Алег Анатольевіч Івашкевіч

Алег Анатольевіч Івашкевіч (нар. 19 жніўня 1954, Белая Царква, УССР) — беларускі вучоны ў галіне хіміі, член-карэспандэнт (2004), акадэмік (2009) Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Кандыдат хімічных навук (1982), доктар хімічных навук (1998). Ганаровы доктар Сібірскага аддзялення Расійскай акадэміі навук (2012).

Алег Анатольевіч Івашкевіч
Дата нараджэння	19 жніўня 1954(1954-08-19) (69 гадоў)
Месца нараджэння	Белая Царква, Кіеўская вобласць, УССР, СССР
Род дзейнасці	хімік, выкладчык
Месца працы	БДУ
Навуковая ступень	доктар хімічных навук (1988)
Навуковае званне	акадэмік НАН Беларусі (2009)
Альма-матар	хімічны факультэт БДУ (1976)
Навуковы кіраўнік	Анатоль Іванавіч Лесніковіч
Прэміі
Узнагароды	Ганаровая грамата Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь (2011) Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь (2014)

Біяграфія

Нарадзіўся 19 жніўня 1954 года ў г. Белая Царква (Украінская ССР) у сям’і вайскоўца. У 1957 годзе сям’я пераехала ў Навагрудак Гродзенскай вобласці БССР. У 1971 годзе з адзнакай скончыў СШ № 4 г. Навагрудка і ў гэтым жа годзе паступіў на хімічны факультэт Беларускага дзяржаўнага універсітэта.

Пасля заканчэння БДУ ў 1976 годзе працаваў малодшым, старшым, вядучым навуковым супрацоўнікам лабараторыі агульнай хіміі БДУ, а з 1989 года — загадчыкам гэтай лабараторыяй. У 1982 годзе абараніў дысертацыю ў галіне хіміі ракетных паліваў на атрыманне вучонай ступені кандыдата хімічных навук пад кіраўніцтвам А. І. Лесніковіча. У 1994 годзе прызначаны намеснікам дырэктара па навуковай рабоце Навукова-даследчага інстытута фізіка-хімічных праблем БДУ, а з 1997 па 2009 год з’яўляўся дырэктарам НДІ ФХП БДУ.

У 1998 годзе абараніў дысертацыю на суісканне вучонай ступені доктара хімічных навук. У 2004 годзе абраны членам-карэспандэнтам, а ў 2009 годзе — акадэмікам Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. З 2009 года працуе прарэктарам па навуковай дзейнасці Беларускага дзяржаўнага універсітэта.

Навуковая дзейнасць

З’яўляецца вядомым вучоным у галіне фізічнай хіміі працэсаў тэрмічнага раскладання і гарэння кандэнсаваных сістэм, фізіка-хіміі азолаў, а таксама прыкладной квантавай хіміі. Сумесна з прафесарам П. Н. Гапонікам распрацаваў простыя і эфектыўныя метады і тэхналогіі атрымання шэрагу тетразолзмяшчаючых палімераў шляхам полімераналагічных ператварэнняў поліакрыланітрыла, на аснове якіх створана іх прамысловая вытворчасць.

Сумесна з акадэмікам НАН Беларусі А. І. Лесніковічам вывучыў кінэтыку і механізм тэрмічнага раскладання тетразола і шэрагу яго вытворных, і шырокага круга полівінілтэтразолаў а таксама полі-1-вінілтэтразолааў і полі- 5-винилтетразолов з намеснікамі рознай прыроды ў цыкле; распрацаваў новае пакаленне кампанентаў і рэцэптур кампазіцый для энергетычных прылад, якія выкарыстоўваюцца ў спецыяльнай тэхніцы, а таксама знайшоў і даследаваў новы від гарэння, які атрымаў назву вадкапалымянага гарэння.

Распрацаваў новы полуэмпірычны абменна-карэляцыйныя функцыянал электроннай шчыльнасці, прызначаны для даследавання структуры і уласцівасцяў малых кластараў пераходных металаў. З яго выкарыстаннем ўпершыню надзейна ідэнтыфікаваная прасторавая структура шэрагу аніёнаў кластараў срэбра, медзі і бінарных кластараў срэбра-медзь.

У апошнія гады пад кіраўніцтвам Алега Анатольевіча Івашкевіча выкананы цыкл даследаванняў, накіраваных на распрацоўку метадаў сінтэзу, даследаванне структуры, фізіка-хімічных уласцівасцяў і біялагічнай актыўнасці комплексных злучэнняў біягенных металаў з азотазмяшчальнымі гетэрацыклічнымі лігандами і выяўлены шэраг злучэнняў, якія валодаюць высокай супрацьпухліннай актыўнасцю ў спалучэнні з адносна нізкай таксічнасцю.

