Дэвід Балтымар
Дэвід Балтымар (англ.: David Baltimore; нар. 7 сакавіка 1938, Нью-Ёрк) — амерыканскі біяхімік, малекулярны біёлаг і вірусолаг, педагог, папулярызатар навукі[11]. У 1971 годзе прапанаваў класіфікацыю вірусаў у залежнасці ад тыпу геномнай нуклеінавай кіслаты і спосабу яе рэплікацыі. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне (1975).
| Дэвід Балтымар | |
|---|---|
| англ.: David Baltimore | |
 | |
| Дата нараджэння | 7 сакавіка 1938[1][2][…] (86 гадоў) |
| Месца нараджэння | |
| Грамадзянства | |
| Жонка | Alice S. Huang[d] |
| Род дзейнасці | вірусолаг, выкладчык універсітэта, мікрабіёлаг |
| Навуковая сфера | біяхімія, малекулярная біялогія і вірусалогія |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Член у |
|
| Узнагароды | |
| Сайт | bbe.caltech.edu/content/… |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Прэзідэнт Каліфарнійскага тэхналагічнага інстытута у 1997—2006 гады, цяпер эмерыт і яго прафесар, раней прэзідэнт Ракфелераўскага ўніверсітэта (з 1990) і прафесар Масачусецкага тэхналагічнага інстытута, у апошнім прапрацаваў больш за чвэрць стагоддзя і з’яўляўся дырэктарам-заснавальнікам Whitehead Institute (1982—1990).
Член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША і Нацыянальнай медыцынскай акадэміі ЗША, а таксама Амерыканскага філасофскага таварыства, замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства і Французскай акадэміі навук. Ганараваны Нацыянальным навуковым медалём ЗША (1999).
Біяграфія правіць
Скончыў Суортмор-каледж (1960), вывучаў малекулярную біялогію і вірусалогію ў Масачусецкім тэхналагічным інстытуце (1960—1961) і Ракфелераўскім універсітэце, у апошнім у 1964 годзе атрымаў ступень доктара філасофіі (PhD), а затым удасканальваўся па біяхіміі зноў у Масачусецкім тэхналагічным інстытуце (1964—1965). У 1965—1968 гадах навуковы супрацоўнік інстытута біялагічных даследаванняў імя Дж. Солка ў Сан-Дыега (штат Каліфорнія). З 1968 Асацыіраваны прафесар мікрабіялогіі, з 1972 года поўны прафесар Масачусецкага тэхналагічнага інстытута і ў 1982—1990 гадах дырэктар-заснавальнік яго Whitehead Institute. З 1990 года прэзідэнт Ракфелераўскага ўніверсітэта. У 1997—2006 гадах прэзідэнт Каліфарнійскага тэхналагічнага інстытута, затым эмерыт, у цяперашні час таксама Міліканаўскі прафесар (Robert Andrews Millikan Professor) біялогіі.
Старшыня Камітэта па даследаванні СНІДу Нацыянальнага інстытута здароўя ЗША (з 1986 года), а таксама кансультант па пытаннях медыцыны шэрагу ўрадавых устаноў, з 1979 года член Вучонага савета навукова-даследчага інстытута імя Х. Вейцмана.
Балтымару належыць адно з найбуйнейшых дасягненняў у малекулярнай біялогіі і генетыцы XX стагоддзя: ён эксперыментальна даказаў, што носьбітам генетычнай інфармацыі можа быць не толькі малекула ДНК (дэзоксірыбануклеінавай кіслаты), што да яго не падвяргалася сумневу, але і малекула РНК (рібанукляінавай кіслаты), якой да гэтага прыпісвалася толькі функцыя пераносу генетычнай інфармацыі ад ДНК да бялку. Пачаўшы ў сярэдзіне 1960-х гадоў даследаванні вірусаў поліяміеліту, якія змяшчаюць РНК, (шэраг лабараторных эксперыментаў ён праводзіў разам з жонкай Эліс, мікрабіёлагам), Балтымар затым звярнуўся да пухлінародным вірусам, шмат з якіх таксама ўтрымлівалі РНК, але не ўтрымлівалі ДНК. У серыі эксперыментаў канца 1960-х — пачатку 1970-х гадоў Балтымар усталяваў, што здольнасць вірусаў, якія змяшчаюць РНК, паражаць клеткі тканін чалавека і жывёл — гэта вынік так званай зваротнай транскрыпцыі, то бок магчымасці перадачы генетычнай інфармацыі ад ДНК да РНК, а затым да бялку (транскрыпцыя), а, наадварот, ад малекулы РНК да ферментаў ДНК — полімеразе (рэвертазе) і ўжо ад яго да клеткі, якая ў выніку перараджаецца ў пухлінную. Адкрыццё (адначасова з Хоўардам Тэмінам і незалежна ад яго) зваротнай транскрыпцыі дазволіла Балтымару раскрыць механізм ўзнікнення многіх формаў злаякасных пухлін і лейкозаў. Пасля 1973 Балтымар адкрыў і апісаў восем раней невядомых онкагенаў вірусаў, якія адносяцца да так званых рэтравірусаў (да апошніх належаць таксама ўзбуджальнікі гепатыту і СНІДу). У той жа час Балтымар на базе гэтага адкрыцця распрацаваў метады штучнага сінтэзу генаў, якія вызначаюць структуру бялку ў малекулах гемаглабіну чалавека, заклаўшы, такім чынам, асновы геннай інжынерыі.
