|
Хочу сосать пальчики Катиных ног
{{НП
|статус = Горад
|беларуская назва = Дыжон
|арыгінальная назва = Dijon <br /> [[Выява:Tourphlebon-1.jpg|center|350px|Панарама Дыжона з вежы Філіпа Добрага]]
|падначаленне =
|краіна = Францыя
|герб = Blason ville fr Dijon (Côte-d'Or).svg
|сцяг =
|шырыня герба =
|шырыня сцяга =
|выява =
|подпіс =
|lat =
|long =
|lat_dir = N|lat_deg = 47|lat_min = 19|lat_sec = 26
|lon_dir = E|lon_deg = 5|lon_min = 2|lon_sec = 34
|CoordAddon = type:city(151000)_region:FR
|CoordScale =
|памер карты краіны =
|памер карты рэгіёна =
|памер карты раёна =
|від рэгіёна =
|рэгіён =
|від раёна =
|раён =
|карта краіны =
|карта рэгіёна =
|карта раёна =
|унутранае дзяленне =
|від главы =
|глава =
|першае згадванне =
|ранейшыя імёны =
|статус з =
|плошча = 40,41
|від вышыні =
|вышыня цэнтра НП = 245
|афіцыйная мова =
|афіцыйная мова-ref =
|насельніцтва = 151 576
|год перапісу = 2008
|шчыльнасць = 3709
|нацыянальны склад =
|канфесійны склад =
|часавы пояс = +1
|DST = ёсць
|тэлефонны код =
|паштовы індэкс =
|паштовыя індэксы = 21000
|аўтамабільны код =
|від ідэнтыфікатара =
|лічбавы ідэнтыфікатар =
|катэгорыя ў Commons = Dijon
|сайт = http://www.dijon.fr/
|мова сайта = fr
|мова сайта 2 =
|мова сайта 3 =
|мова сайта 4 =
|мова сайта 5 =
|add1n =
|add1 =
|add2n =
|add2 =
|add3n =
|add3 =
}}
'''Дыжон''' ({{lang-fr|Dijon}}) — галоўны горад былога герцагства Бургундскага, потым правінцыі [[Бургундыя|Бургундыі]], зараз французскага дэпартамента Кот-д'Ор і рэгіёна Бургундыя. Насельніцтва складае 151 тыс. 576 чалавек <ref>[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp | Афіцыйныя звесткі пра насельніцтва на 01/01/2008] {{ref-fr}}</ref> (2008 г.).
== Геаграфія і эканоміка ==
Размешчаны ў 326 км на паўднёвы ўсход ад [[Парыж]]а, ля ўсходняга схілу Кот-д'Ор, пры ўпадзенні Сюзон у [[рака Уш|раку Уш]] і пры [[Бургундскі канал|Бургундскім канале]], які злучае сістэму [[рака Сона|Соны]] і [[рака Рона|Роны]] з [[рака Сена|Сенай]]; вузлавы пункт Парыжска-Ліёнскай чыгункі.
У Дыжоне функцыянуюць 15 ВНУ: [[універсітэт Бургундыі]], Нацыянальная школа прыгожых мастацтваў, медыцынская i фармацэўтычная школы, багаслоўская семінарыя, семінарыя для настаўнікаў і для настаўніц. Маюцца розныя навуковыя таварыствы, бібліятэка з 80 000 тамоў і 900 рукапісаў, батанічны сад, [[абсерваторыя]] і іншыя.
Маюцца ліцейныя і аўтамабільныя заводы; развіта вытворчасць ваўняных і баваўняных тканін, скуры, сусветна вядомай гарчыцы, бочарных і васковых вырабаў, шпалер, машын, хімічных прадуктаў. Таксама развіта вінаробства, садоўніцтва, кветкаводства; гандаль [[віно]]м, [[Дыжонская гарчыца|дыжонскай]] [[гарчыца]]й і іншымі мясцовымі прадуктамі.
== Гістарычная даведка ==
Дыжон быў ужо ў часы рымлян ўмацаваным месцам - Divio або Castrum Divionense; ў [[1183]] атрымаў гарадскія правы. [[Хрысціянства]] ў гэтыя месцы прынёс пакутнік Бянігн Дыжонскі, які лічыцца нябесным заступнікам горада.
Сваім палітычным значэннем ў Сярэднія стагоддзі Дыжон абавязаны рашэнню герцага [[Роберт I, герцаг Бургундыі|Роберта I]] перанесці сюды сталіцу ўсёй Бургундыі. Тым не менш сапраўдны мастацкі і эканамічны росквіт Дыжона звязаны з кіраваннем бургундскіх герцагаў дынастыі Валуа ў XV стагоддзі. Менавіта тады ў горадзе працавалі выдатныя майстры [[готыка|готыкі]] на чале са скульптарам Слютэрам.
Пасля далучэння да Францыі ў 1477 Дыжон заставаўся месцазнаходжаннем Бургундскага парламента. Калі [[Людовік XIV]] заваяваў Франш-Контэ, Дыжон з памежнага мястэчка ператварыўся ў буйны эканамічны і адміністрацыйны цэнтр. У Дыжоне нарадзіліся кампазітар [[Жан-Філіп Рамо]] і інжынер [[Аляксандр Густаў Эйфель]].
