Вікіпедыя

Іван Станіслававіч Тэртэль

беларускі ваенны, дзяржаўны дзеяч

Іван Станіслававіч Тэртэль, або Церцель (нар. 8 верасня 1966, в. Прывалкі, Гродзенскі раён, Гродзенская вобласць, БССР) — старшыня Камітэта дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь (з 2020), старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю Беларусі (2020). Генерал-лейтэнант (2020)[1].

Іван Станіслававіч Тэртэль
Іван Тэртэль (2021)
Іван Тэртэль (2021)
Сцяг Старшыня Камітэта дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь
з 3 верасня 2020
Прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка
Кіраўнік урада Раман Галоўчанка
Папярэднік Валерый Вакульчык
Сцяг Старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь
4 чэрвеня 2020 — 3 верасня 2020
Прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка
Кіраўнік урада Раман Галоўчанка
Папярэднік Леанід Анфімаў
Пераемнік Васіль Герасімаў
Нараджэнне 8 верасня 1966(1966-09-08) (57 гадоў)
Адукацыя
Дзейнасць ваенны, дзяржаўны служачы
Ваенная служба
Званне
Генерал-лейтэнант
Генерал-лейтэнант
Узнагароды
ордэн «За службу Радзіме» I ступені медаль «За адзнаку ў ахове дзяржаўнай граніцы»

Біяграфія правіць

Нарадзіўся ў каталіцкай сям’і Станіслава Янавіча, які працаваў кінамеханікам, і Анастазіі Казіміраўны, якая працавала загадчыцай клуба[2].

Вучыўся ў сярэдняй школе ў Прывалках, потым у Друскеніках. У 1989 годзе скончыў Разанскае вышэйшае паветрана-дэсантнае каманднае вучылішча, у 1994 годзе — Інстытут нацыянальнай бяспекі КДБ Рэспублікі Беларусь, у 1996 годзе — Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт, у 2017 годзе — Акадэмію кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь. У 1993—2007 гадах праходзіў службу ў органах пагранічнай службы. З лістапада 2008 года — намеснік старшыні Камітэта дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь. Генерал-маёр (2010).

Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь № 203 ад 4 чэрвеня 2020 года прызначаны старшынёй Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь. У час яго кіравання гэтае ведамства стала больш шырока займацца палітычнымі справамі, была ініцыявана крымінальная справа супраць былога кіраўніка Белгазпрамбанка і імавернага кандыдата ў прэзідэнты Віктара Бабарыкі[2].

3 верасня 2020 года Аляксандр Лукашэнка прызначыў Івана Тэртэля старшынёй Камітэта дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь[3].

У студзені 2021 года Ігар Макар, былы намеснік камандзіра баявой групы падраздзялення па барацьбе з тэрарызмам МУС «Алмаз», заявіў, што Тэртэль быў адным з распрацоўшчыкаў плана замаху на Паўла Шарамета, які адбыўся ў 2016 годзе[4].

Санкцыі ЕС, ЗША і іншых краін правіць

Іван Тэртэль неаднаразова станавіўся суб’ектам забароны на паездкі і замарожвання актываў Еўрапейскім Саюзам як частка Чорнага спісу Еўрасаюза: пасля прэзідэнцкіх выбараў 2010 года як намеснік старшыні КДБ[5]. Згодна з рашэннем Еўрапейскага савета ад 15 кастрычніка 2012 года, у якасці намесніка старшыні Тэртэль быў «адказны за рэпрэсіі КДБ супраць грамадзянскай супольнасці і дэмакратычнай апазіцыі»[6][7][8].

31 жніўня 2020 года Іван Тэртэль быў уключаны ў спіс асоб, на якіх накладзена бестэрміновая забарона на ўезд у Латвію, пяцігадовая забарона на ўезд у Эстонію і забарона на ўезд у Літву ў сувязі з тым, што «сваімі дзеяннямі ён арганізаваў і падтрымаў фальсіфікацыю прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня і наступнае гвалтоўнае задушэнне мірных пратэстаў»[9].

6 лістапада 2020 года быў зноўку дададзены ў спіс беларускіх чыноўнікаў, якім забаронены ўезд на тэрыторыю ЕС[10]. Пры абгрунтаванні ўвядзення санкцый адзначалася, што Тэртэль як старшыня КДБ і экс-старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю адказны за кампанію рэпрэсій і запалохванняў дзяржаўнага апарату пасля прэзідэнцкіх выбараў 2020 года, у прыватнасці, адвольныя арышты і жорсткае абыходжанне з мірнымі дэманстрантамі, у тым ліку катаванні, а таксама запалохванне і гвалт у дачыненні да журналістаў[11]. З-за гэтага жа Тэртэля ў свае санкцыйныя спісы ўключылі Вялікабрытанія[12], Канада[13], Швейцарыя[14][15]. 24 лістапада 2020 года да санкцый ЕС далучыліся Албанія, Ісландыя, Ліхтэнштэйн, Нарвегія, Паўночная Македонія, Чарнагорыя[16].

Таксама Тэртэль з 2021 года знаходзіцца ў санкцыйным спісе спецыяльна прызначаных грамадзян і заблакіраваных асоб ЗША[17][18].

У сакавіку 2022 года ён трапіў пад санкцыі Японіі[19][20], а ў кастрычніку — Украіны[21].

