Іржы Марван
І́ржы Ма́рван (чэшск.: Jiří Marvan; 28 студзеня 1936 — 13 красавіка 2016[6]) — чэшскі мовазнаўца, прафесар славянскай і балцкай філалогіі ўніверсітэтаў Аўстраліі, ЗША, Швецыі.
| Іржы Марван | |
|---|---|
| Jiří Marvan | |
| Дата нараджэння | 28 студзеня 1936[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 13 красавіка 2016[2][2][…] (80 гадоў) ці 22 красавіка 2016[3] (80 гадоў) |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | навуковец, мовазнавец, выкладчык універсітэта, паэт |
| Навуковая сфера | мовазнаўства |
| Месца працы | Універсітэт імя Яна Евангеліста Пуркінэ |
| Навуковая ступень | прафесар |
| Альма-матар | Карлаў універсітэт |
| Член у | |
Біяграфія правіць
Навучаўся ў рускамоўнай гімназіі, пасля яе паступіў на філасофскі факультэт Карлавага ўніверсітэта ў Празе, дзе вывучаў чэшскую і ўкраінскую мовы[7], а таксама спецыялізаваўся ў балтыстыцы. Адначасна пад уплывам Богуслава Гаўранка заняўся вывучэннем багемістыкі. Пасля ўніверсітэта тры гады працаваў у Старачэшскім аддзяленні Інстытута чэшскай мовы (1960—1963). У 1965 годзе атрымаў званне доктара філасофіі. У 1967—1968 пад кіраўніцтвам прафесара Паўла Троста быў інтэрнам-аспірантам філасофскага факультэта Карлавага ўніверсітэта па балтыстыцы.
Яшчэ да перыяду нармалізацыі распачаў міжнародную дзейнасць. У 1963—1965 гадах працаваў замежным лектарам па багемістыцы Упсальскага ўніверсітэта[8], у 1965—1967 шведскім лектарам (багемістыка, славістыка і балтыстыка) ва Упсальскім і Стакгольмскім універсітэтах.
У 1968 з'ехаў з Чэхаславакіі. У 1968—1969 гг. быў запрошаным прафесарам славістыкі і балтыстыкі Дзяржаўнага ўніверсітэта Портленда. У 1969—1972 гадах — памочнік прафесара русістыкі Каліфарнійскага ўніверсітэта ў Дэвісе. У 1973—1992 працаваў прафесарам русістыкі і славістыкі Монаскага ўніверсітэта ў Мельбурне (Аўстралія). У 1975—1976 быў запрошаным прафесарам славістыкі Каліфарнійскага ўніверсітэта ў Санта-Барбары. У Монаскім універсітэце кіраваў кафедрай маскальскай мовы, а ў 1982 заснаваў кафедру славістыкі і стаў першым прафесарам славістыкі ў паўднёвым паўшар'і і правадзейным членам Аўстралійскай акадэміі гуманітарных навук.
Вярнуўся з эміграцыі ў 90-я гады XX стагоддзя. У 1993—1998 працаваў саветнікам у Міністэрстве замежных спраў Чэшскай рэспублікі, у 1994—1997 служыў паслом Чэхіі ў Грэцыі[7]. Ад 1999 года да смерці займаўся навукова-педагагічнай працай ва ўніверсітэце імя Я. Э. Пуркінэ ў Усці-над-Лабем[8], у 2000—2001 — у Заходнечэшскім універсітэце ў Пльзені; з 2001 года яшчэ і на філалагічным факультэце Карлавага ўніверсітэта. У 2001 атрымаў званне доктара філасофіі ва ўніверсітэце Палацкага ў Оламаўцы[7].
Творы правіць
Аўтар тэарэтычных прац галоўным чынам па славістыцы і балтыстыцы ў шырэйшым еўрапейскім кантэксце. Папулярызаваў багемістыку, паляністыку, украіністыку, балтыстыку і іншыя філалагічныя дысцыпліны. Цікавіўся беларускай мовай і культурай, падрыхтаваў зборнік артыкулаў чэшскіх і беларускіх аўтараў «Чэшскае ўсведамленне Беларусі»[6].
За сваю навуковую дзейнасць у 1991 годзе ўганараваны Залатым крыжам Польскай рэспублікі за заслугі ў развіцці польскай мовы, а ў 1997 — ордэнам вялікага князя Гедзіміна за ўнёсак у літоўскую мову[9].
Зноскі
- ↑ Richard Host // https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jo2007291303&CON_LNG=ENG Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б в Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.
- ↑ Library of Congress Authorities — Library of Congress. Праверана 23 студзеня 2021.
- ↑ а б Evidence zájmových osob StB
- ↑ http://humanities.org.au/wp-content/uploads/2017/04/AAH-Obit-Marvan-2016.pdf
- ↑ а б Памёр Іржы Марван — сябар беларусаў і беларускай культуры. людзі. Радыё «Свабода» (15 красавіка 2016). Праверана 18 красавіка 2016.
- ↑ а б в Prof. PhDr. Jiří Marvan, Ph.D. (чэшск.)(недаступная спасылка). Občanské sdružení UNUECO. Архівавана з першакрыніцы 25 красавіка 2016. Праверана 18 красавіка 2016.
- ↑ а б Jiří Marvan (чэшск.). Databazeknih. Праверана 18 красавіка 2016.
- ↑ Prof. Jiří Marvan, významný český bohemista, slavista a baltista, oslaví životní jubileum (чэшск.). Filozofická fakulta Univerzita Karlova v Praze (25 студзеня 2016). Праверана 18 красавіка 2016.
Літаратура правіць
- Algirdas Sabaliauskas Lietuvių kalbos tyrinėjimo istorija: 1980—2010 m., Vilnius: LKI, 2012, p. 564—565
- Lietuvių kalbos enciklopedija, Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 1999. Bonifacas Stundžia, Kalba turi sužmoginti pasaulį In: Gimtoji kalba. 1991, 1-2, p. 27-29.