Катарына Стэнбок

Катарына Стэнбок (швед.: Katarina Gustavsdotter Stenbock; 22 ліпеня 1535 Торпа, муніцыпалітэт Транему, Вестэргётланд — 13 снежня 1621, Стромсхольм, Вестманланд) — каралева Швецыі ад 1552 да 1560 у якасці трэцяй і апошняй жонкі караля Густава I.

Катарына Стэнбок
Каралева-кансорт Швецыі 1552 — 1560
Папярэднік	Маргарыта Леёнхувуд
Пераемнік	Катарына Монсдотэр
Нараджэнне	22 ліпеня 1535(1535-07-22) Torpa stenhus[d], Транему, лен Эльвсборг[d], Швецыя
Смерць	13 снежня 1621(1621-12-13) (86 гадоў) Strömsholm Palace[d], Гальстагамар, лен Вестманланд, Швецыя
Месца пахавання	Кафедральны сабор Упсалы
Род	Stenbock[d]
Бацька	Густаф Олафсан Стэнбок Малодшы[d]
Маці	Брыта Эрыксдотэр Леёнхувуд[d]
Муж	Густаў I Ваза
Дзейнасць	бізнесмен
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Ранні перыяд жыцця

Катарына Стэнбок была дачкой рыксрода Густава Олафсана Стэнбока і Брыты Эрыксдотэр Леёнхувуд, якая была сястрой папярэдняй жонкі караля Густава Маргарыты Леёнхувуд. Такім чынам, яна была пляменніцай маці каралевы Маргарыта і першай стрыечнай сястрой каралеўскіх дзяцей гэтага шлюбу, у тым ліку будучых каралёў Швецыі Юхана III і Карла IX. Сярод яе братоў і сясцёр была Эба Стэнбок.

Інфармацыі пра яе да шлюбу мала. Цалкам магчыма, што яна служыла фрэйлінай сваёй цёткі, каралевы, але ў любым выпадку, яна была напэўна вядомая каралю асабіста: дзякуючы шлюбу цёткі яе сям’я належала да адносін з каралём, названым як Kungafränderna («Сваякі караля»), якая адыграла важную ролю пры двары, удзельнічала ў сямейных мерапрыемствах манарха, а таксама прысутнічала на вяселлях і іншых мерапрыемствах яе сям’і. Манарх абажаў яе бацькоў. Іх шлюб быў прыняты каралём паралельна з яго ўласным шлюбам у 1531 годзе, яе бацька пачаў сваю кар’еру рыксадам на вернасці каралю, а маці была ўпэўнена ў каралі: было сказана, што «у яе [каралева Сястра Маргарыта] Брыджыт… ён заўсёды вельмі давяраў». Пасля смерці сваёй цёткі каралевы Маргарыты ў 1551 годзе, маці Кацярыны Брыты і цётка Марты Леёнхувуд, у атрыманнi спадчыны Хрысціны Гіленштэрны, былі даручана клопат пра каралеўскіх дзецях, пакуль кароль зноў ажаніўся, што ён павінен быў зрабіць.

Кароль заявіў, што новы шлюб неабходны перш за ўсё таму, што яму патрэбна каралева для двара і маці для маленькіх дзяцей. У сакавіку 1552 года ён пазваў яе маці, цётку Марту, яе мужа і пляменніка караля Пер Браге Старэйшага, які быў жанаты з сястрой Кацярыны Беаце, і ён палічыў, што на гэтай сустрэчы яна прапанавала шлюб сваёй сям’і. Яе сям’я была настроена на шлюб, бо гэта захавала сямейную сувязь, якую яны ўстанавілі з каралём праз яго папярэдні шлюб з каралевай Маргарытай, і ўплыў, які яны захавалі праз Катарыну. Прычынай, па якой кароль заявіў пра шлюб з Катарынай, былі вялікія выдаткі і працаёмкія перамовы, неабходныя для забеспячэння шлюбу з замежнай прынцэсай ва ўмовах складанага палітычнага клімату ў Еўропе падчас рэлігійных канфліктаў. Шлюб з каралевай Маргарытай забяспечыў каралю лаяльную падтрымку шведскай знаці для яго кіравання, карысны саюз з ёй пацвердзіў, уступіўшы ў новы шлюб з той жа сям’ёй, ажаніўшыся з пляменніцай нябожчыка. Сама Катарына апісваецца як невысокая цёмна-русая прыгажуня з блакітнымі вачыма.

