Каралеўства Саксонія
Карале́ўства Саксо́нія (ням.: Königreich Sachsen); рэдка Са́ксэн — дзяржава, якая існавала ў 1806—1918 гадах на тэрыторыі сучаснай Германіі. З 1871 года Саксонія была часткай Германскай імперыі, пакуль тая не пала пасля Першай сусветнай вайны. Сталіцай каралеўства быў Дрэздэн, а яго сучасны пераемнік — Свабодная дзяржава Саксонія.
| Гістарычная дзяржава | |||||
| Каралеўства Саксонія | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ням.: Königreich Sachsen | |||||
|
|||||
| Гімн: Sachsen Hymne[d] | |||||
.svg) Каралеўства Саксонія ў складзе Германскай імперыі |
|||||
|
|
|||||
| Сталіца | Дрэздэн | ||||
| Найбуйнейшыя гарады | Лейпцыг, Хемніц | ||||
| Мова(ы) | ніжнесаксонскі дыялект нямецкай | ||||
| Афіцыйная мова | нямецкая | ||||
| Рэлігія | лютэранства, каталіцтва | ||||
| Грашовая адзінка |
Саксонскі талер (1806–1857) Саюзны талер (1857–1873) Залатая марка (1873–1914) Папяровая марка (1914–1918) |
||||
| Плошча | 14.993 км² | ||||
| Насельніцтва | 4.806.661 чал. (1910) | ||||
| Форма кіравання | Манархія | ||||
| Дынастыя | Ветыны | ||||
| Кіраўнікі дзяржавы | |||||
| Кароль Саксоніі | |||||
| • 1806 – 1827 | Фрыдрых Аўгуст I | ||||
| • 1827 – 1836 | Антон I Саксонскі | ||||
| • 1836 – 1854 | Фрыдрых Аўгуст II | ||||
| • 1854 – 1873 | Іаган Саксонскі | ||||
| • 1873 – 1902 | Альберт Саксонскі | ||||
| • 1902 – 1904 | Георг Саксонскі | ||||
| • 1904 – 1918 | Фрыдрых Аўгуст III | ||||
| Міністр-прэзідэнт Саксоніі | |||||
| • 1831 – 1843 | Першы: Бернард фон Ліндэнау | ||||
| • 1918 | Апошні: Карл Рудольф Хайнцэ | ||||
| Гісторыя | |||||
| • 20 снежня 1806 | Створана, як каралеўства | ||||
| • 13 лістапада 1918 | Падчас Лістападаўскай рэвалюцыі ператворана ў вольную дзяржаву | ||||
 | |||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
.svg)
Гісторыя правіць
Напалеонаўскія войны і Германскі саюз правіць
Да 1806 года Саксонія была часткай Свяшчэннай Рымскай імперыі, а кіраўнікі краіны мелі тытул курфюрста. Калі Свяшчэнная Рымская імперыя была распушчана пасля паражэння імператара Франца II у бітве з Напалеонам пры Аўстэрліцы, курфюрства пры падтрымцы Францыі стала незалежным каралеўствам, а саксонскі курфюрст Фрыдрых Аўгуст III стаў называцца — кароль Саксоніі Фрыдрых Аўгуст I.
Пасля паражэння пруска-саксонскіх войск у бітве пад Енай Саксонія ўвайшла ў Рэйнскі саюз, часткай якога была да паражэння Напалеона ў Бітве народаў пад Лейпцыгам у 1813 годзе. Пасля бітвы, у якой Саксонія — адна з германскіх дзяржаў — ўдзельнічала на баку французаў, Фрыдрых-Аўгуст здаўся саюзнікам. Краіна была акупаваная рускімі войскамі.
На Венскім кангрэсе пасланаму Фрыдрыхам Аўгустам Ватцдорфу атрымалася ўвайсці ў зносіны з Талейранам і схіліць Людовіка XVIII да ўдзела ў лёсе саксонскага караля; Францыя, якія не жадалі ўзмацнення Прусіі і ахвотней якая бачыла Германію падзеленай на невялікія дзяржавы, рашуча запрацівілася далучэнню Саксоніі да Прусіі. У рэшце рэшт, кангрэс выказаўся за падзел Саксоніі. Саксонія пазбавілася 40 % сваёй тэрыторыі, уключаючы Вітэнберг — калыску пратэстанцкай рэфармацыі. Акрамя таго, Фрыдрых Аўгуст адмовіўся ад правоў на Герцагства Варшаўскае. Каралеўства таксама станавілася часткай Германскага саюза пад вяршэнствам Аўстрыі, які змяніў Свяшчэнную Рымскую імперыю.
Аўстра-пруская вайна і Германская імперыя правіць
У Аўстра-прускай вайне 1866 года Саксонія актыўна ўдзельнічала на баку Аўстрыі. Па выніках вайны Саксоніі, дзякуючы пазіцыі Аўстрыі, хоць і ўдалося захаваць фактычную незалежнасць, аднак яна стала часткай Паўночнагерманскага саюза — прускага сатэліта. Пасля перамогі Прусіі ў вайне з Францыяй у 1871 Саксонія, як і іншыя члены саюза, стала часткай Германскай імперыі на чале з Вільгельмам I. Кароль Іаган хоць і захаваў некаторую самастойнасць (Саксонія, у прыватнасці, магла ўступаць у дыпламатычныя адносіны з іншымі дзяржавамі), але лічыўся падданым германскага імператара.
Канец каралеўства правіць
Кайзер Вільгельм II, унук Вільгельма I, у выніку паражэння Германіі ў Першай сусветнай вайне і лістападаўскай рэвалюцыі быў змушаны адрачыся ад пасады. 13 лістапада 1918 года апошні саксонскі кароль Фрыдрых Аўгуст III пад ціскам рэвалюцыі таксама падпісаў адрачэнне, пасля чаго Саксонія стала называцца вольнай дзяржавай і ўвайшла ў склад Веймарскай рэспублікі.
Спіс саксонскіх каралёў правіць
- 1806—1827 — Фрыдрых Аўгуст I Справядлівы (* 1750, † 1827)
- 1827—1836 — Антон Добры (* 1755, † 1836), брат Фрыдрыха Аўгуста I
- 1836—1854 — Фрыдрых Аўгуст II (* 1797, † 1854), пляменнік Антона
- 1854—1873 — Іаган (* 1801, † 1873), брат Фрыдрыха Аўгуста II
- 1873—1902 — Альберт I (* 1828, † 1902), сын Іагана
- 1902—1904 — Георг I (* 1832, † 1904), брат Альберта I
- 1904—1918 — Фрыдрых Аўгуст III (* 1865, † 1932), сын Георга I
Гл. таксама правіць
Спасылкі правіць
- Канстытуцыя каралеўства Саксонія Архівавана 9 лютага 2010. (ням.)