Вікіпедыя

Валяр’ян Афанасьевіч Снытко

Валяр’ян Афанасьевіч Снытко (18 студзеня 1939, Бялынічы, Магілёўская вобласць — 2 снежня 2021, Масква) — географ-ландшафтазнаўца, доктар геаграфічных навук, прафесар, заслужаны дзеяч навукі Расійскай Федэрацыі, член-карэспандэнт Расійскай акадэміі навук, ганаровы член Рускага геаграфічнага таварыства.

Валяр’ян Афанасьевіч Снытко
Валериан Афанасьевич Снытко
Дата нараджэння 18 студзеня 1939(1939-01-18)[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 2 снежня 2021(2021-12-02)[2] (82 гады)
Месца смерці
Грамадзянства Расійская Федэрацыя
Род дзейнасці географ
Навуковая сфера фізічная геаграфія, ландшафтазнаўства, геахімія ландшафта
Месца працы Інстытут геаграфіі імя В.Б. Сачавы Сібірскага аддзялення РАН, Інстытут гісторыі прыродазнаўства і тэхнікі імя С.І. Вавілава РАН, Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт
Навуковая ступень доктар геаграфічных навук
Навуковае званне прафесар, член-карэспандэнт РАН
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Марыя Альфрэдаўна Глазоўская, Віктар Барысавіч Сачава
Вядомыя вучні Барыс Іванавіч Кочураў
Вядомы як заснавальнік і кіраўнік сібірскай ландшафтна-геахімічнай навуковай школы
Узнагароды
медаль «За працоўную доблесць» медаль «За працоўную доблесць»
Заслужаны дзеяч навукі Расійскай Федэрацыі
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія правіць

Нарадзіўся 18 студзеня 1939 года ў Бялынічах. Бацька працаваў старшынём сельскага спажывецкага таварыства, а маці — Вера Арахоўская — тэлефаністкай у аддзяленні сувязі. У 1956 скончыў Бялыніцкую рускую сярэднюю школу (Бялыніцкая сярэдняя школа № 2) з залатым медалём і паступіў на геаграфічны факультэт Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя М. В. Ламаносава.

Падчас вучобы спецыялізаваўся на кафедры фізічнай геаграфіі СССР. Загадчык кафедры — Марыя Альфрэдаўна Глазоўская — была кіраўніком ягонай курсавой (1958, прысвечана вывучэнню тэрыторый, якія прылягаюць да азёр Балхаш і Алаколь) і дыпломнай работ (1961). Пасля заканчэння ўніверсітэта ў 1961 накіраваўся на працу ў Іркуцк ў новаўтвораны Інстытут геаграфіі Сібіры і Далёкага Усходу Сібірскага аддзялення АН СССР, дзе навучаўся ў аспірантуры пад кіраўніцтвам М. А. Глазоўскай. Геаграфія даследаванняў ахапляла Забайкалле, басейн Байкала, поўдзень Сярэдняй Сібіры, Заходнюю Сібір.

У 1966 абараніў дысертацыю на суісканне навуковай ступені кандыдата геаграфічных навук «Ландшафтна-геахімічныя асаблівасці паўднёвай цёмнахвойнай тайгі Ніжняга Прыангар’я». У тым жа годзе дырэктар Інстытута Віктар Барысавіч Сачава даручыў маладому вучонаму стварыць лабараторыю геахіміі ландшафтаў. В. А. Снытко кіраваў створанай лабараторыяй (з 1970 — аб’яднана з лабараторыяй геаграфіі глебаў у лабараторыю геахіміі ландшафтаў і геаграфіі глебаў) да 1999 г. Адначасова з 1965 выкладаў на геаграфічным факультэце Іркуцкага дзяржаўнага ўнівверсітэта (прафесар с 1986 г.). З 1969 — намеснік дырэктара Інстытута геаграфіі Сібірскага аддзялення АН СССР па навуковай працы. У 1984 абараніў доктарскую дыссертацыю «Праблемы дынамікі рэчыва ў геасістэмах паўднёвых рэгіёнаў Сібіры» (навуковыя кансультанты — акадэмік В. Б. Сачава, прафесар М. А. Глазоўская).

З канца 1999 па 2005 г. — дырэктар Інстытута геаграфіі імя В. Б. Сачавы Сібірскага аддзялення Расійскай акадэміі навук. У 2000 г. выбраны членам-карэспандэнтам Расійскай акадэміі навук, у 2005 — ганаровым членам Рускага геаграфічнага таварыства.

З 2006 г. — галоўны навуковы супрацоўнік Інстытута гісторыі прыродазнаўства і тэхнікі імя С. І. Вавілава Расійскай акадэміі навук[3], прафесар кафедры фізічнай геаграфіі і ландшафтазнаўства Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя М. В. Ламаносава.[4]

Памёр 2 снежня 2021 г.[5]

Навуковая дзейнасць правіць

Спецыяліст у галіне геахіміі ландшафтаў і комплекснай фізічнай геаграфіі, заснавальнік і кіраўнік сібірскай ландшафтна-геахімічнай навуковай школы. Абгрунтаваў у рамках комплекснай фізічнай геаграфіі новы навуковы напрамак — дынаміка рэчыва ў геасістэмах. Навуковыя працы прысвечаны высвятленню заканамернасцяў паводзін рэчыва ў стэпавых і тайговых геасістэмах і вывучэнню яго найгалоўных фаз як актыўных удзельнікаў метабалізму ў геасістэмах. Праводзіў даследаванні па мадэляванні геасістэм, прапанаваў прасторава-часавыя мадэлі прыродных рэжымаў геасістэм на аснове ландшафтна-геахімічных паказчыкаў.

