Арол (горад)

Арол
Герб	Сцяг[d]
Краіна	Расія
Рэгіён	Арлоўская вобласць
Каардынаты	52°58′ пн. ш. 36°05′ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Q24642334?
Заснаваны	1566
Горад з	1566
Плошча	121,21 км²
Вышыня цэнтра	170 м
Насельніцтва	▼ 311 625 чалавек (2019)
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	4862
Паштовы індэкс	302
Паштовыя індэксы	302000 — 302999
Аўтамабільны код	57
Афіцыйны сайт	orel-adm.ru
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Арол (руск.: Орёл) — горад (з 1708 года) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Арлоўскай вобласці. Насельніцтва 311,6 тыс. чалавек (2019). Горад размешчаны ў межах Сярэднярускага ўзвышша, на берагах ракі Акі і яе прытока Орліка.

Назва правіць

Назва паселішча Арол ад назвы ракі Орлік. Тая лічыцца другаснай і перш мела ў аснове балцкі гідранімічны корань Arl-. У народа-этымалагічным сэнсе пазнейшы тапонім быў прыстасаваны пад назву птушкі арол^[1].

Найбліжэйшыя гідранімічныя адпаведнікі — назвы ракі Арлея на ўсходзе ад смаленскага Кардымава^[2], азёраў Арлея на поўначы ад Віцебска і Арлейка (< Арлея) каля Полацка, прускага возера Arle^[3].

Далей да гідранімічнага кораня Ar- як у назвах Арэса, Аражня (у басейне Пцічы). Ад балцкага *ar-, індаеўрапейскага *ar-, *er- / *or- са значэннем «рухацца»^[4].

Адпачатная балцкая назва ракі Орлік значыла «Хуткаплынная (рака)».

Гісторыя правіць

Заснаваны ў 1566 годзе як крэпасць для абароны паўднёвых межаў Рускай дзяржавы. У пачатку XVII ст. — адзін з ачагоў Сялянскага паўстання пад правадырствам І. І. Балотнікава. У 1708 годзе ўваходзіў у склад Кіеўскай губерні, а з 1719 года — цэнтр Арлоўскай правінцыі, з 1727 года — у складзе Белгародскай губерні, з 1778 года — цэнтр Арлоўскай губерні. У XVIII—XIX стст. дваранска-купецкі горад з прадпрыемствамі па апрацоўцы сельскагаспадарчай сыравіны, ліцейнымі і механічнымі заводамі; буйны цэнтр хлебагандлю. З 1928 года знаходзіўся ў складзе Цэнтральна-Чарназёмнай вобласці, з 1934 года — у Курскай вобласці, з 1937 года — цэнтр Арлоўскай вобласці. 3 кастрычніка 1941 года быў акупаваны гітлераўскімі войскамі.

Транспарт правіць

Арлоўскі трамвай

Беларусы ў Арле правіць

Беларусы з’яўляюцца чацвёртай нацыянальнасцю горада пасля рускіх, украінцаў, армян і ў агульнай колькасці жыхароў займаюць (0,28 %). У Арле нарадзіўся беларускі фізік Мікалай Сяргеевіч Акулаў.

Гарады-пабрацімы правіць

Афенбах, Германія (14 ліпеня 1988)^[5]^[6]^[…]
Брэст, Беларусь (27 чэрвеня 1997)^[7]^[8]
Валакаламскі раён^[d], Расія (19 лістапада 2014)^[5]^[6]
Жодзіна, Беларусь (25 сакавіка 2016)^[5]^[6]^[…]
Калуга, Расія (1 мая 2003)^[5]^[6]
Колпіна, Расія (10 сакавіка 2010)^[5]^[6]
Колпінскі раён, Расія (10 сакавіка 2010)^[5]^[6]
Марыбар, Славенія (6 красавіка 2017)^[5]^[6]
Новасібірск, Расія (4 жніўня 2014)^[5]^[6]
Нові-Сад, Сербія (31 студзеня 2017)^[5]^[6]
Нокія, Фінляндыя (1967)^[7]
Пенза, Расія (29 жніўня 2018)^[5]^[6]
Разград, Балгарыя (4 жніўня 2016)^[5]^[6]^[…]
Чэске-Будзеёвіцы, Чэхія (2012)^[7]

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары правіць

Міхаіл Міхайлавіч Бахцін (1895—1975) — рускі філосаф.
Аляксандр Іванавіч Бухвостаў (нар. 1944) — беларускі палітычны і прафсаюзны дзеяч.
Ігар Веніямінавіч Васілеўскі (нар. 1941) — педыятр. Доктар медыцынскіх навук (1992), прафесар (1993).
Эдуард Міхайлавіч Дзямідаў (1932—1993) — беларускі архітэктар.
Віктар Цімафеевіч Лебедзеў (нар. 1932) — беларускі акцёр.
Уладзімір Аляксандравіч Русанаў (1875—1913) — расійскі даследчык Арктыкі^[9].
Іван Аляксандравіч Фамін (1872—1936) — рускі савецкі архітэктар.

Заўвагі правіць

↑ В. Н. Топоров. Балтийский элемент в гидронимии Поочья. I // Балто-славянские исследования 1986. Москва, 1988. С. 166.
↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 176.
↑ В. Н. Топоров. Балтийский элемент в гидронимии Поочья. I // Балто-славянские исследования 1986. Москва, 1988. С. 166.
↑ H. Krahe. Unsere ältesten Flussnamen. Wiesbaden, 1964. C. 45-47.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к http://www.orel-adm.ru/index.php?option=com_k2&view=itemlist&layout=category&task=category&id=135&Itemid=119:
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к https://www.orel-adm.ru/ru/org/international/
↑ ^а ^б ^в https://www.orel-adm.ru/ru/about/news/novosti/ploschadi-dadut-imya/
↑ https://city-brest.gov.by/ru/pobratim-ru/
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 455. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).

Літаратура правіць

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

Спасылкі правіць

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Арол (горад)

[1] В. Н. Топоров. Балтийский элемент в гидронимии Поочья. I // Балто-славянские исследования 1986. Москва, 1988. С. 166.

[2] В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 176.

[3] В. Н. Топоров. Балтийский элемент в гидронимии Поочья. I // Балто-славянские исследования 1986. Москва, 1988. С. 166.

[4] H. Krahe. Unsere ältesten Flussnamen. Wiesbaden, 1964. C. 45-47.

[_cbd7e9d1403139b0-5] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к http://www.orel-adm.ru/index.php?option=com_k2&view=itemlist&layout=category&task=category&id=135&Itemid=119:

[_064f81c72f990150-6] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к https://www.orel-adm.ru/ru/org/international/

[_e95893eb1f62fd90-7] а ^б ^в https://www.orel-adm.ru/ru/about/news/novosti/ploschadi-dadut-imya/

[_51344bbbcb847d84-8] ttps://city-brest.gov.by/ru/pobratim-ru/

[Б13-9] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 455. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]