Мілаградская культура: Розніца паміж версіямі

'''Мілагра́дская культу́ра''' — [[археалагічная культура]] плямён, якія жылі ў бас. [[рака Дняпро|Дняпра]] паміж сярэднім цячэннем [[рака Бярэзіна|Бярэзіны]] на поўначы і р. [[рака Рось|Рось]] на поўдні, [[рака Заходні Буг|Зах. Бугам]] на захадзе і р. Іпуць на ўсходзе (тэр. паўднёвай Беларусі і Украінскага Палесся). Назва ад [[гарадзішча Мілаград]] [[Рэчыцкі раён|Рэчыцкага р-на]] Гомельскай вобласці. Большасць археолагаў датуе культуру 7—3 ст. да н.э. На думку [[С. Я. Расадзін]]а яе межы больш шырокія — 9 ст. да н.э. — 1 ст. н.э.

 

Характэрныя 2 тыпы паселішчаў: умацаваныя — [[гарадзішча|гарадзішчы]] і неўмацаваныя — [[селішча|селішчы]]. Яны размяшчаліся на берагавых мысах рэк, [[пратока|праток]], [[водападзел]]аў і ў забалочаных мясцінах, паплавах на невялікіх узвышшах. У Падняпроўі і Пасожжы ўмацаванні рабілі ў выглядзе [[вал,фартыфікацыя]]оў і [[роў, фартыфікацыя|равоў]] з боку поля, а ў Палессі валы і равы ўмацоўвалі пляцоўкі з усіх бакоў. Нярэдка гарадзішчы мелі 2 і больш пляцовак, аддзеленых адна ад адной валамі (Гарошкаў, Мілаград). Селішчы вядомы ва ўсім арэале культуры. У Падняпроўі яны прымыкаюць ла гарадзішчаў і ўтвараюць з імі адзіны гасп.-эканам. комплекс. На Палессі яны існуюць незалежна ад гарадзішчаў.

 

Асноўны тып жытлаў — [[зямлянка|зямлянкі]], паўзямлянкі і наземныя пабудовы (апошнія характэрныя для палескіх помнікаў). Памяшканні прамавугольнай або акруглай формы плошчай 12—16 м² слупавой канструкцыі і з выступам каля адной са сцен разлічаны на адну сям'ю. Агнішчы адкрытыя, у круглых і авальных ямах, размешчаны паміж апорным слупам і сцяной. У гасп. мэтах выкарыстоўваліся пабудовы тыпу хлявоў і ям-скляпоў.

 

Пахавальныя помнікі — курганныя і бескурганныя (грунтавыя) могільнікі. Да ранняга этапу культуры належаць курганы — паўсферычныя невысокія насыпы дыяметрам да 22 м. Пахавальны абрад — трупапалажэнне на пясчанай падсыпцы, або на гарызонце ў драўляных зрубах, а таксама ў неглыбокіх мацерыковых ямах. Пахавальны інвентар складалі адзін або некалькі гаршкоў, радзей — зброя ці ўпрыгожанні.

 

Бескурганныя (грунтавыя) могільнікі знаходзіліся на ўзвышшах або прымыкалі да гарадзішчаў. Зрэдку пахаванні знаходзяць і на пляцоўках гарадзішчаў. Пахавальны абрад — трупаспаленне па-за межамі могільніка. Косці ссыпалі на дно ям (круглых ці авальных) глыбінёй 0,5—1 м. Пахавальны інвентар — кавалкі гліняных пасудзін і зубы свойскіх жывёл. Радзей трапляюцца прылады працы, зброя, упрыгожанні.

 

Для носьбітаў Мілаградскай культуры характэрны гліняны посуд з прамым адагнугым вонкі венчыкам і яйка- або шарападобным тулавам, а таксама паўсферычныя гаршкі без пазначанага венчыка. Вышыня і дыяметр па зрэзе венчыка ад 10 да 30 см, але ёсць мініяцюрныя пасудзінкі вышынёй 3—5 см. Частка посуду аздоблена па венчыках, шыйках, плечуках уцісканнямі круглай палачкі, насечкамі, пазногцевымі або пальцавымі ўцісканнямі, «жамчужынамі». Гліняныя прасліцы і грузікі часам дакладна капіруюць форму посуду, арнаменты на іх у выглядзе заштрыхаваных трохвугольнікаў, зорак, крыжоў, кольцаў і імш. Ёсць знаходкі гліняных фігурак жывёл. Рэчавы комплекс разнастайны: прылады працы з жалеза, наканечнікі дзідаў, стрэлы скіфскага тыпу, каменныя сякеры, зерняцёркі, таўкачы, бронзавыя і жалезныя ўпрыгожанні (бранзалеты, пярсцёнкі, скроневыя кольцы, завушніцы, фібулы, разнастайныя падвескі, шпількі, бляшкі і інш.), пацеркі (шкляныя, бурштынавыя, бронзавыя).

 

Асноўныя формы гаспадаркі — земляробства і жывёлагадоўля; паляванне і рыбалоўства мелі дапаможны характар. Былі развіты дамашнія рамёствы: здабыча і апрацоўка жалеза, ліццё бронзы, прадзенне, ткацтва, выраб ляпнога посуду. Этнічная прыналежнасць «мілаградцаў» застаецца спрэчнай. Частка даследчыкаў адносіць іх да [[славяне|славян]] ([[В.М. Мельнікоўская]], [[Леанід Давыдавіч Побаль|Л. Д. Побаль]] і інш.), частка ([[П.М. Траццякоў]], [[Валянцін Васільевіч Сядоў|В. В. Сядоў]], [[Аляксей Рыгоравіч Мітрафанаў|А. Р. Мітрафанаў]], [[Э.М. Загарульскі]]) лічыць іх [[балты|балтамі]].

{{літ|??? {{крыніцы/БелЭн|10}}}}