Вікіпедыя

Дзень абаронцы Айчыны

Дзень абаронцы Айчыны — свята, якое адзначаецца штогод 23 лютага ў Беларусі, Кыргызстане, Расіі і Таджыкістане. Было ўведзена ў РСФСР 27 студзеня 1922 года, калі Прэзідыум УЦВК РСФСР апублікаваў пастанову аб чацвёртай гадавіне Чырвонай арміі, у якой гаварылася: «У адпаведнасці з пастановай IX Усерасійскага з’езда Саветаў аб Чырвонай арміі Прэзідыум УЦВК звяртае ўвагу выканкамаў на надыходзячую гадавіну стварэння Чырвонай арміі (23 лютага)».

Гісторыя правіць

Узнікненне і ўстанова свята правіць

16 лютага 1918 года германскае камандаванне афіцыйна заявіла савецкаму прадстаўніку ў Брэст-Літоўску, што ў 12 гадзін 18 лютага сканчаецца перамір’е паміж Расіяй і Германіяй і аднаўляецца стан вайны.

18 лютага германскія і аўстра-венгерскія войскі пачалі наступленне па ўсім Усходнім фронце. Іх рух быў даволі імклівым, так як у бальшавікоў практычна не мелася дастатковай колькасці ўзброеных падраздзяленняў, якія змаглі б спыніць прасоўванне варожых войскаў. Ураду РСФСР патрабавалася стварыць пралетарскую армію за максімальна кароткі тэрмін.

23 лютага 1918 года быў апублікаваны заклік СНК ад 21 лютага «Сацыялістычная айчына ў небяспецы»[1]. Таксама ў гэты дзень пачаўся масавы запіс добраахвотнікаў у Чырвоную армію, а 25 лютага на фронт адправіліся першыя чырвонаармейскія атрады. З узнікненнем першых падраздзяленняў Чырвонай арміі нямецкае наступленне было спынена[2].

10 студзеня 1919 года старшыня Вышэйшай ваеннай інспекцыі РСЧА Мікалай Падвойскі адпраўляе да УЦВК прапанова адсвяткаваць гадавіну РККА 28 студзеня. Яго просьба прыходзіць са спазненнем і разглядалася толькі 23 студзеня. У выніку УЦВК адмаўляе ў сувязі са спазненнем прапановы. Тым не менш, 24 студзеня Прэзідыум Массавета разглядае пытанне «Аб прыладзе свята ў адзначэнне гадавіны стварэння Чырвонай арміі» і сумяшчае святкаванне с Днём чырвонага падарунка — 17 лютага. Дзень чырвонага падарунка планаваўся як дабрачынная акцыя, калі насельніцтва, паводле задумы бальшавікоў, павінна было ахвяраваць падарункі для чырвонаармейцаў. Але так як 17 лютага патрапіла на панядзелак, Дзень чырвонага падарунку і, адпаведна, гадавіну РККА адклалі на бліжэйшую нядзелю, гэта значыць на 23 лютага.

Затым свята было на некалькі гадоў забыта і адноўлена ў 1922 годзе. 27 студзеня гэтага года было апублікавана пастанова Прэзідыума УЦВК аб 4-й гадавіне Чырвонай арміі.

СССР правіць

У СССР з 1922 года дата 23 лютага традыцыйна адзначалася як Дзень Чырвонай арміі, з 1946 года — Дзень Савецкай арміі, з 1949 года — Дзень Савецкай Арміі і Ваенна-Марскога Флота.

Сучаснасць правіць

Пасля распаду СССР свята пераназвана ў Дзень абаронцы айчыны. Яго адзначаюць у шэрагу краін СНД (Расія, Беларусь, Таджыкістан, Кыргызстан), а таксама у непрызнанай Прыднястроўскай Малдаўскай Рэспубліцы[3].

Дзень абаронцы Айчыны па краінах правіць

Беларусь правіць

У Беларусі ўказам № 157 ад 26.3.1998 года 23 лютага вызначаны «Дзень абаронцаў Айчыны і Узброены сіл Рэспублікі Беларусь». Працоўны дзень. У ідэалогіі рэжыму Лукашэнкі гісторыя беларускіх узброеных сіл пачынаецца са старэння Рабоча-сялянскай Чырвонай арміі, якая паводле гэтай ідэалогіі сыграла вырашальную ролю ў станаўленні і захаванні беларускай. 23 лютага ў Беларусі праводзяць ваенна-гістарычныя рэканструкцыі[4], ваенныя парады[5] і канцэрты. Таксама праходзяць сумесныя святочныя мерапрыемствы беларускіх і расійскіх ваенных[6][7].

З нагоды стагоддзя Узброеных Сіл Беларусі 23 лютага 2018 года ў Гродне адбыўся парад з удзелам авіяцыі, а таксама праведзены святочны салют трыццаццю залпамі ў Мінску, крэпасці-героі Брэсце, у Віцебску, Гомелі, Гродне і Магілёве[8][9].

