Італьянская акупацыя Албаніі
З 1939 па 1943 год Албанія была акупавана Італіяй і ўяўляла сабой італьянскі пратэктарат, афіцыйна - Албанскае каралеўства (алб.: Mbretnija Shqiptare, італ.: Regno albanese). Кіраўніком дзяржавы лічыўся італьянскі кароль Віктар Эмануіл III, а рэальна Албанія кіравалася італьянскімі губернатарамі. Далучэнне Албаніі было часткай плана па стварэнні Вялікай Італіі.
| Пратэктарат Італіі | |||||
| Албанскае каралеўства | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| італ.: Regno albanese алб.: Mbretnija Shqiptare | |||||
|
|||||
 Вялікая Албанія ў жніўні 1941 года |
|||||
|
|
|||||
| Сталіца | Тырана | ||||
| Мова(ы) | Албанская, італьянская. | ||||
| Афіцыйная мова | албанская мова і італьянская мова | ||||
| Форма кіравання | манархія і парламенцкая манархія | ||||
| Гісторыя | |||||
| • 7 красавіка 1939 | Італьянская акупацыя | ||||
| • 9 верасня 1943 | Нямецкая акупациыя | ||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
.svg)
.svg)
Гісторыя правіць
Італія акупавала Албанію 7 красавіка 1939 года[1], за пяць месяцаў да пачатку Другой сусветнай вайны. Італьянскія войскі сустрэлі ўзброены супраціў албанскай арміі, але тая не змагла нічога супрацьпаставіць суперніку. 9 красавіка 1939 кароль Албаніі Ахмет Зогу збег у Грэцыю[2]. Албанія была саюзнікам Італіі з 1925 года, аднак Беніта Мусаліні, спрабуючы ўслед за пашырэннем Германіі (далучэнне Аўстрыі і Чэхаславакіі) стварыць уласную імперыю, прыняў рашэнне аб далучэнні Албаніі. Апошняя перастала існаваць як незалежная дзяржава і атрымала статус італьянскага пратэктарата, аналагічна пратэктарату Багеміі і Маравіі у складзе Германіі. Албанія была аўтаномнай тэрыторыяй у складзе Італіі, якая з часам павінна была быць каланізавана і італьянізавана. 16 красавіка каралём Албаніі фармальна стаў італьянскі кароль Віктар Эмануіл III[2]. Рэальнае кіраванне ажыццяўлялі італьянскі губернатар і Албанскі грамадзянскі ўрад[2]. Албанская армія стала часткай італьянскай.
Італьянскія фашысты лічылі Албанію гістарычнай часткай Італіі, так як спачатку яна ўваходзіла ў Рымскую імперыю, а затым Албанскае ўзбярэжжа (уключаючы Дураццо) было часткай Венецыянскай рэспублікі (Албанія Венета). Акрамя таго, Албанія займала важнае стратэгічнае становішча на Балканах. У 1940 Італія выкарыстала Албанію для ўварвання з яе тэрыторыі ў Грэцыю. Італія падтрымлівала албанскіх нацыяналістаў, якія ставілі мэтай непрыязнасць да яе суперніка - Югаславіі - населеных часткова албанцамі Косава і Вардарскай Македоніі.
Прэм'ер-міністрам албанскага каралеўства быў Шэфкет Верладжы, які ўступіў на пасаду яшчэ 12 красавіка 1939 і тым самым фармальна на працягу чатырох дзён выконваў абавязкі кіраўніка дзяржавы. У яго абавязкі ўваходзіла паўсядзённае кіраванне пратэктаратам. 3 снежня 1941 Шэфкет Верладжы сышоў у адстаўку, і яго змяніў прадстаўнік фашысцкай партыі Албаніі Мустафа Мерліка-Круя[3], які заставаўся на сваёй пасадзе да 19 студзеня 1943.
У перыяд акупацыі Італія цалкам кантралявала знешнюю палітыку, знешні гандаль і прыродныя рэсурсы Албаніі. Так, манаполіяй на выкарыстанне албанскай нафты валодала італьянская дзяржаўная нафтавая кампанія Agip[4]. Марыянетачныя Албанская фашысцкая партыя стала кіруючай. Грамадзяне Італіі атрымалі права сяліцца ў Албаніі ў якасці каланістаў, каб у далейшым ператварыць краіну ў неад'емную частку Італіі.
У канцы кастрычніка 1940 пачалася італа-грэчаская вайна. Албанія іграла ў ёй важную ролю, бо менавіта з яе тэрыторыі італьянскія сухапутныя войскі ўварваліся ў Грэцыю. У планы Мусаліні ўваходзіла заваёва ўзбярэжжа ўсяго ўсходняга Міжземнамор'я. Аднак неўзабаве пасля пачатку вайны грэчаскія войскі перайшлі ў контрнаступленне і заваявалі істотную частку Албаніі. У красавіку 1941 Грэцыя капітулявала перад нямецкімі войскамі, і захопленыя ёй тэрыторыі вярнуліся пад пратэктарат Італіі. Больш за тое, частка тэрыторыі Грэцыі была аддадзена ў падпарадкаванне Італіі. У красавіку 1941 года нямецкія войскі захапілі таксама Югаславію, і вялікія тэрыторыі, населеныя албанцамі і якія ўваходзілі ў склад каралеўства Югаславія, былі перададзеныя Італіі.
У верасні 1943 года італьянская армія капітулявала, і Італія выйшла з Другой сусветнай вайны. Пасля гэтага Албанія была акупаваная Германіяй, пасля чаго ўся краіна хутка апынулася ахоплена партызанскімі дзеяннямі.
Зноскі
- ↑ Keegan, John; Churchill, Winston (1986). The Second World War (Six Volume Boxed Set). Boston: Mariner Books. pp. p314. ISBN 0-395-41685-X.
{{cite book}}:|pages=мае залішні тэкст (даведка)Папярэджанні CS1: розныя назвы: authors list (link) - ↑ а б в Zabecki, David T. (1999). World War II in Europe: an encyclopedia. New York: Garland Pub. pp. p1353. ISBN 0-8240-7029-1.
{{cite book}}:|pages=мае залішні тэкст (даведка) - ↑ Owen Pearson (2006). Albania in the Twentieth Century, A History : Volume II: Albania in Occupation and War, 1939-45. London: I. B. Tauris. pp. p167. ISBN 1-84511-104-4.
{{cite book}}:|pages=мае залішні тэкст (даведка) - ↑ Albania in Occupation and War: From … — Google Books