Веронская марка
Веронская марка — марка ў складзе Свяшчэннай Рымскай Імперыі на тэрыторыі паўночна-ўсходняй Італіі ў Сярэднявеччы. Цэнтрамі маркі былі гарады Верона і Аквілея.
Марка была створана прадстаўніком дынастыі Унрашыдаў Берэнгарам I, якія пасля стаў каралём Італіі, у 890 годзе. Марка была скасавана пасля стварэння Ламбардскай Лігі.
Гісторыя правіць
Marca Veronensis et Aquileiensis была створана каля 890 года прадстаўніком дынастыі Унрашыдаў Берэнгарам I падчас генеральнай рэформы свайго каралеўства, замяніўшы тым самым Фрыульскую марку, створаную Каралінгамі. Марка была аддзелена ад каралеўства ў выніку паходу германскага караля Атона I супраць караля Італіі Берэнгара II у 951 годзе. У наступным годзе на Рэйхстагу ў Аўгсбургу Берэнгару ўдалося захаваць за сабой Італію, але прыйшлося саступіць Веронскую марку, якая была ўключана ў склад племяннога герцагства Баварыя, якое кантраляваў брат Атона Генрых. У гэты ж час Істрыйская марка была ўключана ў склад Веронскай у якасці графства. З 952 па 975 год маркі Карынтыя і Верона знаходзіліся ў складзе Баварыі пад кіраўніцтвам сваякоў Людальфінгаў, аб'ядноўваючы велізарныя землі на тэрыторыі Італіі, Германіі і іншыя, населеныя славянамі.
Пасля шэрагу паўстанняў, арганізаванымі баварскімі сваякамі імператара, Атон II у 976 годзе пазбавіў уладанняў герцага Баварыі Генрыха II і стварыў герцагства Карынтыя пад кіраваннем лаяльнага Луітпольдзінга Генрыха Маладога. Разам з Карынтыйскай маркай ён таксама атрымаў і Веронскую, і з гэтага часу яна была пад кантролем герцагаў Карынтыі. Ужо ў 975 годзе Верона атрымала ад Атона II статус цэнтра маркі і правы камуны. З гэтага часу Верона і яшчэ некалькі гарадоў паступова ператварыліся ў незалежныя гарады-дзяржавы, а Маркграфства Верона, фактычна, ператварылася ў спадчынны ганаровы тытул герцагаў Баварыі і Карынтыі. З гэтага часу імператары сталі прызначаць намеснікаў, якія прадстаўлялі іх інтарэсы, замест маркграфаў, у Вероне.
З 1004 года кароль Германіі Генрых II, адолеўшы ў спрэчцы за Італію Ардуіна Іўрэйскага, аддзяліў частку тэрыторый у даліне Адыджэ вакол Трэнта ў біскупства. Наступны імператар Конрад II, пасля сваёй каранацыі ў 1027 годзе, аддзяліў гэтыя землі ад Італіі і падаў біскупству суверэнітэт, узвёўшы іх у ранг імперскіх прынцаў царквы. Трэнт заставаўся пад уладай біскупаў, нягледзячы на пастаяннае процідзеянне з боку графаў Ціроля, аж да яго секулярызацыі ў 1803 годзе.
У 1061 годзе якая ўдавее імператрыца Агнэса дэ Пуацье даравала ў леннае ўладанне швабскаму графу Бертольду з дому Цэрынгенаў — Карынтыю і Верону. Хоць ён і не змог у поўнай меры авалодаць, ні герцагствам ні маркграфствам, аднак ён перадаў сваім нашчадкам з Бадэнскай дынастыі права на гэтыя тытулы, і пасля яны кіравалі сваімі швабскімі ўладаннямі, выкарыстоўваючы тытул маркграфа. Тым часам у 1070 годзе, Істрыя была адноўлена ў якасці маркі і аддзелена ад Вероны, а ў далейшым, падчас барацьбы за інвестытуру, тэрыторыі на ўсход ад Фрыўлі, вакол біскупскага горада Аквілеі, былі аддзелены ад маркі для стварэння Аквілейскага Патрыярхата.
У 1151 годзе кароль Конрад III нарэшце адабраў у герцага Карынтыі Генрыха V астатнюю частку Веронскай маркі і перадаў іх маркграфу Бадэнскаму Герману III. Аднак у 1164 годзе, найбольш магутныя гарады маркі сфарміравалі Веронскую Лігу, т.зв. Лігу гарадоў, з мэтай абароны сваёй незалежнасці супраць італьянскай палітыкі пляменніка і пераемніка Конрада III — імператара Фрыдрыха Барбаросы. Вяршэнства ў лізе атрымала Венецыя, таксама туды ўваходзілі: Верона, Падуя, Вічэнца і Трэвіза. У 1167 годзе гарады Веронскай лігі далучыліся да Ламбардскай Лігі; гэта дэ-факта азначала канец існавання Веронскай маркі, пацверджанае перамогай войскаў Ламбардскай лігі ў бітве пры Леньяна.
У 1405 годзе жыхары Вероны сталі падданымі Венецыі, якая да 1420 года заваявала большую частку тэрыторыі былой маркі і пераўтварылі яе ў Тэраферму.
Літаратура правіць
- Katrin Baaken: «Elisina curtis nobilissima». Welfischer Besitz in der Markgrafschaft Verona und die Datierung der Historia Welforum. In: Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters Bd. 55 (1999) S. 63-94 online
Спасылкі правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Веронская марка- Archäologie online: Marca Veronensis Архівавана 27 верасня 2007.
- Veröffentlichungen zur Mark Verona im Opac der Regesta Imperii
