Дыфазіястр сплюшчаны

Дыфазіястр сплюшчаны, Дзераза двухбаковавострая (Diphasiastrum complanatum) — вечназялёная шматгадовая расліна; тыпавы від роду Дыфазіястр (Diphasiastrum) сямейства Дзеразовыя (Lycopodiaceae).

Дыфазіястр сплюшчаны
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Diphasiastrum complanatum (L.) Holub (1975)

Сінонімы

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  512326
NCBI  34168
EOL  599071
GRIN  t:456044
IPNI  81293-2
TPL  tro-26604914

Батанічнае апісанне правіць

 
Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана «Bilder ur Nordens Flora», 1917—1926

'

Вечназялёная шматгадовая травяністая расліна да 30 см вышынёй. Сцёблы сцелюцца, доўгія, неглыбока пагружаныя ў субстрат, з рэдкімі, моцна паменшанымі філоідамі. Вертыкальныя парасткі ўзыходзячыя, дыхатамічна разгалінаваныя і размешчаныя ў адной плоскасці веерападобна, зялёныя (святлей афарбаваныя з брушнога боку), уплошчаныя, 3-4 мм шырынёй.

Філоіды супраціўныя, размешчаны ў чатыры шэрагі, нізбягаючыя, прыціснутыя да восі (лускападобныя), завостраныя. Спінныя філоіды зрастаюцца з воссю, з адстаючай вяршыняй, валькаватыя, налягаюць адзін на аднаго, 4 мм даўжынёй, бакавыя — пашыраныя, высока зрастаюцца з воссю, адсталыя ў верхняй частцы, 4,5 мм даўжынёй з гіялінавай вяршыняй, крыху заварочваюць на брушны бок, уплошчаныя, 3-4 мм шырынёй.

Страбілоідаў два — пяць, 2-3 см даўжынёй, на ножках 8-13 см даўжынёй. Спорафілоіды дэльтападобна-сэрцападобныя 2,5-3 мм даўжынёй. Спарангій амаль паўкруглы 0,7 мм даўжынёй. Споры у Сярэдняй паласе Расіі спеюць у чэрвені — ліпені.

Ад блізкароднаснага дыфазіястра трохкаласковага (Diphasiastrum tristachyum (Pursh) Holub) адрозніваецца больш тонкімі парасткамі, сабранымі ў шчыльныя пучкі, і шыза-зялёнымі брушнымі і спіннымі філоідамі, аднолькавымі па даўжыні.

Распаўсюджанне і асяроддзе пасялення правіць

Шырока распаўсюджаны ў Паўночным паўшар’і: Паўночная Амерыка (заходняя частка), Атлантычная Еўропа, Усходняя і Цэнтральная Еўропа, Скандынаўскі, Міжземнаморскі, Мангольскі, Японска-Кітайскі фларыстычныя раёны.

У Беларусі сустракаецца паўсюдна[1], у Расіі — амаль па ўсёй тэрыторыі.

Расце на светлых, добра дрэніраваных участках у ліставых і хваёвых (радзей у ялова-піхтавых) лясах на нізінах і ў лясным поясе, на перасохлых балотах. Пазбягае карбанатных глеб і парод, у бамбучніках і на гарах у іглічных і лісцяных лясах.

Гаспадарчае значэнне і ўжыванне правіць

Раней ужываўся для атрымання зялёнай фарбы для воўны.

Ахова правіць

Занесены ў Чырвоную кнігу Украіны.

Зноскі

  1. Плаун сплюснутый // Лекарственные растения и их применение. — 5-е, перераб. и. доп.. — Мн.: «Наука и техника», 1974. — С. 66-67. — 592 с. — 120 000 экз.

Літаратура правіць

  • Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 39. Lycopodium complanatum L. [Diphasiastrum complanatum (L.) Holub] — Плаун сплюснутый // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во научных изданий КМК, Ин-т технологических исследований, 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 113. — ISBN 8-87317-091-6.
  • Ильин М. М. Lycopodium anceps Wallr. — Плаун обоюдоострый // Флора СССР. В 30-ти томах / Главный редактор акад. В. Л. Комаров; Редактор тома М. М. Ильин. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1934. — Т. I. — С. 121. — 302 + XVI с. — 5 000 экз.
  • Петухов А. В., Кордюков А. В., Баранчук-Червонный Л. Н. Атлас сосудистых растений окрестностей Южно-Сахалинска / Отв. ред. Д. А. Петелин. — 2-е изд., испр. и доп.. — Южно-Сахалинск: Эйкон, 2010. — С. 22. — 220 с. — ISBN 978-5-904209-05-6.