Анейда
Ане́йда (саманазва: Onyota'a:ka’, літаральна «людзі ўстойлівага каменю») — індзейскі народ, карэнныя жыхары ЗША і Канады. Уваходзяць у лігу іракезаў.
(Onyota'a:ka) | |
| |
| Агульная колькасць | 15500 (2022) |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання |  ЗША — 3500
|
| Мова | анейда |
| Рэлігія | анімізм, політэізм, хрысціянства |
| Блізкія этнічныя групы | іншыя іракезы, ваяндот, саскуэханцы, эры, нейтраль |
Жывуць пераважна ў штатах Нью-Ёрк, Вісконсін і правінцыі Антарыа. Агульная колькасць (2022 г.) — 15 500 чал.[1]
Гісторыя правіць
Анейда, падобна іншым іракезам, з'яўляюцца нашчадкамі археалпгічнай культуры Аваска. Меркавана ў XV ст. увайшлі ў лігу іракезаў. У XVII ст. моцна пацярпелі ад эпідэмій і ваенных дзеянняў падчас Бабровых войн.
У канцы XVIII ст. падтрымалі ЗША ў вайне за незалежнасць, што выклікала ваенныя сутычкі з магаўкамі і англійскімі лаялістамі. У 1788 г. падпісалі мірнае пагадненне са штатам Нью-Ёрк. Яно спрыяла пашырэнню тэрыторыі народа, але да пачатку XIX ст. правадыры насуперак пагадненню 1794 г. з федэральнымі ўладамі ЗША прадалі або перадалі ў карыстанне белым пасяленцам частку сельскагаспадарчых зямель. Гэта прывяло да перасялення анейда ў Канаду, дзе Джозеф Брант дамогся вылучэння рэзервацыі іракезаў. У 1838 г. група пратэстантаў-анейда атрымала правы на землі ў Вісконсіне[2].
У нашы дні анейда штатаў Нью-Ёрк і Вісконсін разглядаюцца ўрадам ЗША як асобныя нацыі. Канадскія анейда прызнаны цэнтральным урадам часткай першаснай нацыі іракезаў.
Мова правіць
Мова анейда належыць да іракезскай групы моў[3]. У 2011 г. на ёй размаўлялі 160 чалавек у Канадзе[4]. Усяго тых, хто размаўляе на мове анейда, каля 200 чалавек. Сярод анейда Канады, Вісконсіна і Нью-Ёрка распрацаваны тры незалежныя праграмы па захаванню роднай мовы[5].