Дзень бульдазерыста

«Дзень бульдазерыста» (руск.: «День бульдозериста») — апавяданне рускага пісьменніка Віктара Пялевіна, апублікаванае ў 1991 годзе.

Дзень бульдазерыста
руск.: День бульдозериста
Жанр	апавяданне, гратэск і сатыра
Аўтар	Віктар Алегавіч Пялевін
Мова арыгінала	руская
Дата першай публікацыі	1991

Змест

Дзеянне сатырычнага апавядання адбываецца пры ўладзе, падобнай на савецкую, у нявызначаны час — ці то антыўтопія, ці то гратэск. Відавочна савецкія рэаліі даведзены да абсурду: усе працуюць над ядзернай і хімічнай зброяй, усюды вісяць плакаты, якія праслаўляюць Сандэля, Мундзіндэля і Бабаясіина (апошні згадваецца таксама ў рамане «Чапаеў і Пустэча»; адсылка да тройкі Маркс, Энгельс, Ленін), у музеі паказваюць першы савецкі загад: поўная забарона ўязджаць і выязджаць з горада. Сакратар парткама прымяняе сакрэтную тэхніку «Партай-Чы», якая дазваляе чалавеку самых вострых здольнасцяў імгненна прыняць лінію партыі. Марксісцкі слоўнік ад доўгага ўжывання замяніў сабой абсцэнной лексіку, — замест таго, каб мацюкацца, як раней, героі «маюкаюцца». У апавяданні апісана слоўная дуэль, у якой выйграе віртуоз «маюг» Валерка-дыялектык (= мацяршчыннік).

Дзеянне апавядання адбываецца падчас свята: недарэчнага Дня бульдазерыста. Галоўны герой — амерыканскі шпіён, які забыўся пра гэта, пастаянна выпіваючы з астатнімі мужыкамі. Але на заводзе атамная бомба сарвалася і ўдарыла яго па нырках, ад гэтага герой не піў два тыдні і ўспомніў, што яму трэба бегчы.

Спіс персанажаў

• Іван Ільіч Памяранцаў (Канстанцін Пабеданосцаў)
• Валерка-«дыялектык»
• Галіна Мікалаеўна Алтыніна
• Бабаясін
• Васька (з газеты «Красный полураспад»)
• Галоўны ўрач
• Жонка Валеркі
• «Жужло баба»
• Кажеураў — рэдактар газеты ​​«Красный полураспад»
• карэспандэнт газеты «Уран-Баторская правда»
• Вэнджаную — старшыня саўкама
• Хлопчык у шортах і куртачцы з капюшонам, які шукаў запалкі
• Марат — сын Валеркі
• Мундзіндэль
• Асьмак
• Спявак з румяным тварам
• Пётр
• Піянер-экскурсавод
• Распарадчык калоны
• Сандэль
• Саўкамаўскм загкультурай (з пратэзам)
• Стары з лыжамі з сну (Іван Ільіч Капчонаў)
• Хімік з «Трыкатажніцы», які «маюгаўся»
• Іншы хімік
• Чалавек у шэрым фрэнчы з акардэонам

Крытыка

Апавяданне можна лічыць сатырычна-антысавецкім, напісаным, аднак, у віртуознай манеры абсурду. Яго можна параўнаць з такімі кнігамі, як «Разяўленыя вышыні» А. Зіноўева або «Маскіроўка», адрозніваючыся ад іх кароткасцю формы.

Пялевін жорстка пярэчыць існуючым шматлікім спробам надаць камуністычнай ідэалогіі нейкую хрысціянскую афарбоўку. У «Дне бульдазерыста» яны звязаны з імем «мушкецёра ў берэце» Мікалая Бярдзяева: «У камунізме ёсць здаровае, дакладнае і цалкам згоднае з хрысціянствам разуменне жыцця кожнага чалавека, як служэння звышасабістай мэце…» Пялевін даводзіць тэзіс «служэння звышасабістай мэце» да злавеснага гратэску. — Віктар Кулэ

Пялевін выбляваў з сябе сямідзесятыя-васьмідзесятыя гады, напісаўшы «Дзень бульдазерыста» і «Амон Ра»; яго таленту і дакладнасці хапіла на дзевяностыя — і з'явілася «Пакаленне». — Дзмітрый Быкаў

Аляксандр Антонаў адзначае, што абсцэннае пераасэнсаванне лозунгаў у «Дні бульдазерыста» адбываецца ў постмадэрнісцкім сцёбе. На яго думку, моўныя канструкцыі кшталту «май яго ведае» (замест «*** яго ведае»), «мір твайму свету» або «май твайму ўраджаю», не толькі не знішчаюць ранейшага значэння слова, але ствараюць яму яшчэ адно — дадатковае. 

Л. Ф. Аляксеева адносіць апавяданне Пялевіна да жанру дыстапіі — антыўтопіі з сатырычным пафасам.

Публікацыя

Апавяданне ўпершыню было апублікавана ў 1991 годзе ў фантастычным альманаху «Завтра» (2 выпуск) і ў гэтым жа годзе было апублікавана ў зборніку «Сіні ліхтар».

Спасылкі

• Виктор Пелевин. День бульдозериста