== Славутасці ==
Дыжон адносна мала пацярпеў у войнах апошніх двух стагоддзяў. У цэнтры захаваліся фахверкавыя дамы XII-XV стагоддзяў і палац герцагаў Бургундскіх з вежай [[Філіп Добры|Філіпа Добрага]]; сваім цяперашнім абліччам ён абавязаны перабудовам XVII-XVIII стагоддзяў. Цяпер палацавыя залы дзеляць ратуша і музей выяўленчых мастацтваў з багатай калекцыяй старафранцузскага і старанідэрландскага жывапісу. [[Выява:Eglise Notre-Dame de Dijon.jpg|thumb|Царква Нотр-Дам у Дыжоне]] [[Выява:Dijon - montage.jpg|thumb|Дыжонскія славутасці: герцагскі палац, сабор, царква Сен-Мішэль]]
З культавых будынкаў найбольш характэрныя:
* Гатычны сабор св. Бянігна, пабудаваны паміж 1280 і 1325 гадамі, асвячоны ў 1393, у XVIII стагоддзі стаў кафедральным.
* Гатычная царква Нотр-Дам (пачатак XIII стагоддзя) славіцца сваім мудрагеліста-ажурным разьбяным фасадам і ўзорамі сярэднявечнага дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.
* Невялікая царква Сен-Філібер, цяпер закрытая для службаў, будавалася з XI па XVI стагоддзя, аднак робіць ўражанне цэльнасці і маналітнасці, турыстам расказваюць, быццам [[д'ябал]] узвёў яе за адну ноч.
* Царква св. Міхаіла ўяўляе яскравы прыклад пераходу ад [[готыка|готыкі]] да [[рэнесанс]]у ў першай трэці XVI стагоддзя.
== Гарады-пабрацімы ==
Сярод гарадоў Францыі Дыжон займае адно з першых месцаў па колькасці гарадоў-пабрацімаў. Акрамя таго, Дыжон адзін з першых гарадоў Францыі, які пасля [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] стаў пабрацімам з горадам Германіі.
* {{Сцяг Германіі}} [[Майнц]], [[Германія]]
* {{Сцяг Расіі}} [[Валгаград]], [[Расія]]
* {{Сцяг Італіі}} [[горад Рэджа-Эмілія|Рэджа-Эмілія]], [[Італія]]
* {{Сцяг Венгрыі}} [[горад Печ|Печ]], [[Венгрыя]]
* {{Сцяг Македоніі}} [[Скоп'е]], [[Рэспубліка Македонія]]
* {{Сцяг Вялікабрытаніі}} [[горад Ёрк|Ёрк]], [[Вялікабрытанія]]
* {{Сцяг ЗША}} [[горад Далас|Далас]], [[ЗША]]
* {{Сцяг Польшчы}} [[горад Аполе|Аполе]], [[Польшча]]
* {{Сцяг Румыніі}} [[горад Клуж-Напока|Клуж-Напока]], [[Румынія]]
== Вядомыя асобы ==
* [[Аляксандр Густаў Эйфель]] (1832-1923), інжынер і прадпрымальнік
* [[Жан-Філіп Рамо]] (1683-1764), французскі кампазітар
{{зноскі}}
{{DEFAULTSORT:Дыжон}}
[[Катэгорыя:Гарады Францыі]]
[[af:Dijon]]
[[ar:ديجون]]
[[bg:Дижон]]
[[bo:དི་ཇཱོན།]]
[[br:Dijon]]
[[bug:Dijon]]
[[ca:Dijon]]
[[ceb:Dijon]]
[[cs:Dijon]]
[[cy:Dijon]]
[[da:Dijon]]
[[de:Dijon]]
[[el:Ντιζόν]]
[[en:Dijon]]
[[eo:Dijon]]
[[es:Dijon]]
[[et:Dijon]]
[[eu:Dijon]]
[[ext:Dijon]]
[[fa:دیژون]]
[[fi:Dijon]]
[[fr:Dijon]]
[[frp:Dij·on]]
[[gl:Dijon]]
[[he:דיז'ון]]
[[hi:दीजों]]
[[hr:Dijon]]
[[hu:Dijon]]
[[id:Dijon]]
[[io:Dijon]]
[[it:Digione]]
[[ja:ディジョン]]
[[ka:დიჟონი]]
[[kl:Dijon]]
[[ko:디종]]
[[la:Divio]]
[[lb:Dijon]]
[[lt:Dižonas]]
[[lv:Dižona]]
[[mg:Dijon]]
[[mk:Дижон]]
[[mr:दिजाँ]]
[[ms:Dijon]]
[[nl:Dijon]]
[[nn:Dijon]]
[[no:Dijon]]
[[oc:Dijon]]
[[pl:Dijon]]
[[pnb:ڈیجون]]
[[pt:Dijon]]
[[qu:Dijon]]
[[ro:Dijon]]
[[roa-rup:Dijon]]
[[ru:Дижон]]
[[sh:Dijon]]
[[simple:Dijon]]
[[sk:Dijon]]
[[sl:Dijon]]
[[sq:Dijon]]
[[sr:Дижон]]
[[sv:Dijon]]
[[sw:Dijon]]
[[th:ดีฌง]]
[[tr:Dijon]]
[[uk:Діжон]]
[[ur:دیجون]]
[[vi:Dijon]]
[[vo:Dijon]]
[[war:Dijon]]
[[zh:第戎]]
| 