Гарантала (народ)
Гаранта́ла (саманазва Hulandalo) — аўстранезійскі народ, карэнныя насельнікі поўначы вострава Сулавесі ў Інданезіі. Агульная колькасць (2014 г.) — 1 081 000 чал.[1]
| Гарантала (Hulandalo) | |
| |
Фота канца XIX - пачатку XX ст.
| |
| Агульная колькасць | 1 081 000 ў Інданезіі (2014 г.) |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання | Інданезія |
| Мова | гарантала |
| Рэлігія | іслам |
| Блізкія этнічныя групы | мінахасы, вісая, мангандоу |
Гісторыя правіць
Паводле лінгвістычных даных[2], гарантала маюць супольнае паходжанне з аўстранезійскімі народамі Філіпінскіх астравоў і Паўночнага Сулавесі. Паводле легенд, першае дзяржаўнае ўтварэнне гарантала ўзнікла ў пачатку 2 тысячагоддзя н. э. Да 1525 г., калі на поўнач Сулавесі прыбылі партугальцы, сярод іх шырока распаўсюджваўся іслам, землі гарантала былі падзелены паміж мусульманскімі дзяржавамі Гарантала, Лімбота, Сувава, Баалема, Атынгола[3]. Яны складалі ваенна-палітычны саюз, які да канца XIX ст. трапіў у поўную каланіяльную залежнасць ад Нідэрландаў. У 1950 г. землі гарантала былі далучаны да Інданезіі. У 2001 г. была сфарміравана асобная правінцыя Гарантала.
Асаблівасці культуры правіць
Асноўным традыцыйным заняткам гарантала здаўна з’яўлялася земляробства. Важную ролю адыгрывалі лясная гаспадарка і рыбалоўства. Рамяство і жывёлагадоўля мелі другасны характар.
Асноўны тып паселішча — вёска. Традыцыйныя хаціны-дулахупа мелі каркасную канструкцыю, будаваліся на па́лях. Хаціна падзялялася на некалькі памяшканняў. Да ўвахода вялі дзве лесвіцы. Традыцыйная вопратка рознакаляровая, прычым кожны колер мае свой сімвалічны аспект.
У мінулым былі распаўсюджаны вялікія пашыраныя сем’і, якія маглі весці супольную земляробчую гаспадарку ў горных раёнах з цяжкай для апрацоўкі глебай. Старэйшыя бацька і маці лічыліся галоўнымі гаспадарамі, што адлюстравана ў мове гарантала[4]. У ёй не прыняты розныя інтымныя формы зваротаў да бацькоў і старэйшых блізкіх сваякоў.
Гарантала славяцца развітай музычнай культурай[5]. Заканчэнне рамадана суправаджаецца тамбілатохе — святам агменяў[6], якія запальваюць вакол мячэцяў і ў паселішчах.
Мова правіць
Родная мова гарантала мае аўстранезійскае паходжанне. У нашы дні ў пісьмовасці выкарыстоўваецца лацінка. Аднак выкарыстанне мовы звычайна адбываецца ў паўсядзённым жыцці. У школьнай адукацыі, сродках масавай інфармацыі, афіцыйных дакументах звычайна ўжываецца інданезійская мова.
Рэлігія правіць
Абсалютная большасць вернікаў — мусульмане-суніты.