Галавыя нематоды

Га́лавыя нематоды (Meloidogyne) — род паразітычных чарвей атрада тыленхід класа нематод. Выклікаюць мелайдагінозы раслін.

Галавыя нематоды
Нематода Meloidogyne incognita на каранях тамату
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Першаснаротыя Без рангу:  Ecdysozoa Без рангу:  Nematoida Тып:  Круглыя чэрві Клас:  Chromadorea Атрад:  Тыленхіды Надсямейства:  Tylenchoidea Сямейства:  Разнаскурыя нематоды Падсямейства:  Meloidogyninae Род:  Галавыя нематоды
Міжнародная навуковая назва
Meloidogyne Goeldi, 1892
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   63578 NCBI   189290 EOL   58928

Біялагічнае апісанне

Развіты полавы дымарфізм. Самкі грушападобныя (даўжыня 0,5—2, шырыня 0,4—0,7 мм), малочна-белыя. Самцы чэрвепадобныя (даўжыня 30—40 мм, шырыня 1—1,3 мм), празрыстыя. Самкі, якія жывуць у гале, адкладваюць да 1000 яец у слізісты мяшок. 3 яец развіваюцца лічынкі і заражаюць карані суседніх раслін або ўтвараюць галы побач з мацярынскімі. Так узнікаюць буйныя (да 2—3 см) складаныя галы. У каранях лічынкі праходзяць 4 стадыі развіцця і ператвараюцца ў дарослых. Цыкл развіцця 25—45 сутак. За сезон галавыя нематоды даюць да 7 пакаленняў. Захоўваюцца ў глебе ў выглядзе лічынак 2-га ўзросту і яец. Пашыраюцца з глебай, якая прыліпла да сельскагаспадарчага інвентару, з клубнямі і каранямі заражаных раслін, з расталымі водамі і інш.

Арэал і экалогія

Пашыравы ва ўсіх краінах. Паразітуюць больш як на 2 тыс. відах раслін (агароднінныя, бахчавыя, тэхнічныя, пладовыя, дэкаратыўныя, бульба, пустазелле).

Пашкоджваюць карані, карэнішчы і клубні раслін і ўтвараюць на іх круглаватыя галы.

Сістэматыка

У сусветнай фауне 100 відаў. Род быў упершыню вылучаны швейцарскім натуралістам Эмілем Аўгустам Гёльдзі.

На Беларусі ў цяплічных гаспадарках і адкрытым грунце ачагамі на лёне, бульбе, агароднінных культурах трапляюцца галавыя нематоды паўночная (Meloidogyne hapla) і паўднёвая (Meloidogyne incognita). У Расіі знойдзена 5 відаў, у ЗША — 31.

• Meloidogyne acronea
• Meloidogyne arenaria
• Meloidogyne artiellia
• Meloidogyne brevicauda
• Meloidogyne chitwoodi
• Meloidogyne coffeicola
• Meloidogine exigua
• Meloidogyne fruglia
• Meloidogyne gajuscus
• Meloidogyne hapla — Паўночная галавая нематода
• Meloidogyne incognita — Паўднёвая галавая нематода
• Meloidogyne javanica
• Meloidogyne enterolobii
• Meloidogyne naasi
• Meloidogyne partityla
• Meloidogyne thamesi

Меры барацьбы

Меры барацьбы: супрацьнематодныя хімічныя сродкі, часовае выключэнне з севазвароту культур, якія пашкоджваюцца нематодамі.

Літаратура

• Гладкая Р. Галавыя нематоды // Энцыклапедыя прыроды Беларусі / гал. рэд. І. П. Шамякін. Т. 1. — Мн.: БелСЭ, 1983. — С. 537.