Іааніс Метаксас

Іаа́ніс Метакса́с (грэч. Ιωάννης Μεταξάς; 12 красавіка 1871 — 29 студзеня 1941) — грэчаскі генерал, прэм’ер-міністр (фактычна дыктатар) Грэцыі з 1936 года да сваёй смерці.

Іааніс Метаксас
грэч. Ιωάννης Μεταξάς
прэм’ер-міністр Грэцыі 13 красавіка 1936 — 29 студзеня 1941
Папярэднік	Konstantinos Demertzis[d]
Пераемнік	Alexandros Koryzis[d]
Minister of Military Affairs of Greece[d] 5 сакавіка 1936 — 29 студзеня 1941
Chief of the Hellenic Army General Staff[d] люты 1915 — 17 лютага 1915
Нараджэнне	12 красавіка 1871(1871-04-12) Востраў Ітака, Kefalonia Prefecture[d], Грэцыя
Смерць	29 студзеня 1941(1941-01-29)[…] (69 гадоў) Афіны, Афіны, Цэнтральныя Афіны[d], Атыка, Грэцыя
Род	Metaxas[d]
Дзеці	Лукіа Метакса[d]
Веравызнанне	Праваслаўная Царква
Партыя	Партыя свабоднамыслячых[d]
Дзейнасць	палітык, афіцэр, ваенны, дыпламат
Аўтограф
Род войскаў	Сухапутныя войскі Грэцыі[d]
Званне	генерал
Бітвы	Першая сусветная вайна Другая сусветная вайна
Узнагароды
Сайт	ioannismetaxas.gr
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Атрымаў ваенную адукацыю, ваенную кар’еру пачаткаў з удзелу ў баявых дзеяннях супраць турак у 1897 годзе ў Фесалійскай кампаніі. Працягнуў навучанне ў Германіі ў Прускай ваеннай акадэміі. Вярнуўшыся, удзельнічаў у працэсе мадэрнізацыі грэчаскай арміі ў перыяд перад Балканскімі войнамі (1912—1913), у якіх ён прыняў актыўны ўдзел. У 1913 годзе прызначаны начальнікам Генеральнага штаба.

Маладыя члены грэчаскай нацыянальнай маладзёжнай арганізацыі на сустрэчы з Іаанісам Метаксасам

Быў прагерманскім манархістам, знаходзіўся ў вельмі напружаных адносінах з вядомым грэчаскім рэспубліканцам Э. Венізеласам, які арыентаваўся на Антанту. Пасля прыходу Венізеласа (пры падтрымцы Антанты) да ўлады ў 1917 годзе Метаксас разам з каралём адправіўся ў выгнанне.

Калі пасля плебісцыту ў 1935 годзе манархія была адноўлена, на выбарах вялікую колькасць галасоў атрымалі левыя, у тым ліку і камуністы. Асцерагаючыся ўздыму левага руху, кароль прызначыў Метаксаса часовым прэм’ер-міністрам «аж да вырашэння палітычнага крызісу». У 1936 годзе распусціў парламент. Праводзіў палітыку лібералізацыі (увод 8-гадзіннікавага рабочага дня, павышэнне закупных коштаў на с/г прадукцыю і інш.), аднак, нягледзячы на гэта, сімпатыі да левых сярод насельніцтвы працягвалі расці, хоць і без актыўнай апазіцыі Метаксасу.

У знешняй палітыцы, з аднаго боку, сімпатызаваў Германіі і Італіі (яго рэжым, аж да атрыбутыкі, шмат у чым быў скапіраваны з італьянскага фашызму), з іншай — разумеў, што Германія і Італія з’яўляюцца праціўнікамі Грэцыі. Па гэтай прычыне Метаксас праводзіў досыць прабрытанскую палітыку. Пад яго кіраўніцтвам на межах Грэцыі з боку Балгарыі быў збудаваны абарончы вал («лінія Метаксаса»). Нягледзячы на тое, што ён спрабаваў прытрымлівацца нейтралітэту, вымушаны быў уступіць у абарончую вайну пасля ўльтыматыўных патрабаванняў Мусаліні ў кастрычніку 1940 года (на кожнае патрабаванне ўльтыматуму Метаксас адказаў «όχι» (не), дзень адказу Метаксаса з’яўляецца ў Грэцыі нацыянальным святам: Днём Охі). Грэкі разграмілі італьянскія войскі, якія ўварваліся з Албаніі, і нават часткова адваявалі Албанію ў італьянцаў, у сувязі з чым Мусаліні вымушаны быў запытаць дапамогі ў Гітлера.

Сканаў пад Афінамі ад глотачнай флегмоны ў 1941 годзе, маюцца падазрэнні, што ён быў атручаны ці падвергнуты няправільнаму лячэнню англічанамі. Яго пераемнікам стаў Аляксандрас Карызіс.

У сучаснай Грэцыі стаўленне да Метаксаса неадназначна. З аднаго боку, яго лічаць ідэйным папярэднікам дыктатуры «чорных палкоўнікаў», з іншай — яго паважаюць за патрыятызм, палітыку сацыяльнай дзяржавы, рост баяздольнасці грэчаскай арміі, ваенныя перамогі над італьянскімі захопнікамі.

Спасылкі

• Metaxas Project — Inside Fascist Greece