Генеалагічная класіфікацыя моў: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
JerzyKundrat (размовы | уклад) др Генетычная класіфікацыя моў перанесена ў Генеалагічная класіфікацыя моў: згодна БелЭн |
JerzyKundrat (размовы | уклад) дапаўн |
||
Радок 1:
[[Image:Human Language Families (wikicolors).png|thumb|right|300px|Размеркаванне моўных сем'яў па планеце]]
'''Генеалагічная класіфікацыя моў''' — вывучэнне і групаванне моў свету (аднясенне да пэўнай групы, сям'і і інш.) на аснове іх падабенства, звязанага з наяўнасцю роднасных сувязей паміж імі.
== Тэарэтычныя асновы ==▼
У свеце налічваецца некалькі тысяч моў. Найбольш вядомыя даведнікі ўключаюць толькі сучасныя (=жывыя і нядаўна вымерлыя) мовы. Паводле ''Ethnologue'' такіх 6909<ref>[http://www.ethnologue.com "Этнолаг: мовы міру, шаснаццатае выданне"]{{ref-en}}, праверана 08 чэрвеня 2010, ISBN 978-1-55671-216-6</ref>, а па ''Рэестру Лінгвасферы'' <ref>[http://www.linguasphere.org Рэестр Лінгвасферы] {{ref-en}}</ref> - 4994<ref>[http://lingvarium.org/start.shtml Параўнанне генетычнай разнастайнасці моў свету]</ref>.▼
Роднасныя сувязі абумоўлены тым, што мовы пэўнай групы або сям'і ўтвараюцца з адной мовы-асновы (прамовы) шляхам яе распадзення. Прамова — гэта рэальная мова, якая некалі існавала і якую нельга аднавіць поўнасцю, але можна рэканструяваць яе фанетыку, граматыку і лексіку. Рэканструкцыя адбываецца шляхам супастаўлення [[Роднасць моў|роднасных моў]] на падставе параўнальна-гістарычнага метаду. Найбольш дакладны матэрыял дае параўнанне граматычнай структуры, што тлумачыцца абмежаванасцю набору граматычных значэнняў у мовах свету і іх устойлівасцю ў адносінах да змянення, а таксама тым, пгго словазмяняльныя формы амаль не запазычваюцца. Больш складанае выкарыстанне лексічных адпаведнасцей паміж мовамі: вялікая колькасць супадзенняў на гэтым узроўні тлумачыцца запазычаннямі (напр., беларускае «бурбалка» < {{lang-lt|burbulas}}). Для лексікалагічных параўнанняў бяруць словы, якія гістарычна належаць да эпохі прамовы: назвы роднасці і сваяцтва, некаторых жывёл, раслін, прылад працы, частак цела, некаторыя невытворныя займеннікі і інш. Важную ролю адыгрывае і гукавое афармленне таго, што параўноўваецца. Самы надзейны крытэрый роднасці моў — частковыя супадзенне і разыходжанне гукавой абалонкі пры ўмове рэгулярных гукавых адпаведнасцей і ўліку фанетычных законаў кожнай мовы. Напрыклад, {{lang-lt|ferunt}} адпавядае рускаму «берут», што пацвярджаецца рэгулярным узнікненнем рускага «б» замест лацінскага «f» («брат» — ''frater'', «боб» — ''faba'').
▲Пры генеалагічнай класіфікацыі блізкароднасныя мовы аб'ядноўваюць у падгрупу, потым — групу, сям'ю моў. У свеце налічваецца некалькі тысяч моў. Найбольш вядомыя даведнікі ўключаюць толькі сучасныя (=жывыя і нядаўна вымерлыя) мовы. Паводле ''Ethnologue'' такіх 6909<ref>[http://www.ethnologue.com "Этнолаг: мовы міру, шаснаццатае выданне"]{{ref-en}}, праверана 08 чэрвеня 2010, ISBN 978-1-55671-216-6</ref>, а па ''Рэестру Лінгвасферы'' <ref>[http://www.linguasphere.org Рэестр Лінгвасферы] {{ref-en}}</ref> - 4994<ref>[http://lingvarium.org/start.shtml Параўнанне генетычнай разнастайнасці моў свету]</ref>.
▲== Тэарэтычныя асновы ==
'''Сям'я моў''' - генетычнае моўнае аб'яднанне прыкладна такога жа ўзроўня глыбіні, як [[індаеўрапейскія мовы]], гэта значыць, распалае прыкладна 6-7 тыс. гадоў таму. Некаторыя сем'і, традыцыйна так названыя, на паверку апыняюцца глыбейшымі аб'яднаннямі (напр., [[аўстранэзійскія мовы]], [[кушыцкія мовы]]). Ніжэй яны мянуюцца '''надсем'ямі'''.
Радок 356 ⟶ 357:
== Крыніцы ==
* Кожынава А. Генеалагічная класіфікацыя моў // БелЭн у 18 т. Т. 5. Мн., 1997.
* {{transwiki|ru|Генетическая классификация языков}}
| |||