Густаў Ваза знаходзіць сваю жонку Катарыну Стэнбок у сне і чуе, як яна кажа: «Кароль Густаў мне вельмі дарагі, але я ніколі не забуду Ружу»

Летапісы сцвярджаюць, як і яе цётка, і папярэдніца Катарына, яна была заручана, калі кароль вырашыў ажаніцца на ёй, са знатным Густавам Ёхансанам Трэ Росарам (яго прозвішча азначае Тры ружы), і пасля шлюбу з каралём ён аднойчы пачуў, як яна сказала ў ва сне: «Кароль Густаў мне вельмі дарагі, але я ніколі не забуду Ружу». Калі кароль прыйшоў да сядзібы бацькоў Торпы, каб асабіста зрабіць ёй прапанову, бо закон патрабуе даць ёй асабістую згоду, кажуць, што яна ўцякла і схавалася за кустом у садзе. Праўдзіва ці не, але кароль дамогся свайго.

Аднак сярод царквы існавала апазіцыя супраць шлюбу паміж каралём і пляменніцай былой жонкі, і архіепіскап пратэставаў, цытуючы Кнігі Майсея, якія забараняюць шлюб паміж мужчынам і ўдавой яго дзядзькі, што тлумачылася як забаронай шлюбу на адносіны памерлага мужа. Кароль меў камісію, якую ўзначальваў Георг Норман, і даказваў, што Стары Запавет распаўсюджваўся толькі на яўрэяў і што ў любым выпадку ён дазваляў мужчыну ажаніцца на сястры сваёй памерлай жонкі, і, такім чынам, шлюб з пляменніцай ягонай жонкі дазволены. Кароль таксама папрасіў каралеўскі савет пацвердзіць царкве, што кароль ажаніўся па іх просьбе з-за неабходнасці каралевы, а не дзеля закаханасці, і што ён меў права ажаніцца з тым, каго абраў, пасля чаго царква пагадзілася на шлюб.

Каралева

Шлюб быў заключаны ў капліцы абацтва Вадстэна 22 жніўня 1552 года, пасля чаго на наступны дзень адбылася каранацыя Катарыны ў якасці каралевы. Падчас вяселля яна была апранута ў залатую сукенку, а падчас каранацыі — у срэбную, у суправаджэнні, як і каралевы Маргарыты падчас афіцыйных цырымоній, сваякі мужчынскага полу. Вяселле было акружана тым, што лічылася дрэннымі прыкметамі: чума пранеслася па частках краіны, горад Турку згарэў, і людзі сцвярджалі, што бачаць на небе дрэнныя прыкметы і злыя знакі. Святкаванні працягваліся тры дні. Калі двор адышоў, горад Вадстэна згарэў у вялікім пажары, што было расцэнена як чарговая дрэнная прымета.

Пра Катарыну Стэнбок як каралеву было мала звестак. Яна была, пры садзейнічанні сваёй галоўнай нявесткі Ганны Хогенскілд, адказнай за нагляд за прыдворнымі жанчынамі і яе стрыечнымі братамі, каралеўскімі дзецьмі; у выпадку з прынцэсамі, пакуль яны не пажаніліся, а ў выпадку з прынцамі, пакуль яны не сталі паўналетнімі. Адносіны з каралеўскімі пасынкамі былі добрымі, за выключэннем герцага Карла. Пра яе прыватныя адносіны з каралём мала ўзгадваюць, і гаварылася, што яна: «Прыняла сваю ролю каралевы Швецыі з маўклівай годнасцю» і не прыцягваючы да сябе асаблівай увагі. Аднак, кажуць, што кароль палічыў іх розніцу ва ўзросце занадта вялікай і разважаў над тым, каб напісаць закон, які прадухіліць любы падобны шлюб у будучыні: «Два чалавекі, адзін з якіх быў малады, а другі быў стары». Будучы каралевай, яе сям’я дала ёй магчымасць, каб замяніць яе цётку каралеву Маргарыту ў ролі лаяльнага канала паміж сям’ёй і каралём, захоўваючы ўплыў сваёй сям’і, і гэтую задачу яна паслухмяна выканала: у 1556 годзе, напрыклад, яе цётка Марта Леёнхувуд папрасіла ў яе дакумент ад караля адносна правоў на Лідчэпінг, і яна паспяхова выканала гэтую задачу. Няма звестак пра тое, што яна калі-небудзь удзельнічала ў якіх-небудзь асабістых палітычных праграмах любога роду. Адзін з нешматлікіх выпадкаў, згаданых пра яе падчас знаходжання на пасадзе каралевы, быў падчас канфлікту паміж маладым прыдворным Хогенскільдам Більке і яе братамі Эрыкам і Олафам, у якім Більке абвінаваціў Олафа і Эрыка ў тым, што яны выкарыстоўвалі свае пазіцыі як браты каралевы каб тэрарызаваць іншых маладых прыдворныя мужчын, знаходзячыся пад абаронай Кацярыны. Каханая яе пасынка Джона Карын Хансдотэр першапачаткова належала да яе двара.

