лад жыцця, сведчыць аб Небе жывучы ў целе на Зямлі.