Герберт Маркузэ
Герберт Маркузэ (ням.: Herbert Marcuse; 19 ліпеня 1898, Берлін - 29 ліпеня 1979, Штарнберг) — нямецкі і амерыканскі філосаф і сацыёлаг, прадстаўнік Франкфурцкай школы.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Біяграфія правіць
Нарадзіўся ў яўрэйскай сям'і ў Берліне. У час Першай сусветнай вайны быў прызваны ў нямецкую армію. У 1918 Маркузэ становіцца членам салдацкага Савета, які прымаў удзел у Лістападаўскай рэвалюцыі і сацыялістычным паўстанні «Саюза Спартака» (будучай Камуністычнай партыі Германіі). Змова кіраўніцтва Сацыял-дэмакратычнай партыі Германіі з рэакцыйнымі коламі вышэйшага нямецкага генералітэту і вестка пра забойства фрайкорами Розы Люксембург і Карла Лібкнехта, прымусілі яго пакінуць СДПГ, у шэрагах якой ён быў у канцы вайны. Разам з тым, Маркузэ, у адрозненне ад большасці будучых прадстаўнікоў Франкфурцкай школы, захаваў сувязь з арганізаваным рабочым рухам. Пасля атрымання ступені доктара літаратуры ў 1922 годзе ва Універсітэце Фрайбурга некаторы час прапрацаваў у кніжнай краме ў Берліне. У 1928 годзе ён вяртаецца ў Фрайбург, каб працягнуць вывучэнне філасофіі пад кіраўніцтвам філосафа-экзістэнцыяліста Марціна Хайдэгера.
Затым зазнаў уплыў фрэйдызму і марксізму і стаў працаваць у Інстытуце сацыяльных даследаванняў (Institut für Sozialforschung) пры універсітэце Франкфурта-на-Майне разам з Тэадорам Адорна і Максам Хоркхаймерам.
Пасля прыходу нацыстаў да ўлады ў 1933 амаль усе члены інстытута, у тым ліку і Маркузэ, эмігруюць у ЗША. Для яго было вялікай непрыемнасцю даведацца, што значная частка нямецкай інтэлігенцыі, у тым ліку яго былы настаўнік Хайдэгер, прыняла нацызм. «Франкфуртцы» былі аднымі з тых, хто прынёс у Амерыку еўрапейскія традыцыі ў адукацыі. Створаная імі ў Нью-Ёрку «Новая школа сацыяльных навук» дзейнічае і цяпер (2007). Маркузэ звяртаецца да даследавання псіхалогіі калектыву і асобы, яго цікавіць, як грамадства можа дэфармаваць асобу.
Пасля 1945 Маркузэ працуе ў Германіі экспертам амерыканскай разведкі з дэнацыфікацыі. Ён шмат часу высвятляў, ці можна таго ці іншага чалавека лічыць нацыстам па перакананні, нацыстам дзеля кар'еры (як гэта зрабіў яго былы настаўнік Хайдэгер, які ўступіў у НСДАП, не жадаючы расстацца з прафесарскім крэслам), ці ж нацыстам, якія сталі такім па прынцыпе «усе ўступалі і я ўступаў». Пасля таго як дэнацыфікацыя пачала згортвацца і разгарэлася халодная вайна, Маркузэ пайшоў з разведкі. Але за гэты час ён паспеў папрацаваць з каласальнай колькасцю дакументаў. Асабліва яго зацікавіла савецкая прапагандысцкая і ідэалагічная літаратура. Па ёй Маркузэ напісаў кнігу «Савецкі марксізм», дзе было выкладзена падрабязнае апісанне савецкага марксізму-ленінізму і яго крытыка, як з пункту гледжання класічнага марксізму, так і з пункту гледжання Франкфурцкай школы.
Зноскі
- ↑ а б Herbert Marcuse // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б Herbert Marcuse // Frankfurter Personenlexikon — 2014. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Маркузе Герберт // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- ↑ LIBRIS — 2012. Праверана 24 жніўня 2018.
Спасылкі правіць
- Герберт Маркузе. 33 тези (1947) (укр.)
- Герберт Маркузе. Одновимірна людина (1964) (укр.)
- Герберт Маркузе. По той бік одномірної людини (1968) (укр.)
- Герберт Маркузе. Перегляд поняття революції (1968) (укр.)
- Ґальвано делля Вольпе. Моралізм й утопізм Маркузе (1967) (укр.)
- Лючіо Коллєтті. Післямова до Маркузе (1970) (укр.)
- Іштван Месарош. Неґативність у Сартра та Маркузе. Спосіб порушення проблєми залежить від панівної ідеолоґії (2010) (укр.)
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Герберт Маркузэ
