Адыпінавая кіслата
Адыпінавая кіслата (гександыёвая кіслата) НООС (СН2)4СООН — двухасноўная гранічная карбонавая кіслата. Валодае ўсімі хімічнымі ўласцівасцямі, характэрнымі для карбонавых кіслот.
Адыпінавая кіслата | |
Агульныя | |
---|---|
Хім. формула | C₆H₁₀O₄ |
Тэрмічныя ўласцівасці | |
Класіфікацыя | |
Рэг. нумар CAS | |
PubChem | |
Рэг. нумар EINECS | 204-673-3 |
SMILES | |
RTECS | AU8400000 |
ChemSpider |
Утварае солі, большасць з якіх растваральныя ў вадзе. Лёгка этэрыфікуецца у мона-і дыэфіры. З гліколю ўтварае поліэфіры. Солі адыпінавай кіслаты — адыпінаты. Пры ўзаемадзеянні з NH3 і амінамі дае аманійныя солі, якія пры дэгідратацыі ператвараюцца ў адыпаміды. З дыамінамі ўтварае поліаміды, з NH3 у прысутнасці каталізатара пры 300—400 °C — адыпадынітрыл.
Атрыманне правіць
У прамысловасці адыпінавую кіслату атрымліваюць галоўным чынам двухстадыйным акісленнем цыклагексана. На першай стадыі (вадкафазнае акісленне паветрам пры 142—145 °C і 0,7 Мпа) атрымліваюць сумесь цыклагексанона і цыклагексанола, падзяляемую рэктыфікацыяй. Цыклагексанон выкарыстоўваюць для вытворчасці капралактама. Цыклагексанол акісляюць 40-60%-й HNO 3 пры 55 °C (каталізатар — NH4VO3); выхад адыпінавай кіслаты пры гэтым спосабе вытворчасці складае ~ 95 %.
Літаратура правіць
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
- Адыпінавая кіслата // Хімічны слоўнік навучэнца. — Мн.: Народная асвета, 2004 — С. 7.