З 2007 ўдзельнічаў у Комплекснай экспедыцыі па вывучэнні гістарычных водных шляхоў, арганізаванай на базе Інстытута гісторыі прыродазнаўства і тэхнікі імя С. І. Вавілава РАН. У складзе экспедыцыі ён удзельнічаў у палявых ландшафтных і гідролага-гідрахімічных даследаваннях Марыінскай, Вышневалоцкай, Ціхвінскай, Бярэзінскай і іншых водных сістэм, рэк Дняпра, Бярэзіны, Волхава і многіх іншых.

Асноўныя працы правіць

  • Снытко В. А. Геохимия южнотаежных фаций // Южная тайга Приангарья: Структура и природные режимы южнотаежного ландшафта: Сборник статей / Отв. ред. акад. В. Б. Сочава; АН СССР. Сиб. отд-ние. Институт географии Сибири и Дальнего Востока. — Л.: Наука. Ленингр. отд-ние, 1969. — 267 с.
  • Снытко В. А. Геохимические аспекты исследования топогеосистем // Топологические аспекты учения о геосистемах: Сборник / Отв. ред. акад. В. Б. Сочава; АН СССР. Сиб. отд-ние. Институт географии Сибири и Дальнего Востока. — Новосибирск: Наука. Сиб. отд-ние, 1974. — 290 с.
  • Снытко В. А. и др. Изучение степных геосистем во времени / В. А. Снытко, Н. П. Дружинина, Г. Н. Мартьянова и др.; Отв. ред. акад. В. Б. Сочава. — Новосибирск: Наука. Сиб. отд-ние, 1976. — 240 с.
  • Снытко В. А. Геохимические исследования метаболизма в геосистемах / Отв. ред. акад. В. Б. Сочава. — Новосибирск: Наука. Сиб. отд-ние, 1978. — 152 с.
  • Снытко В. А. и др. Вещество в степных геосистемах. — Новосибирск, 1984.
  • Снытко В. А. и др. Эоловые фации восточного побережья Байкала / Вика С., Овчинников Г. И., Снытко В. А., Щипек Т.; Институт географии им. В. Б. Сочавы СО РАН. — Иркутск; Катовице, 2002. — 64 с.
  • Снытко В. А. и др. Исторические водные пути Севера России (XVII—XX вв.) и их роль в изменении экологической обстановки: Экспедиционные исследования: Состояние, итоги, перспективы / Низовцев В. А. и др.; Отв. ред.: К. Н. Дьяконов, О. А. Александровская; Ин-т истории естествознания и техники им. С. И. Вавилова РАН, Московский гос. ун-т им. М. В. Ломоносова, Географический фак., Российский фонд фундаментальных исследований. — М.: Парадиз, 2009. — 248, [48] с. — ISBN 978-5-98547-038-3.
  • Сочава Виктор Борисович (жизненный путь, научное творчество) / Ред.-сост.: В. В. Воробьев, В. А. Снытко и др. Новосибирск: Изд-во СО РАН, 2001. 194 с.

Узнагароды правіць

  • Два медалі «За працоўную доблесць».
  • Заслужаны дзеяч навукі Расійскай Федэрацыі
  • Заслужаны ветэран Сібірскага аддзялення АН СССР
  • Нацыянальная прэмія «Хрустальны компас» за ўдзел у Комплекснай экспедыцыі па вывучэнні гістарычных водных шляхоў Расіі (2016)

Зноскі

  1. ↑ https://bigenc.ru/geography/text/3588353
  2. ↑ http://ihst.ru/2021/12/06/2-%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D1%80%D1%8F-2021-%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0-%D1%83%D1%88%D0%B5%D0%BB-%D0%B8%D0%B7-%D0%B6%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B8-%D1%87%D0%BB%D0%B5%D0%BD-%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%80%D0%B5/
  3. ↑ http://ihst.ru/iiet/structure/
  4. ↑ Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 11 красавіка 2021. Праверана 11 красавіка 2021.
  5. ↑ 2 декабря 2021 года ушел из жизни член-корреспондент РАН ВАЛЕРИАН АФАНАСЬЕВИЧ СНЫТКО

Літаратура правіць

  • Снытко Валериан Афанасьевич // Большая Российская энциклопедия. Т. 30
  • Снытко Валериан Афанасьевич // Новая Российская энциклопедия. Т. 15(2)
  • Снытко Валериан Афанасьевич // Ученые Московского университета — действительные члены и члены-корреспонденты Российской академии наук (1755—2004). Биографический словарь. М., 2004.
  • Снытко Валериан Афанасьевич // Российская академия наук. Сибирское отделение: Персональный состав. 2007
  • Зуляр Ю. А. Организатор, исследователь и педагог (к 75-летию Валериана Афанасьевича Снытко) // Известия Иркутского государственного университета. Серия «Политология. Религиоведение». 2014. Т. 8. С. 161—164.
  • Юбилейные даты. К 75-летию Валериана Афанасьевича Снытко Архівавана 26 студзеня 2022. // География и природные ресурсы. 2014. № 1. С. 190—192.
  • Керимов И. А., Озерова Н. А., Гагаева З. Ш. К 80-летию Валериана Афанасьевича Снытко // Вестник Академии наук Чеченской Республики. № 1 (44). 2019. С. 119—124.
  • Юбилей В. А. Снытко // Известия Русского географического общества. 2019. Т. 151. № 3. С. 102—103.

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Валяр’ян_Афанасьевіч_Снытко&oldid=4568640"