Анжуйская дынастыя
Анжу́йская дына́стыя (фр.: Maison d'Anjou) — найменне некалькіх дваранскіх і каралеўскіх дынастый Еўропы.
Першы Анжуйскі дом (Інгельгерынгі) правіць
Яго родапачынальнікам быў Інгельгер (каля 840—886), сын Тэртулія, віконт Анжэра ў 880. Яго сын Фульк I Руды (да 886 — да 942) стаў у 930 годзе першым графам Анжу. Яго спадчыннікі:
- 942—958 : Фульк II Добры (пам. 11 лістапада 958)
- 958—987 : Жафруа I Грызеганель (пам. 987)
- 987—1040 : Фульк III Нера (пам. 1040)
- 1040—1060 : Жафруа II Мартэл (пам. 1060)
Род загас у 1060 годзе са смерцю Жафруа II, уладанні якога атрымалі ў спадчыну дзеці яго сястры Ірменгарды і яе мужа Жафруа IV, графа Гацінэ і Шате-Ландона, які стаў родапачынальнікам другога Анжуйскага дому.
Другі Анжуйскі дом (Гацінэ-Анжу) правіць
Галіна роду графаў Гацінэ. У 1060 годзе Жафруа III Барадаты (пам. пасля 1096). Яго пераемнікі:
- 1060—1068 : Жафруа III Барадаты (пам. пасля 1096)
- 1068—1109 : Фульк IV Вырашаны (1043—1109)
- Жафруа IV Мартэл (пам. 1106)
- 1109—1129 : Фульк V Малады, кароль Іерусаліма (1095—1143)
Ад сыноў Фулька V род падзяліўся на 2 лініі. Ад старэйшага, Жафруа V Плантагенета (1113—1151) паходзіць англійская каралеўская дынастыя Плантагенетаў, а ад Балдуіна III — Іерусалімская галіна.
Анжуйская дынастыя ў Іерусалімскім каралеўстве правіць
Заснавальнікам дынастыі стаў Фульк V, граф Анжу. Заўдавеўшы, ён здзейсніў паломніцтва ў Іерусалім, дзе ажаніўся з Мелісандай, дачкой і спадчынніцай Балдуіна II. Пасля смерці цесця Фульк стаў каралём Іерусаліма (1131—1143).
Яго спадчыннікі:
- 1143—1162 Балдуін III — сын Фулька і Мелісанды
- 1162—1176 Амары I — сын Фулька і Мелісанды
- 1176—1185 Балдуін IV Пракажоны — сын Амары I
Часам да гэтай дынастыі прылічаюць іерусалімскіх кіраўнікоў Готфрыда Бульёнскага (1099—1100), Балдуіна I (1100—1118), Балдуіна II (1118—1131), у гэтым выпадку дынастыя завецца Ардэна-Анжуйскай. Усе гэтыя кіраўнікі сапраўды знаходзіліся ў сваяцтве з Фулькам, але іх аб'яднанне ў адну дынастыю з'яўляецца надуманым.
Анжуйская дынастыя ў Англіі (Плантагенеты) правіць
Сын Фулька V ад першага шлюбу Жафруа (Джэфры) Прыгожы прыняў ад які з'ехаў на Усход бацькі графства Анжу. Дзякуючы ўдаламу шлюбу з Мацільдай, дачкой Генрыха I, караля Англіі, Жафруа атрымаў шанец атрымаць у спадчыну англійскую карону. Сын Жафруа і Мацільды Генрых II стаў першым каралём Англіі (1154—1189) з Анжуйскай дынастыі. У Англіі гэту дынастыю часцей завуць Плантагенетамі па баявой эмблеме Жафруа — галінцы жаўтазелю (лац. planta genista). Да Плантагенетаў належаць:
- Генрых II Плантагенет (1154—1189)
- Рычард I Львінае Сэрца (1189—1199)- сын Генрыха II
- Іаан Беззямельны (1199—1216) — сын Генрыха II
- Генрых III (1216—1272) — сын Джона
- Эдуард I (1272—1307) — сын Генрыха III
- Эдуард II (1307—1327) — сын Эдуарда I
- Эдуард III (1327—1377) — сын Эдуарда II
- Рычард II (1377—1399) — унук Эдуарда III, сын Эдуарда Чорнага прынца. Пасля яго валадарылі прадстаўнікі бакавых ліній дынастыі — Ланкастэры і Ёркі.