У Беларусі 23 лютага — масавае свята, якое адзначаецца ў працоўных калектывах, школах і ў сем’ях. Але на пытанне пра кола асоб, якія заслугоўваюць персанальнага віншавання ў гэты дзень, няма кансэнсуснага адказу. Ёсць тры думкі, першая — віншаванні трэба адрасаваць толькі прафесійным вайскоўцам (незалежна ад полу); другая — віншаваць трэба ўсіх, хто так ці інакш меў дачыненне да арміі, асабліва ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны (таксама незалежна ад полу); трэцяя — свята ўсіх беларускіх грамадзян мужчынскага полу, уключаючы хлопчыкаў і мужчын, якія не маюць дачынення да арміі. Віншаванне можа неадназначна ўспрымацца чалавекам, які прайшоў тэрміновую службу, калі ён планаваў яе пазбегнуць, але здолеў гэтага (напрыклад, праз адмену адтэрміноўкі студэнтам у 1980-я гады), або калі служба мела цяжкія наступствы.

Кыргызстан правіць

У Кыргызстане Дзень абаронцы Айчыны адзначаецца 23 лютага. Гэты дзень стаў непрацоўным святочным днём, дзякуючы Працоўнаму Кодэксу, прынятаму ў 2004 годзе (артыкул 113). У Бішкеку ў гэты дзень на плошчы перад будынкам мэрыі праходзіць урачыстая пабудова асабістага складу Бішкекскага гарнізона, пасля чаго вайскоўцы ў суправаджэнні аркестра праходзяць парадам да галоўнай плошчы сталіцы[10][11].

ПМР правіць

У Прыднястроўі Дзень абаронцы айчыны з’яўляецца дзяржаўным святам і адзначаецца 23 лютага. Асноўныя святочныя мерапрыемствы праходзяць у Ціраспалі. У іх прымаюць удзел Прэзідэнт рэспублікі і кіраўнікі сілавых ведамстваў[12].

Расія правіць

З 2002 года па рашэнні Дзяржаўнай думы ФС РФ 23 лютага ў Расіі з’яўляецца непрацоўным днём і гэтая дата адзначаецца як «Дзень абаронцы Айчыны» у адпаведнасці з Федэральным законам РФ «Аб днях вайсковай славы (пераможных днях) Расіі» (1995 год).[13]

24 сакавіка 2006 года Дзярждума пастанавіла выключыць з афіцыйнага апісання свята ў законе словы «Дзень перамогі Чырвонай Арміі над кайзераўскімі войскамі Германіі (1918 г.)», а таксама выкласці ў гэтым законе ў назве дадзенага свята паняцце «абаронца» ў адзіным ліку (паводле таго, як гэтае свята да таго моманту ўжо называўся згодна з арт. 112 Працоўнага кодэкса РФ).

Сёння 23 лютага ў Расіі ўспрымаецца як свята мужчын, якое святкуецца як калегамі ў сваіх калектывах, так і ў сем’ях, і носіць масавы характар. У гэты дзень віншуюць таксама і жанчын — ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны, жанчын-вайскоўцаў. Адна з традыцый свята ў Маскве — урачыстая цырымонія ля сцен Крамля, ускладанне вянкоў да Магілы Невядомага Салдата. У Аляксандраўскім садзе прыбываюць Прэзідэнт Расіі, кіраўнікі абедзвюх палат Федэральнага сходу, ваеннае кіраўніцтва, прадстаўнікі іншых галін улады, кіраўнікі палітычных партый, царкоўныя дзеячы[14]. Пасля хвіліны маўчання гучыць дзяржаўны гімн, затым урачыстым маршам праходзіць рота ганаровай варты. Асобныя масавыя мерапрыемствы ладзяць і палітычныя партыі[15]. Увечары вышэйшае кіраўніцтва краіны прысутнічае на святочным канцэрце, прысвечаным Дню абаронцы Айчыны. Таксама ўвечары ў Маскве і ў многіх іншых гарадах Расіі вырабляецца святочны салют[16]. У Пскове праходзяць урачысты канцэрт, прысвечаны Дню абаронцы Айчыны, а таксама парад ля помніка, прысвечанага першым баям Чырвонай Арміі[17][18][19]. Уладкоўваюцца рэканструкцыі падзей лютага 1918 года[20][21][22]. У Севастопалі праходзіць мітынг, прысвечаны не толькі Дню абаронцы Айчыны, але і Дню народнай волі, заснаванага ў памяць аб падзеях 2014 года. Тады 23 лютага ў цэнтры Севастопаля тысячы людзей выступілі за ўз’яднанне з Расіяй[23][24].

Для большасці грамадзян Расіі Дзень абаронцы Айчыны — важная і значная дата. У гарадах праводзяцца шматлікія масавыя святочныя мерапрыемствы[25][26]. Па выніку апытання Фонду «Грамадская думка», праведзенага ў лютым 2013 года, так заяўляюць 77 адсоткаў апытаных[27].