Сям’я правіць

Сын Міраслаў вучыўся на факультэце міжнародных адносін БДУ[2].

Брат — Юрый Станіслававіч Тэртэль (нар. 1967) — начальнік Дзяржаўнай інспекцыі аховы жывёльнага і расліннага свету пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь, раней — камандзір Асобнай службы актыўных мерапрыемстваў (АСАМ)[2].

Прозвішча правіць

Прозвішча паходзіць ад балцка-літоўскага двухасноўнага імя тыпу Ter-tel’as[22]. Ад такога імя і літоўскі тапонім Цярцéляй (літ.: Tertẽliai, "Цярцéлі") у Зарасайскім раёне Літвы на літоўска-латвійскай мяжы. Тая ж аснова Ter- і ў былым імені Ver-telas, ад якога Верцялішкі. Вядомыя сучасныя літоўскія прозвішчы Tertelis, Vertelis.

Узнагароды правіць

Узнагароджаны ордэнамі «За службу Радзіме» III (2012) і II ступені, медалём «За адзнаку ў ахове дзяржаўнай мяжы» (2001).

Зноскі

  1. ↑ belta.by(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 студзеня 2023. Праверана 3 лістапада 2020.
  2. ↑ а б в г nashaniva.by
  3. ↑ belta.by
  4. ↑ Экс-боец «Алмаза»: Председатель КГБ Тертель участвовал в разработке плана по ликвидации Шеремета (руск.). Хартыя'97. Праверана 24 чэрвеня 2021.
  5. ↑ Поўны спіс 208 беларускіх чыноўнікаў, якім забаронены ўезд у ЕС . Наша Ніва (11 кастрычніка 2011). Архівавана з першакрыніцы 22 кастрычніка 2017.
  6. ↑ COUNCIL DECISION 2012/642/CFSP of 15 October 2012 concerning restrictive measures against Belarus
  7. ↑ EUR-Lex - 32012D0642 - EN - EUR-Lex (англ.). EUR-Lex  (англ.) (бел.. Праверана 25 снежня 2020.
  8. ↑ Beschluss 2012/642/GASP des Rates vom 15. Oktober 2012 über restriktive Maßnahmen gegen Belarus Nr. 215
  9. ↑ Латвія, Літва і Эстонія ўключылі Лукашэнку і яшчэ 29 чыноўнікаў ў спіс пэрсон нон-грата. ПОЎНЫ СЬПІС
  10. ↑ EU slaps sanctions on Belarus leader Lukashenko for crackdown (англ.). BBC News (6 лістапада 2020). Архівавана з першакрыніцы 17 мая 2021. Праверана 24 ліпеня 2021.
  11. ↑ EUR-Lex - 02012D0642-20210621 - EN - EUR-Lex (англ.). EUR-Lex  (англ.) (бел.. Праверана 24 ліпеня 2021.
  12. ↑ CONSOLIDATED LIST OF FINANCIAL SANCTIONS TARGETS IN THE UK (англ.). Office of Financial Sanctions Implementation HM Treasury (25 чэрвеня 2021).
  13. ↑ Consolidated Canadian Autonomous Sanctions List. Міністэрства міжнародных спраў Канады  (англ.) (бел. (19 кастрычніка 2015). Праверана 29 чэрвеня 2021.
  14. ↑ Shields, Michael; Liffey, Kevin. Swiss widen sanctions list against Belarus (англ.). Reuters (7 ліпеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 7 ліпеня 2021. Праверана 10 ліпеня 2021.
  15. ↑ Sanctions program: Belarus: Verordnung vom 11. Dezember 2020 über Massnahmen gegenüber Belarus (SR 946.231.116.9), Anhang 1 Origin: EU Sanctions: Art. 2 Abs. 1 (Finanzsanktionen) und Art. 3 Abs. 1 (Ein- und Durchreiseverbot) (англ.). Дзяржаўны сакратарыят па эканамічных пытаннях  (ням.) (бел. (7 ліпеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 7 ліпеня 2021. Праверана 10 ліпеня 2021.
  16. ↑ Declaration by the High Representative on behalf of the EU on the alignment of certain countries concerning restrictive measures against Belarus (англ.). Савет Еўрапейскага саюза (24 лістапада 2020). Праверана 8 верасня 2021.
  17. ↑ OFAC Sanctions List Search, Міністэрства фінансаў ЗША з 21 чэрвеня 2021 года
  18. ↑ Belarus Designations; Issuance of Belarus General License 3 and related Frequently Asked Questions (англ.). Праверана 24 ліпеня 2021.
  19. ↑ Japan imposes additional sanctions on Russia, Belarus and the so-called Donetsk and Luhansk People’s Republics (англ.). Архівавана з першакрыніцы 22 красавіка 2022. Праверана 14 красавіка 2022.
  20. ↑ 資産凍結等の措置の対象となるベラルーシ共和国の個人及び団体 (яп.). Архівавана з першакрыніцы 6 сакавіка 2022. Праверана 14 красавіка 2022.
  21. ↑ ТЕРТЕЛЬ Іван Станіславович(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 8 красавіка 2023. Праверана 8 красавіка 2023.
  22. ↑ Z. Zinkevičius. Lietuvių asmenvardžiai. — Vilnius, 2008. — С. 149.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Іван_Станіслававіч_Тэртэль&oldid=4715027"