Вікіпедыя

Кава: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др r2.7.1) (робат дадаў: sa:काफीपेयम्
др clean up, replaced: нэз → нез using AWB (7893)
Радок 7:
== Гісторыя ==
 
Першапачаткова кававыя зярняты ўжываліся ў цвёрдым выглядзе, жаваліся, альбо душыліся і змешваліся з [[Малако|малакоммалако]]м і тлушчам. З 12 стагоддзя пачалі рабіць напітак з сырых зярнят, а пазней – з абсмажаных.
 
У 15 стагоддзі ў [[Стамбул|Стамбуле]]е быў адкрыты першы спецыялізаваны магазін кавы, а ў 16 стагоддзі – першая публічная кавярня.
 
У 1683, пасля разгрома [[Турцыя|турэцкіх]] войскаў пад [[Вена (горад)|Венай]], захопленая ў турэцкім абозе кава пайшла на адкрыццё першай венскай кавярні. Склалася традыцыя "кавы па-венску": працэджаная кава, змешвалася з цукрам і вяршкамі і падавалася з булачкай, выпечанай у форме паўмесяца, – рагалікам, які сімвалізаваў павержаны [[іслам]].
Радок 20:
[[Image:Roasted coffee beans.jpg|left|thumb|250px|Абсмажаныя зярняты кавы]]
 
Існуюць два асноўныя віды кававага дрэва: арабіка, ''Coffea arabica'' (эндэмік паўднёва-заходняй Эфіопіі), менш устойлівы да захворванняў, але дае зярняты больш тонкага смаку, і рабуста, ''Coffea canephora (robusta)'' (прарадзіма – [[Уганда]]), зярняты якого ўтрымліваюць на 40-50% больш кафеіна, больш горкія, і які можа расці ў месцах невыносных для арабікі. Рабуста высокай якасці прымяняецца для прыгатавання эспрэса (дазваляе атрымаць лепшую пенку). Іншыя віды – ''Coffea liberica'' і ''Coffea esliaca'' – верагодна паходзяць з [[]]Ліберыі і паўднёвага [[Судан|Судана]]а, адпаведна.
 
Да 125 млн. чалавек па ўсім свеце занятыя вырошчваннем кавы. 400 млрд. кубачкаў кавы спажываецца на планеце штогод, 12 тыс. кубачкаў кожную секунду. Сусветная вытворчасць складае прыкладна 100 млн. стандартных мяшкоў кавы (г.зн. 6 млн. т), больша як 80 млн. мяшкоў ідзе на экспарт.
 
Буйнейшыя вытворцы кавы (млн. т, 2004): [[Бразілія]] – 2 356 (35% сусветнай вытворчасці), [[В'етнам]] – 831 (12%), [[Калумбія]] – 684 (10%), [[ІнданэзіяІнданезія]] – 443 (7%), Эфіопія – 300 (4%), [[Індыя]] – 321 (3%), [[Гватэмала]] – 221 (3%), [[Мексіка]] – 204 (3%), [[Перу]] – 201 (3%), Уганда – 165 (2%), [[Гандурас]] – 155 (2%), [[Коста-Рыка]] – 107 (2%), [[Кот-д'Івуар]] – 105 (1%), [[Сальвадор]] – 85 (1%), [[Нікарагуа]] – 68 (1%), [[Эквадор]] – 56 (1%).
 
У [[міжнародны гандаль]] паступаюць звычайна зялёныя зярняты. Гэта звязана з тым, што ў зялёным стане кава можа захоўвацца даўжэй.
 
Універсальная [[сістэма]] градацыі зярнят кавы адсутнічае. Кожная краіна-вытворца карыстаецца ўласнай сістэмай вызначэння [[Гатунак|гатунку]] зярнят, куды звычайна ўключаны такія [[Параметр|параметрыпараметр]]ы:
* від кававых зярнят (гатунак);
* рэгіён вырошчвання;
Радок 35:
* колькасць дэфектных зярнят;
* колькасць пабочных прымесяў;
* вільготнасць.
 
Існуюць таксама [[Біржа|біржавыябіржа]]выя [[Стандарт|стандартыстандарт]]ы (для рабусты – біржа ў [[Лондан|Лондане]]е, для арабікі – у [[Нью-Йорк|Нью-Йорку]]у) .
 
== Культура і прыгатаванне ==
Радок 56:
=== Спосабы прыгатавання ===
 
* Кава па-ўсходняму ці па-турэцку: у сасудзе канічнай формы, так званай джэзве. Часта выкарыстоўваюцца спецыі (кардамон, карыца).
* Эспрэса: пры дапамозе спецыяльнай эспрэса-машыны, у якой праз молатую каву моцнага абсмажвання пад ціскам падаецца паравадзяная сумесь (90—97 градусаў). Атрымліваецца вельмі араматная кава з пенкай (іт. ''crema'').
* Па-амерыканску: большасць хатніх кававарак працуе па нравітацыйнаму прынцыпу – гарачая вада капае на варонку з фільтрам, у якой ляжыць молатая кава.
* Капучына: кава з малаком і пышнай пенкай.
* Латэ: незмяшаны капучына, дзе малако, малочная пена і кава ляжаць слаямі. Падаецца ў высокім бакале.
Радок 86:
{{Link GA|no}}
{{Link GA|de}}
 
[[af:Koffie]]
[[am:ቡና]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Кава"