Анжуйская дынастыя (Анжу-Сіцылійскі дом) правіць
Галіна дому Капетынгаў, заснавана Карлам I Анжуйскім (1220—1285), сынам Людовіка VIII. У 1250 г. Карл I Анжуйскі атрымаў у пасаг Праванс, у 1266—1268 гг. заваяваў Неапаль і Сіцылію. У 1282 г. Сіцылія зрынула яго ўладу, і Карл I Анжуйскі застаўся каралём Неапаля.
Яго незвычайна вялікае нашчадства, якое падзялілася на некалькі галін, займала прастолы каралеўстваў Неапаля, Венгрыі, Польшчы, а таксама шэрагу дзяржаў меншага рангу — княства Ахейскага, герцагства Дураца.
Да Анжу-Сіцылійскага дому адносяцца:
1. каралі Неапаля (са старэйшай лініі):
- Карл I Анжуйскі (1266—1285)
- Карл II (1285—1309) — сын Карла I Анжуйскага
- Роберт (1309—1343) — трэці сын Карла II
- Джавана I (1343—1382) — унучка Роберта
2. каралі Неапаля (з лініі Дураца):
- Карл III Малы (1382—1386) — нашчадак Карла II
- Уладзіслаў (1386—1414) — сын Карла III
- Джавана II (1414—1435) — дачка Карла III
3. каралі Венгрыі:
- Карл I Роберт (1308—1342) — унук Карла II, пляменнік Роберта
- Лаяш I (1342—1382) — сын Карла I Роберта
- Марыя Венгерская (1382—1395) — дачка Лаяша I, ажанілася і зрабіла кіраўніком Венгрыі (1387—1437) Жыгімонта
4. каралі Польшчы:
- Людовік Анжуйскі (1370—1382) — ён жа Лаяш I Венгерскі
- Ядвіга (1382—1399) — дачка Людовіка
Анжуйская дынастыя — галіна Валуа правіць
Заснавана Людовікам I Анжуйскім (1339—1384), другім сынам Іаана II Добрага. Людовік I Анжуйскі быў усыноўлены каралевай Неапаля Джаванай I і павінен быў стаць яе пераемнікам у Неапалі. Але Джавана I была зрынута сваім сваяком Карлам Малым (Карлам III), і Неапаль перайшоў да каралёў з лініі Дураца Анжу-Сіцылійскага дому, а затым да прынцаў Арагонскага дому. Людовік і яго спадчыннікі неаднаразова спрабавалі адваяваць Неапаль, але ўсе іх спробы ў выніку апыняліся безвыніковымі. З неапалітанскай спадчыны ім удалося замацаваць за сабой Праванс.
Графы Праванса і «альтэрнатыўныя» каралі Неапаля з Анжуйскай лініі Валуа:
- Людовік I Анжуйскі (1382—1384);
- Людовік II Анжуйскі (1384—1417) — сын Людовіка I;
- Людовік III Анжуйскі (1417—1434) — сын Людовіка II;
- Рэнэ Добры (1434—1480) — сын Людовіка II;
- Карл IV Анжуйскі (Мэнскі) (1480—1481) — унук Людовіка II, пляменнік Людовіка III і Рэнэ Добрага.
У Карла Мэнскага быў брат, прыжыты яго бацькам, графам Мэнскім, па-за шлюбам. Ён быў узаконены і даў пачатак лініі анжуйскіх бастардаў, якія насілі тытул баронаў, а потым і маркізаў дэ Мезьер. Дачка і спадчынніца апошняга маркіза была выдадзена замуж за старэйшага сына герцага Манпансье. Пра яе зняты фільм Б. Тавернье «Прынцэса дэ Манпансье» (2010). Унучка гэтай пары, спадчынніца Мезьера і Манпансье, была жонкай Гастона Арлеанскага і маці «Вялікай мадэмуазель».