Аблога Цындаа

Абло́га Цында́а — аблога порта Цындаа, адміністрацыйнага цэнтра германскай калоніі Цзяа-Чжоў у Кітаі, японскімі і брытанскімі войскамі і флотам у ходзе Першай сусветнай вайны. Была найбуйнейшай аперацыяй на Ціхаакіянскім тэатры ваенных дзеянняў Першай сусветнай вайны, завяршылася ўзяццем горада і акупацыяй японскімі войскамі ўсёй тэрыторыі калоніі.

Аблога Цындаа
Асноўны канфлікт: Азіяцка-Ціхаакіянскі тэатр ваенных дзеянняў Першай сусветнай вайны
Карта Цындаа
Дата	27 жніўня — 7 лістапада 1914 года
Месца	Цындаа
Вынік	Перамога Антанты.
Праціўнікі
Антанта і саюзнікі: Японская імперыя Брытанская імперыя Цэнтральныя дзяржавы: Германская імперыя Аўстра-Венгрыя
Камандуючыя
Каміё Міцуёмі Альфрэд Маер-Вальдэк
Сілы бакоў
Каля 30000 японскіх і 1500 англійскіх салдатаў Каля 4000
Страты
Каля 3000 забітых і параненых Каля 700 забітых і параненых
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Становішча перад аблогай

Цындаа, арандаваны Германіяй у Кітая ў 1897 годзе, быў стратэгічна важнай базай ваенна-марскога флоту Германіі. Немцы зрабілі яго добра ўмацаванай крэпасцю, разлічанай на 2—3 месяцы аблогі. У жніўні 1914 года ў Германіі меркавалі, што пачаўшаяся вайна даўжэй і не працягнецца. Гарнізон крэпасці складаўся з чатырох тысяч нямецкіх, аўстра-венгерскіх і кітайскіх салдат і маракоў. Нямецкая Усходне-Азіяцкая эскадра пад камандаваннем адмірала фон Шпее, якая базіравалася на Цындаа, зышла з порта на пачатку вайны, каб дайсці да Германіі і пазбегнуць небяспекі яе блакавання ў гавані ваенна-марскімі сіламі Антанты; у порце заставаліся аўстрыйскі браняпалубны крэйсер «Кайзерын Элізабэт», германскі бязбронны крэйсер «Кармаран» і яшчэ некалькі караблёў паменш. З сушы Цындаа абараняла падвойная лінія абароны, а з мора — берагавыя батарэі. Так ці інакш, крэпасць была разлічана на адбіцце атакі брытанскага або французскага экспедыцыйнага корпуса, але не на вайну супраць блізка размешчанай Японіі.

У Японіі некаторы час разважалі, на чыім баку ўступіць у вайну: саюз з Антантай, хоць і абяцаў меншую выгаду ў выпадку перамогі, быў больш надзейны. 15 жніўня Японія прад’явіла Германіі ўльтыматум з патрабаваннем перадаць Цындаа японскім уладам. Германія паспрабавала аформіць перадачу Цындаа Кітаю, але Англія і Францыя гэтаму перашкодзілі, а Кітай абвясціў аб нейтралітэце. 23 жніўня Японія абвясціла вайну Германіі.

Падрыхтоўка

27 жніўня Цындаа быў блакаваны японскай эскадрай віцэ-адмірала Ката Садакічы. Для ўзяцця горада быў выдзелены экспедыцыйны корпус колькасцю звыш 30000 чалавек, трыццаць дзевяць ваенных караблёў і больш за пяцьдзесят транспартаў. Англічане для садзейнічання ім выдзелілі некалькі караблёў і атрад у 1500 чалавек.

Улічваючы вопыт аблогі ў сваёй папярэдняй вайне і, відавочна, пабойваючыся немцаў, падрыхтоўку да штурму японцы вялі старанна і метадычна. Высадка войскаў ажыццяўлялася на тэрыторыі нейтральнага Кітая і працягвалася больш за месяц, з 2 верасня па 5 кастрычніка 1914 года. 25 верасня войскі перайшлі мяжу германскай калоніі, дзе на працягу наступных чатырох дзён выбілі немцаў з пярэдняга рубяжа абароны. Пасля гэтага абложнікі пачалі рыхтаваць штурм крэпасці, актыўна выкарыстоўваючы цяжкую артылерыю і разведвальныя гідрасамалёты. Некалькі японскіх караблёў падарваліся на мінах; англійскі браняносец «Трыумф» атрымаў пашкоджанне ад агню берагавых батарэй.

