Аналітычная філасофія
Аналітычная філасофія (англ.: Analytic Philosophy) — стыль і кірунак у філасофіі, які дамінаваў на Захадзе ў пачатку XX стагоддзя. Тэрмін можа адсылаць да некалькіх інтэлектуальных з’яў:
- Як філасофская практыка[1][2], аналітычная філасофія характарызуецца надзвычайнай роляю аргументацыйнай празрыстасці і дасканаласці, выкарыстаннем фармальнай логікі, канцэптуальнага аналізу, і, у меншай ступені, матэматыкі і прыродазнаўчых навук.[3][4][5]
- Як гістарычнае развіццё, аналітычная філасофія адсылае да дробных напрамкаў у ранішняй філасофіі XX стагоддзя, якія папярэднічалі існай цяпер практыцы. Цэнтравыя фігуры ў гэтым развіцці — Бертран Расел, Людвіг Вітгенштэйн, Д. Э. Мур, Готлаб Фрэге, і лагічныя пазітывісты. У гэтым, больш спецыфічным сэнсе, аналітычная філасофія атаясняецца з асобнымі філасофскімі рысамі (многія з якіх адкінутыя мноствам сучасных аналітычных філосафаў), такімі як:
- Логіка-пазітывісцкі прынцып, які сцвярджае, што не існуе ніякіх спецыфічна-філасофскіх фактаў, і што аб’ектам філасофскага даследавання ёсць лагічнае праясненне мыслення. Гэта можа супярэчыць традыцыйнаму фундаменталізму, які разглядае філасофію як асобную навуку (то бок дысцыпліну пра веды), якая вывучае фундаментальныя прычыны і прынцыпы ўсяго. У выніку, мноства філосафаў-аналітыкаў разглядалі свае даследаванні як падоўжаныя з, ці падпарадкаваныя да, прыродазнаўчых навук. Такое стаўленне пачынаецца з Джона Лока, які апісаў сваю працу як працу «падначаленага» дасягненням прыродазнаўчых навукоўцаў, такіх як Ньютан. У XX стагоддзі найбольш уплывовым заступнікам погляду на філасофію як на працяг іншых навук быў Уілард Куайн.[6]
- Прынцып, згодна з якім лагічнае праясненне мыслення можа быць дасягнута толькі аналізам лагічных формаў філасофскіх сцверджанняў.[7] Лагічныя формы сцверджанняў ёсць шляхам іх рэпрэзентацыі (часта з выкарыстаннем фармальнай граматыкі і сімвалізму лагічных сістэм) дзеля рэдукцыі іх да больш простых частак і дзеля таго, каб паказаць іхную сходнасць з іншымі сцверджаннямі таго ж самага тыпу. Аднак, філосафы-аналітыкі не пагаджаюцца паміж сабой наконт карэктнай лагічнай формы штодзённай мовы.[8]
- Прынцып грэбавання агульнымі філасофскімі сістэмамі на карысць больш абмежаваных праблем, заяўленых строга[9] або звычайнай мовай.[10]
Паводле Расела:
«Сучасны аналітычны эмпірызм <…> адрозніваецца ад таго ж у Лока, Берклі і Юма сваім інкарпараваннем матэматыкі і развіццём моцнай лагічнай тэхнікі. Так ён можа ў дачыненні некаторых праблем дасягнуць дакладных адказаў, якія маюць хутчэй навуковую якасць, чым філасофскую. Ён, у параўнанні з агульнымі філасофскімі сістэмамі, лепш здольны развязваць свае праблемы па адной, замест таго каб вынаходзіць адным махам суцэльную тэорыю сусвету. Ягоныя метады, такім чынам, паходзяць да навуковых». [11]
У Злучаным Каралеўстве, Злучаных Штатах, Канадзе, Аўстраліі, Новай Зеландыі і Скандынавіі большасць універсітэцкіх факультэтаў філасофіі сёння ідэнтыфікуюць сябе як «аналітычныя» факультэты.[12] Аналітычная філасофія часта разглядаецца асобна ад іншых філасофскіх традыцый, у першую чаргу кантынентальных філасофій, такіх як экзістэнцыялізм і фенаменалогія, а таксама Тамізм і марксізм.[13][14]
Зноскі
- ↑ Avrum Stroll, Twentieth-Century Analytic Philosophy (Columbia University Press, 2000), p. 5
- ↑ Hans-Johann Glock, What Is Analytic Philosophy (Cambridge University Press, 2008), p. 205
- ↑ Brian Leiter (2006) webpage «Analytic» and «Continental» Philosophy
- ↑ Glock, H. J. (2004). «Was Wittgenstein an Analytic Philosopher?». Metaphilosophy. 35 (4): 419—444.
- ↑ Colin McGinn, The Making of a Philosopher: My Journey through Twentieth-Century Philosophy(HarperCollins, 2002), p. xi.
- ↑ Працы «Two Dogmas of Empiricism» і «Epistemology Naturalized».
- ↑ A.P. Martinich, "Introduction, " in Martinich & D. Sosa (eds.), A Companion to Analytic Philosophy(Blackwell, 2001), p. 1
- ↑ Вітгенштэйн, Т.Л-.Ф. 4.111
- ↑ Scott Soames, Philosophical Analysis in the Twentieth Century Vol. 1 (Princeton UP, 2003), p. xv
- ↑ Гл. працы Д. Э. Мура і Аўгусціна Блажэннага.
- ↑ B. Russell, A History of Western Philosophy(Simon & Schuster, 1945), p. 834.
- ↑ John Searle (2003), Contemporary Philosophy in the United States in N. Bunnin and E. P. Tsui-James (eds.), The Blackwell Companion to Philosophy, 2nd ed., (Blackwell, 2003), p. 1.
- ↑ A. C. Grayling (ed.), Philosophy 2: Further through the Subject (Oxford University Press, 1998), p. 2
- ↑ L.J. Cohen, The Dialogue of Reason: An Analysis of Analytical Philosophy (Oxford University Press, 1986), p. 5