Геранім Страйноўскі: Розніца паміж версіямі

'''Іеранім СТРАЙНОЎСКІ''' ({{lang-pl|Hieronim Stroynowski}}; {{ДН|20|9|1754}}, с. Ходачкава Крамянецкага р-на Цярнопальскай вобл., [[Украіна]]  — {{ДС|5|8|1815}})  — асветнік, правазнавец, рэлігійны дзеяч.

Асноўны яго твор «Навука права натуральнага, палітычннага, палітычнай эканоміі і права народаў» (Вільня, 1785), які вытрымаў 5 выданняў, у т.л. на рускай мове (1809), выкарыстоўваўся як падручнік для вышэйшых і сярэдніх спецыяльных навучальных устаноў Польшчы, Беларусі, Літвы і Украіны.

Іеранім Стрйноўскі стаяў на пазіцыях [[дэізм]]у і прызнаваў існаванне Бога ў якасці безаблічнай першапрычыны свету, які затым развіваецца на ўласных законах. У гнасеалогіі прытрымліваўся прынцыпаў сенсуалізму, галоўнай крыніцай пазнання лічыў адчуванне. Асновай яго сацыялагічнай канцэпцыі было вучэнне пра натуральны парадак рэчаў і як вынік яго  — натуральнае права. Людзі, на яго думку, могуць быць шчаслівыя толькі праз глыбокае пазнанне і поўнае захаванне гэтага права; адыход чалавека або грамадства ад дакладных і разумных законаў прыроды непазбежна выклікае «пакаранне»  — няшчасці, бедствы, беспарадкі. 3 натуральных правоў і прыроднай роўнасці людзей І. Стрйноўскі выводзіў сацыяльныя правы і абавязкі, да якіх адносіу вечныя і нязменныя правы асабістай свабоды, узаемнай дапамогі, недатыкальнасці ўласнасці, недапушчальнасць ужывання сілы ў адносінах да іншых людзей, за выключэннем выпадкаў самаабароны. Ажыццяўленне на практыцы прынцыпаў натуральнага права І. Стрйноўскі разглядаў у якасці крытэрыяў «ісціннасці» або «няправільнасці» пэўнага сацыяльна-палітычнага ладу.

Эпітафію апраўляюць дзве пары [[Пілястра|пілястраў]], злучаных авальным паўскляпеннем. Две высокія свяцільні паміж пілястрамі сімвалізуюць высокі ранг біскупа і рэктары. На пілястрах стаяць дзве фігуры анёлаў , якія смуткуюць з апушчанымі, гэта значыць згаслымі паходнямі жыцця ў руках. Побач з імі стаяць слязніцы ({{lang-la|lacrimatoria}}). Да падножжа помніка прымацавана металічная пліта з гербам Страйноўскіх «Стшэмень» ({{lang-pl|Strzemię}}), сродкі на якую ахвяраваў [[Граф, тытул|граф]] [[Адам Храптовіч]].

* Асветнікі зямлі Беларускай, X  — пачатак XX ст.: Энцыкл. давед. Мн., 2001.