У ноч з 17 на 18 кастрычніка нямецкі мінаносец S-90 пад камандаваннем капітан-лейтэнанта Брунэра паспрабаваў прарваць марскую блакаду. Яму ўдалося тарпедаваць японскі крэйсер «Такачыха», пры гэтым загінуў 271 чалавек. Вярнуцца ў Цындаа Брунэр не змог. Ён планаваў заправіцца палівам у адным з нейтральных партоў і працягнуць атакаваць японскі флот, але з-за недахопу паліва выкінуў мінаносец на бераг, пасля чаго экіпаж быў інтэрнаваны кітайскімі ўладамі.

Штурм

31 кастрычніка японцы пачалі інтэнсіўны артылерыйскі абстрэл горада (за тыдзень было выкарыстана 100 гармат, выпушчана 43 500 снарадаў) і пабудову аблогавых збудаванняў, такіх жа, якія яны выкарыстоўвалі дзесяць гадоў таму пры ўзяцці Порт-Артура. У ноч на 7 лістапада пачаўся штурм, надыходзячыя прабіліся праз умацаванні ў цэнтры нямецкай абароны. Хоць на іншых участках штурм быў адбіты, працягваць абарону немцы не маглі з прычыны поўнага спусташэння боепрыпасаў. Раніцай 7 лістапада камендант Цындаа Майер-Вальдэк прыняў рашэнне аб здачы крэпасці. Перад здачай крэпасці немцы планамерна і метадычна знішчылі практычна ўсе ваенна-гаспадарчыя пабудовы, збудаванні порта і караблі. Здача немцаў у палон была азмрочана гібеллю некалькіх ужо спыніўшых супраціў германскіх салдат і афіцэраў, забітых японцамі, якія яшчэ не даведаліся аб спыненні агню.

Наступствы

Да канца вайны тэрыторыя былой нямецкай калоніі заставалася пад японскай акупацыяй. Тым не менш, кітайцы спадзяваліся, што з прычыны ўдзелу Кітая ў вайне на баку Антанты заходнія дзяржавы прымуць рашэнне аб вяртанні Цындаа Кітаю. Парыжская мірная канферэнцыя ў 1919 годзе захавала Цындаа за Японіяй. У адказ у Кітаі разгарнулася магутная ўсенародная барацьба, якая ўвайшла ў гісторыю як «Рух 4 мая», пад уплывам якога кітайская дэлегацыя адмовілася падпісваць у Парыжы мірны дагавор. Пасля падпісання ў 1921 годзе Кітаем сепаратнага мірнага дагавора з Германіяй пасрэдніцтва ва ўрэгуляванні пытання ўзялі на сябе Злучаныя Штаты Амерыкі. У ходзе Вашынгтонскай канферэнцыі Японія была вымушана 4 лютага 1922 года падпісаць пагадненне аб вяртанні Кітаю ўсіх акупаваных ёю тэрыторый.

Фатаграфіі

• Аблога Цындаа
• 
  Германскія войскі ў Цындаа
• 
  Suwo — флагман японскай эскадры ў Цындаа
• 
  Японскі транспарт Wakamiya, які служыў базай для гідрасамалётаў, якія ўдзельнічалі ў аблозе Цындаа
• 
  Нямецкая 28-см гаўбіца батарэі «Паўднёвы Бісмарк»
• 
  105-мм гармата аўстра-венгерскай вытворчасці батарэі «Верхні Ільціс»
• 
  На гарадской вуліцы
• 
  Нямецкая батарэя ў Цындаа
• 
  Высадка японскага дэсанту
• 
  Прыбыццё брытанскага корпуса ў Цындаа
• 
  Захоплены ў Цындаа нямецкі карабель, вернуты Германіі ў 1920 г.

У мастацтве

Мастацкі фільм «Аблога форта Бісмарк» (1963) японскага рэжысёра Кэнга Фурусавы апавядае пра станаўленне японскай палубнай авіяцыі ў ходзе аблогі Цындаа.

Літаратура

• Исаков И. С. Операция японцев против Циндао в 1914 г. — 3-е. — М.-Л.: Военмориздат, 1941. — 584 с.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Аблога Цындаа
• Японія ў Першай сусветнай вайне