За гэтыя адкрыцці ў 1975 ён быў ганараваны Нобелеўскай прэміяй па фізіялогіі і медыцыне (сумесна з Хоўардам Тэмінам і Рэната Дульбека).
Акрамя таго, у 1986 годзе Балтымар сумесна з Сінам адкрылі адзін з найбольш ключавых транскрыпцыйных фактараў — NF-kB. Гэты фактар да гэтага часу актыўна вывучаецца, і ўжо паказана, што ён уцягнуты ў рэалізацыю амаль усіх ключавых працэсаў у клетках эукарыёт.
Балтымар належыць да тых навукоўцаў, якія бачаць небяспеку злоўжывання дасягненнямі геннай інжынерыі і выступаюць за мараторый на некаторыя напрамкі даследаванняў у гэтай галіне.
Ён падпісаў «Папярэджанне навукоўцаў чалавецтву» (1992)[12], а ў 2016 годзе — ліст з заклікам да Greenpeace, Арганізацыі Аб’яднаных Нацый і ўрадам усяго свету спыніць барацьбу з генетычна мадыфікаванымі арганізмамі (ГМА)[13][14][15].
Член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША (1974)[16] і Нацыянальнай медыцынскай акадэміі ЗША (1988), Амерыканскага філасофскага таварыства (1997) і Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук (1974), Папскай акадэміі навук(1978), замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства (1987), Еўрапейскай акадэміі (1999) і Французскай акадэміі навук (2000), член EMBO (1983) і Амерыканскай асацыяцыі імунолагаў (1984), а таксама Амерыканскай асацыяцыі садзейнічання развіццю навукі, ганаровы доктар шэрагу амерыканскіх і замежных універсітэтаў, у прыватнасці Ракфелераўскага універсітэта (2004).
Узнагароды правіць
- Gustav Stern Award in Virology (1970)
- Warren Triennial Prize (1971)
- Eli Lilly and Company-Elanco Research Award (1971)
- Міжнародная прэмія Гайрднера (1974)
- NAS Award in Molecular Biology (1974)
- Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне (1975)
- Behring-Heidelberger Prize Амерыканскай асацыяцыі імунолагаў (1990)
- Sir Hans Krebs Medal (1997)
- Нацыянальны навуковы медаль ЗША (1999)
- Warren Alpert Foundation Prize (2000)
- Excellence in Mentoring Award Амерыканскай асацыяцыі імунолагаў (2009)
Зноскі
- ↑ Балтимор Дейвид // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
- ↑ David Baltimore // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Балтимор Дейвид // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- ↑ https://royalsociety.org/people/david-baltimore-11028/ Праверана 16 мая 2019.
- ↑ https://www.academie-sciences.fr/fr/Liste-des-membres-de-l-Academie-des-sciences-/-B/david-baltimore.html Праверана 16 мая 2019.
- ↑ а б http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/ordinary/baltimore.html Праверана 16 мая 2019.
- ↑ а б в г д http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/ordinary/baltimore.html
- ↑ https://www.amacad.org/person/david-baltimore-0 Праверана 16 мая 2019.
- ↑ https://people.embo.org/profile/david-baltimore Праверана 16 мая 2019.
- ↑ https://www.ae-info.org/ae/User/Baltimore_David
- ↑ Caltech’s David Baltimore and Fiona Harrison Named among America’s Best Leaders for 2008 | www.caltech.edu
- ↑ [1]Предупреждение учёных человечеству (англ.)
- ↑ 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs
- ↑ Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs)
- ↑ Список нобелевских лауреатов подписавших письмо
- ↑ David Baltimore (англ.)