Віктар Казько

Ві́ктар Апана́савіч Казько́ (нар. 23 красавіка 1940, Калінкавічы, цяпер Гомельская вобласць) — беларускі празаік, журналіст.

Віктар Казько
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	23 красавіка 1940(1940-04-23) (83 гады)
Месца нараджэння	Калінкавічы, Калінкавіцкі раён, Палеская вобласць, БССР, СССР
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Альма-матар	Літаратурны інстытут імя А. М. Горкага
Месца працы	СБ. Беларусь сегодня Нёман
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	празаік, журналіст, перакладчык
Кірунак	ваенная проза
Мова твораў	беларуская і руская
Дэбют	1962
Грамадская дзейнасць
Член у	Саюз пісьменнікаў СССР Саюз беларускіх пісьменнікаў Беларускі ПЭН-цэнтр Саюз пісьменнікаў Беларусі Чырвоная змена
Прэміі	Гліняны Вялес (2009) Залаты апостраф (2009) літаратурная прэмія імя Ежы Гедройца (2015) Дзяржаўная прэмія БССР імя Якуба Коласа (1982) Прэмія Ленінскага камсамола Беларусі (1977)
Узнагароды

Біяграфія

З сям’і рабочага. У гады Другой сусветнай вайны ад выбуху бомбы загінула маці, замерзла маленькая сястрычка. Пасля вайны Віктар не прыжыўся ў новай сям'і бацькі, падлеткам сышоў з дому. Выхоўваўся ў Вільчанскім і Хойніцкім дзіцячых дамах на Усходнім Палессі. Пасля сканчэння ў 1956 годзе васьмі класаў, вучобу працягваў у Кемераўскім горным індустрыяльным тэхнікуме. Потым працаваў у шахце, у геолагаразведцы. Яго ўражанні пра гэты час рэалізаваліся ў аповесцях «Цёмны лес — тайга густая» (1973), «Дзень добры і бывай» (1974), напісаных на рускай мове.

З 1962 года ў журналістыцы, быў загадчыкам аддзела прамысловасці таштагольскай гарадской газеты «Красная Шория», літаратурным супрацоўнікам абласной газеты «Комсомолец Кузбасса», карэспандэнтам абласнога радыё. У 1970 годзе скончыў завочнае аддзяленне Літаратурнага інстытута імя А. М. Горкага. Праз год пераехаў у Мінск. З 1971 года літаратурны супрацоўнік газет «Чырвоная змена», «Советская Белоруссия», у 1973—1976 гадах — часопіса «Неман». З 1976 года на творчай рабоце. У 1985—1988 гадах сакратар Саюза пісьменнікаў БССР. З 1988 года зноў на творчай рабоце. Жыве ў Мінску.

Творчасць

Друкавацца пачаў у газеце «Красная Шория» (апавяданне «Халімон», нарысы, карэспандэнцыі не выяўлены). У беларускім друку выступае з 1971 года. Творчасць мае ярка выражаную аўтабіяграфічную аснову. Ён адзін з першых у беларускай і савецкай прозе паказаў вайну праз прызму ўспрыняцця дзіцяці («Суд у Слабадзе»). Трагічныя падзеі вайны, якія захаваліся ў дзіцячай свядомасці, сталі сюжэтна-кампазіцыйным, сэнсавым, этычным цэнтрам аповесцяў пісьменніка. Яны абумовілі розныя планы апавядання — ваеннае мінулае, жорсткія траўмы, якія былі нанесены дзіцячай душы, цяжкае станаўленне юнака, імкненне пераадолець. невыносны цяжар страшэнных успамінаў. Значную ўвагу Віктар Казько аддае экалагічным праблемам: выступае не толькі за чысціню прыроды, але і за чысціню чалавечых адносін, мар, ідэалаў. Гібель прыроды, варварскія адносіны да яе знішчаюць нешта чалавечае ў самім чалавеку («Цвіце на Палессі груша», «Неруш»). Своеасаблівым падагульненнем творчых пошукаў Віктара Казько 1970—1980-х стаў раман «Хроніка дзетдомаўскага саду» (1987), у якім спалучаны найбольш значныя дасягненні пісьменніка ў распрацоўцы тэмы вайны і ўзаемадзеяння з прыродай. Напісаў аповесці «Но пасаран» («Полымя». 1990. № 4), «Выратуй і памілуй нас, чорны бусел» («Полымя». 1991. № 9). Творам Віктара Казько ўласцівы драматызм, пераканаўчасць, псіхалагічнае заглыбленне. Вобразы, створаныя мастаком, набываюць сімвалічна-алегарычны сэнс, адкрытую публіцыстычнасць, філасафічнасць. Яго творы былі экранізаваны на кінастудыі «Беларусьфільм» («Паводка», «Сад», «Судны дзень»), перакладаліся на іншыя мовы.

Прызнанне

• 1977 — Прэмія Ленінскага камсамола (за кнігу «Добры дзень і бывай»)
• 1982 — Дзяржаўная прэмія Беларусі імя Якуба Коласа (за аповесць «Суд у слабадзе»)
• 2009 — Прэмія «Гліняны Вялес» (за кнігу прозы «Бунт незапатрабаванага праху»)
• 2009 — Прэмія «Залаты апостраф»
• 2015 — Прэмія Ежы Гедройца (за кнігу «Час збіраць косці»)

Творы

• 1972 «Высакосны год»
• 1973 «Цёмны лес — тайга густая»
• 1974 «Дзень добры й бывай»
• Суд у Слабадзе: аповесць і апавяданні / Віктар Казько; [мастак В. М. Бароўка]. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1978. — 270, [2] с.
• 1978 «Цвіце на Палессі груша»
• Хроніка дзетдомаўскага саду: раман / Віктар Казько; [мастак У. Гладкевіч]. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1987. — 429, [1] с., [8] л. каляр. іл.
• 1990 «Но пасаран» — аповесць
• Выратуй і памілуй нас, чорны бусел: Аповесці, апавяданні, эсэ. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1993. — 319 с. — ISBN 5-340-00993-9.
• Бунт незапатрабаванага праху: [раман] / Віктар Казько; [пасляслоўе М. Тычыны]. — Мн.: І. П. Логвінаў, 2009. — 335, [2] c. — (Кнігарня «Наша Ніва»). — ISBN 978-985-542-436-0.
• Выбранныя творы: У 2 т. Т. 1: Неруш: раман; Апавяданні. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1990. — 477, [2] с., [1] л. партр. — ISBN 5-340-00518-6.
• Выбранныя творы: У 2 т. Т. 2: Хроніка дзетдомаўскага саду: раман; Цвіце на Палессе груша: аповесць. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1990. — 478, [2] с. — ISBN 5-340-00518-6.
• Неруш: раман / Віктар Казько; [мастак С. В. Пятровіч]. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1983. — 428, [2] с.
• Час збіраць косці: аповесці / Віктар Казько. — Мн.: Кнігазбор, 2014. — 339 с. — (Кнігарня пісьменніка; Вып. 57). — ISBN 978-985-7119-07-3.

Экранізацыі на кінастудыі «Беларусьфільм»

• «Паводка»
• «Сад»
• «Судны дзень»
• 2009 «Знакі лёсу. Віктар Казько» — дакументальны фільм пра пісьменніка

Літаратура

• Тычына, М. Казько Віктар / Міхась Тычына // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1997. — С. 13. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.

Спасылкі

• У Беларусі стала сорамна жыць// Інтэрвію Віктара Казько для «Радыё Свабода» — «Салідарнасць», 10 сакавік 2006
• Віктар Казько на «Беларускай Палічцы» (бел.)