Іаахім Лялевель: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дрНяма тлумачэння праўкі
др афармленне
Радок 1:
[[Выява:Joachim Lelewel q.PNG|thumb|Іаахім Лялевель]]
{{вызнч|1='''Іаахім (Яўхім)}} {{вызн|1=Лялевель}}ЛЯЛЕВЕЛЬ''' (''Joachim Lelewel''; [[{{ДН|22 сакавіка]] [[|3|1786]]}}, [[Варшава]] — [[{{ДС|29 мая]] [[|5|1861]]}}, [[Парыж]]), — польскі гісторык і грамадскі дзеяч.
 
Скончыў [[Віленскі універсітэт]] (1808), дзе ў 1815—1818 і 1821—1824 займаў кафедру гісторыі. Пасля выкрыцця таемных студэнцкіх таварыстваў «[[Таварыства філаматаў|філаматаў]]» і «[[Таварыства філарэтаў|філарэтаў]]» адхілены ад выкладання як іх ідэйны натхніцельнатхняльнік. Пераехаўшы ў Варшаву, усталяваў сувязь з таемнымі польскімі патрыятычнымі арганізацыямі. У 1828 абраны дэпутатам Сейма. З пачатку паўстання 1830—1831 Іаахім Лялевель як прызнаны ідэолаг вызваленчага руху стаў старшынёй [[Патрыятычнае таварыства|Патрыятычнага таварыства]] і ўвайшоў у Часовы ўрад, у складзе якога дамагаўся правядзення шэрагу рэвалюцыйных мер (надзяленне часткі сялян зямлёй і інш.). Пасля паразы паўстання эміграваўэмігрыраваў у ва Францыю, дзе ўзначаліў [[Нацыянальны польскі камітэт]], які аб'яднаў дэмакратычныя сілы польскай эміграцыі. За апублікаванне камітэтам напісанага І. Лялевелям заклікі «Да братоў рускіх», які змяшчаў заклік да сумеснай барацьбы супраць царызму, быў высланы ў 1833 з Францыі. У Бруселі стаў ідэйным кіраўніком польскіх дэмакратычных арганізацый «Маладая Польшча», «Аб'яднанне» і інш.; актыўна ўдзельнічаў у дзейнасці заснаванай у Бруселі міжнароднай Дэмакратычнай асацыяцыі, якая ставіла сваёй мэтай яднанне і брацтва народаў.
 
Іаахім Лялевель — заснавальнік рамантычнай школы ў польскай гістарыяграфіі. Незалежна ад французскіх гісторыкаў Цьеры, Гізо і інш. І. Лялевель прыйшоў да разумення гістарычнага працэсу як барацьбы класаў (сялян і землеўласнікаў), патрабаваў, каб гісторыя стала летапісам народнага жыцця, падкрэсліваў творчую ролю народных мас у гісторыі. Для яго прац характэрная дэмакратычная, рэспубліканская і антыклерыкальная тэндэнцыі. Гісторыка-сацыялагічныя погляды І. Лялевеля з'явіліся асновай фарміравання польскай прагрэсіўнай грамадскай думкі 1820—1860-х гадоў. ([[Э. Дэмбоўскі]], [[Т. Крэмпавецкі]]). Аўтар шматлікіх прац па палітычнай гісторыі Польшчы і [[ВКЛ]] з найстаражытныхстаражытных часоў па [[19 ст.]], гісторыі польскага сялянства, заклаў асновы шэрагу дапаможных дысцыплін у польскай гістарычнай навуцы.
 
== Літаратура ==