Пад кіраўніцтвам А. І. Івашкевіча ў НДІ ФХП БДУ ў пачатку 90-х гг. пачалі развівацца квантава-хімічныя даследаванні складаных малекулярных сістэм і выкананы цыкл работ па квантава-хімічным мадэляванні рэакцый з удзелам вытворных тетразола і сістэматычнаму даследаванню электроннага, прасторавай будовы і энергетычных характарыстык злучэнняў шэрагу азолаў.

З’яўляецца аўтарам больш за 40 вынаходак, патэнтаў і навучальнага дапаможніка «Прыкладная квантавая хімія» з грыфам Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь для студэнтаў хімічных і фізічных спецыяльнасцяў ВНУ. Падрыхтаваў двух дактароў і пяць кандыдатаў хімічных навук.

З’яўляецца членам Вучонага савета БДУ, двух Саветаў па абароне дысертацый, старшынёй Навукова-тэхнічнага савета па Дзяржаўнай праграме «Каштоўныя матэрыялы».

Навуковыя працы

Аўтар больш як 455 асноўных навуковых прац, у тым ліку больш за 245 артыкулаў, 108 з якіх апублікаваныя ў англамоўных выданнях з высокім імпакт-фактарам.

Манаграфіі, навучальныя дапаможнікі, іншыя выданні

1. Химические проблемы создания новых материалов и технологий. Вып. 2. // Сб. статей под ред. О. А. Ивашкевича. Минск: БГУ, 2003. — 424 с.
2. Chemical problems of the development of new materials and technologies. Issue 1. // Сб. статей под ред. О. А. Ивашкевича. Минск: БГУ, 2003. — 375 с.
3. Академик О. А. Ивашкевич. Биобиблиография ученых Беларуси (к 60-летию со дня рождения). Мн.: Беларуская Навука, 2014. — 109 с.

Артыкулы ў міжнародных часопісах

1. IvashkevichO.A., Gaponik P.N., Kovalyova T.B., Andreeva T.N. Copolymerization of  1-Vinyltetrazole with Vinyl Monomers // Journal of Appl. Polymer. Sci., 1987, vol. 33, p. 769—773.
2. Ivashkevich O.A., Gaponik P.N., Bubel O.N. Estimation of Alfrey-Price e Value from Quantum Chemical Calculations Data // Journal of Polymer Sci., Part C, 1987, vol. 25, p. 407—411.
3. Ivashkevich O.A., Gaponik P.N., Bubel O.N., Kovalyova T.B. Copolymerization Reactivity, Electron Structure and NMR Spectra of Vinylazoles // Makromol. Chem., 1988, vol. 189, p. 1363—1372.

Навуковыя званні і ўзнагароды

• Кандыдат хімічных навук (1982),
• Доктар хімічных навук (1988),
• Член-карэспандэнт НАН Беларусі (2004),
• Ганаровая грамата канцэрна «Белнафтахім» (2008),
• Акадэмік НАН Беларусі (2009),
• Медаль Францыска Скарыны (2009),
• Памятны медаль «80 гадоў Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі» (2009),
• Ганаровая грамата Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь (2011),
• Ганаровы доктар Інстытута хіміі новых матэрыялаў НАН Беларусі (2011),
• Ганаровы доктар Сібірскага аддзялення Расійскай акадэміі навук (2012),
• Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь у галіне навукі і тэхнікі (2013 года),
• Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь (2014),
• «Выдатнік адукацыі» Міністэрства адукацыі (2014),
• Памятны медаль «300 гадоў МДУ імя М. В. Ламаносава» (2014),
• Ганаровы прафесар Даляньскім Політэхнічнага універсітэта (Dalian University of Tеchnology) (КНР, 2015),
• Юбілейны медаль «70 год Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (2015)
• Званне «Заслужаны дзеяч навукі Рэспублікі Беларусь» (2016),
• ордэн Айчыны ІІІ ступені (2021).

У 2008, 2010, 2012, 2016 гадах атрымліваў права Нобелеўскага камітэта па хіміі намінаваць кандыдатуры вучоных для прысуджэння ім Нобелеўскай прэміі па хіміі.

Літаратура

1. Республика Беларусь: Энциклопедия: В 6 т. Т.3 / Редкол.: Г. П. Пашков и др. — Мн.: БелЭн, 2006. — 896 с.: илл.
2. Прафесары і дактары навук Беларускага Дзяржаўнага Універсітэта / Склад. А. А. Яноўскі. — Мн.: БДУ, 2001. — 339 с.
3. Химический факультет / ред. совет : Ф. Н. Капуцкий (пред.) [и др.]. — Минск : БГУ, 2011. — 158 с. : ил.
4. Химический факультет : 1931-2006 гг. Научно-исследовательский институт физико-химических проблем / редкол. : Т. П. Каратаева (отв. ред.) [и др.]. — Минск : БГУ, 2006. — 110 с. : ил.

Спасылкі

• Біяграфія на сайце БДУ
• Біяграфія на сайце НАН Беларусі
• Алег Анатольевіч Івашкевіч у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)