Амерыкана-аўстрыйскі мірны дагавор (1921)
Мірны даговор паміж Злучанымі Штатамі Амерыкі і Аўстрыяй (англ.: Treaty of Peace between Austria and the United States of America) быў падпісаны ў Вене 24 жніўня 1921 года па выніках Першай сусветнай вайны. Неабходнасць падпісання сепаратнага міру была ў тым, што амерыканскі Сенат адмовіўся ратыфікаваць шматбаковы Сен-Жэрменскі мірны дагавор, падпісаны паміж краінамі Антанты і новастворанай рэспублікай Аўстрыя (як адной з правапераемнікаў Аўстра-Венгрыі, якая атрымала паражэнне ў вайне ў складзе альянсу «Чацвяртнога саюза»).
| Амерыкана-аўстрыйскі мірны дагавор | |
|---|---|
| Тып дагавора | мірны дагавор |
| Дата падпісання | 10 жніўня 1921 |
| Месца падпісання | Вена, Аўстрыя |
| Увайшоў у сілу | 8 лістапада 1921 |
| Падпісалі |
 Аўстрыя ЗША |
| Умовы | Ратыфікацыя Аўстрыяй і ЗША |
Гісторыя падпісання правіць
6 красавіка 1917 года ЗША далучыліся да Антанты ў барацьбе супраць Германскай імперыі ў якасці «асацыяванай сілы» у межах Першай сусветнай вайны.
4 снежня, выступаючы перад Кангрэсам, прэзідэнт ЗША Вудра Вільсан настойваў на прыняцці Рэзалюцыі, якая дазваляе яго краіне абвясціць вайну Аўстра-Венгрыі, якая, паводле яго слоў, з’яўлялася «васалам нямецкага ўрада»[1]. 7 снежня Сумесная рэзалюцыя 169 была практычна аднагалосна прынятая Кангрэсам; у той самы дзень падпісаў яе, прэзідэнт абвясціў вайну імперыі Габсбургаў[2].
17 кастрычніка 1918 года Венгрыя скасавала унію з Аўстрыяй, паклаўшы тым самым пачатак распаду імперыі, які юрыдычна быў аформлены Сен-Жэрменскім і Трыянонскім дагаворамі. Нягледзячы на тое, што абодва гэтыя дагаворы амерыканскімі прадстаўнікамі на Парыжскай мірнай канферэнцыі былі падпісаны, Сенат адмовіўся ратыфікаваць іх з-за нежадання ЗША звязваць сябе ўдзелам у Лізе Нацый.
У выніку ўрад Злучаных Штатаў і Аўстрыі пачалі перамовы аб заключэнні сепаратнага мірнага дагавора, не звязанага з новастворанай міжнароднай арганізацыяй. 24 жніўня 1921 года пагадненне было падпісана ў Вене, пасля чаго 8 кастрычніка яго ратыфікаваў аўстрыйскі бок, 18 кастрычніка — Сенат ЗША, 21 кастрычніка — амерыканскі прэзідэнт. 8 лістапада 1921 года ў Вене адбыўся абмен ратыфікацыйнымі граматамі, які пацвердзіў, што мірны дагавор набыў моц[3].
Умовы дагавора правіць
Артыкул 1 Дагавора абвяшчае, што аўстрыйскі ўрад дае ўраду ЗША ўсе правы і прывілегіі, якія былі прадастаўлены іншым краінам-супольнікам, якія падпісалі Сен-Жэрменскі дагавор. У артыкуле 2 Дагавора ўдакладняецца, якія пункты Сен-Жэрменскага дагавора будуць ужытыя да Злучаных Штатаў. Згодна з артыкулам 3 прадугледжваецца абмен ратыфікацыйнымі граматамі[3].
Наступствы правіць
Мірны дагавор заклаў асновы амерыкана-аўстрыйскіх адносін у абыход строгага кантролю з боку Лігі Нацый. Як вынік, ЗША часткова садзейнічалі ўраду Першай Аўстрыйскай Рэспублікі ў палягчэнні цяжару ваенных рэпарацый у адпаведнасці з Сен-Жэрменскім дагаворам.
26 лістапада 1924 года ў Вашынгтоне была дадаткова створана сумесная амерыкана-аўстра-венгерская камісія для вызначэння велічыні рэпарацый, якія павінны быць выплачаныя амерыканцам з боку аўстрыйскага і венгерскага ўрадаў[4].
Гл. таксама правіць
Крыніцы правіць
- ↑ Scott, James Brown War Between Austria-Hungary and the United States(англ.) // The American Journal of International Law. — 1918. — January — Т. 12. — № 1. — С. 165—172.
- ↑ Elsea, Jennifer. Declarations of War and Authorizations for the Use of Military Force: Historical Background and Legal Implications. — Federation of American Scientists: Congressional Research Service, 2014. — P. 4. — 107 p.
- ↑ а б League of Nations Treaty Series. — Vol. 7. — P. 156—161. — 467 p.
- ↑ League of Nations Treaty Series. — Vol. 48. — P. 70—75. — 47 p.