Таджыкістан правіць

У Таджыкістане 23 лютага адзначаецца як Дзень абаронцы і Дзень стварэння Узброеных Сіл[28].

У студзені 1992 года Указам Прэзідэнта Таджыкістана быў утвораны Камітэт абароны Рэспублікі Таджыкістан, ў падпарадкаванне якога ўвайшлі дыслакаваныя на тэрыторыі краіны часці і злучэнні, ваенкаматы, штабы, установы і фарміраванні грамадзянскай абароны, ваенныя кафедры ВНУ, ваенна-юрыдычныя органы, часці забеспячэння і абслугоўвання. Быў пачаты працэс фарміравання нацыянальнай гвардыі. 18 снежня 1992 г. у адпаведнасці з указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета РТ было ўтворана Міністэрства абароны Таджыкістана і гэта паслужыла пачаткам працэсу стварэння нацыянальных Узброеных Сіл. Першыя падраздзяленні, часці і злучэнні былі сфармаваныя на базе атрадаў Народнага фронту.

23 лютага 1993 года ўпершыню пасля набыцця незалежнасці, у разгар грамадзянскай вайны ў Душанбэ адбыўся ваенны парад Узброеных Сіл. З улікам таго, што гістарычна 23 лютага адзначаўся як дзень абаронцы, кіраўніцтва краіны прыняло рашэнне аб’явіць гэты дзень Днём стварэння Узброеных Сіл Таджыкістана[29].

Заўвагі правіць

  1. ↑ Газета Временного рабочего и крестьянского правительства. — 23.2.1918. — № 31 (76).
  2. ↑ Николаев П. А. «Интервенция Германии». // «Интервенция на Северо-Западе России 1917—1920 гг.». — Российская академия наук, Институт российской истории, Санкт-Петербургский филиал. СПб.: «Наука», 1995, с. 93—99.
  3. ↑ Военно-спортивный праздник, посвященный Дню защитника Отечества — 23/02/18
  4. ↑ На «Линии Сталина» отметили 23 февраля историческими реконструкциями — Белновости, 25.02.18
  5. ↑ Военный парад. Гродно // Army.Belarus
  6. ↑ Российские и белорусские десантники на лыжах отметили 100-летие Красной армии
  7. ↑ В Пскове в честь Дня защитника Отечества прошёл парад. Среди участников были белорусские десантники
  8. ↑ Военный парад в Гродно прошел с участием авиации
  9. ↑ Приказ министра обороны Республики Беларусь от 7 февраля 2018 г. № 170 Архівавана 24 лютага 2018.
  10. ↑ Военный парад прошел в Киргизии в День защитника Отечества
  11. ↑ В центре Бишкека военные устроили марш по случаю 23 февраля (видео) Архівавана 30 снежня 2013.
  12. ↑ Военно-спортивный праздник, посвященный Дню защитника Отечества — 23/02/18
  13. ↑ Дзень абаронцы Айчыны: гісторыя і традыцыі свята
  14. ↑ В День защитника Отечества Святейший Патриарх Кирилл возложил венок к могиле Неизвестного солдата у Кремлевской стены
  15. ↑ 23 февраля 2018 года. Москва. Шествие КПРФ.
  16. ↑ Полная программа мероприятий на 23 февраля в Волгограде
  17. ↑ В Пскове состоялся торжественный концерт, приуроченный к 100-летию Красной армии и Дню защитника Отечества Архівавана 22 лютага 2018.
  18. ↑ 23 февраля 2016 года на площади у стелы в Крестах состоялся парад войск в честь Дня защитника Отечества
  19. ↑ Парад в Крестах 23 февраля 2017 года Архівавана 24 лютага 2017.
  20. ↑ В воскресенье во Всеволожске восстановили события февраля 1918 года, происходившие под Псковом(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 7 кастрычніка 2018.
  21. ↑ Масштабная историческая реконструкция к столетию образования РККА состоялась в Пскове (ВИДЕО)
  22. ↑ Празднование Дня защитника Отечества в Псковской области
  23. ↑ Двойной праздник: в Севастополе отметили 23 Февраля и День народной воли
  24. ↑ Выпуск «Севинформбюро» от 23 февраля 2018 года
  25. ↑ Программа празднования 23 февраля в Петербурге
  26. ↑ План массовых мероприятий в городе Севастополе, посвящённых Дню защитника Отечества и Дню Народной воли Архівавана 23 лютага 2018.
  27. ↑ О российской армии и 23 февраля
  28. ↑ Парад в Душанбе 23 февраля 2013 года (видео) Архівавана 30 снежня 2013.
  29. ↑ 23 февраля — День защитника и День образования Вооружённых Сил Таджикистана Архівавана 31 снежня 2013.

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Дзень_абаронцы_Айчыны&oldid=4715179"