У 1554 і ў 1556 гадах былі прыкметы цяжарнасці, але афіцыйна ніколі не паведамлялася пра цяжарнасць і гэта не пацвярджалася. У 1555 годзе яна разам з каралеўскімі дзецьмі суправаджала караля ў правінцыі Фінляндыя, дзе яны знаходзіліся да 1556 года. Падчас знаходжання на Аландзе, дзе яны зімавалі пасля вяртання з Фінляндыі, на Кацярыну паўплывалі «раптоўныя мацярынскія праблемы», якія трактуюцца як выкідак, што з’яўляецца самай блізкай інфармацыяй пра цяжарнасць Катарыны Стэнбок.

1 кастрычніка 1559 года ў Стакгольме яна прысутнічала на вяселлі паміж падчаркай прынцэсы Катарыны і Эдардам II, графам Усходняй Фрызіі. Па іх ад’ездзе са Швецыі маладых суправаджалі сястра нявесты і брат жаніха, прынцэса Сесілія Шведская і Юхан II Усходня-Фрызкі. Падчас знаходжання ў Вадстэне наследны прынц Эрык выявіў, што Сесілія і Юхан маюць сэксуальныя адносіны. Вялікі скандал павінен быў быць вядомы як Vadstenabullret (Гром Вадстэна). Катарына і Эдард былі змешчаны пад хатні арышт, Юхан апынуўся за кратамі, а Эрык і Сесілія былі вызваны ў Стакгольм. Кажуць, кароль плакаў, расказваючы гісторыю каралеве Катарыне. На працягу ўсёй справы Катарыну Стэнбок неаднаразова прасілі выступіць пасрэднікам паміж каралём і яго дзецьмі. Пасля вяртання ў сталіцу яна суправаджала Сесілію з яе бацькам, і яна выступала ў ролі пасярэдніка караля і прынцэсы Катарыны, якая спрабавала дамовіцца аб вызваленні Юхана і дазволе ёй і яе мужу выехаць ва Усходнюю Фрызію. У маі 1560 годзе прынц Эрык папрасіў у яе дазволу ў бацькі паехаць у Англію і зрабіць прапанаво Лізавеце I.

Кароль Густаў захварэў і памёр падчас скандалу. Згодна з летапісамі, Катарына прысутнічала ля яго ложка на працягу ўсёй хваробы да самай смерці, ля яго быў засланы ложак, дзе яна спала, і ў рэшце рэшт сама захварэла. Яна працягвала выступаць у якасці пасярэдніка паміж каралём і яго дзецьмі, і на яго скаргі, што дзяцей няма побач, адказвала, што яны былі б і хацелі быць, каб не так баяліся яго гневу.

Час кіравання Эрыка XIV

Кароль Густаў памёр 29 верасня 1560 года, і яго пераемнікам стаў сын у першым шлюбе Эрык XIV. У яго завяшчанні Катарыне была абяцана апека над прынцэсамі, якія павінны былі жыць пры двары Эрыка ці яе, пакуль яны не выйдуць замуж, дапаможнік, прыдатны для яе становішча, і каб яго сыны заўсёды клапаціліся пра яе. Ён не ўдакладніў у завяшчанні, якія маёнткі павінны быць перададзены ёй, але перад яго смерцю два яго старэйшыя сыны Эрык і Джон паабяцалі даць ёй Стромсхольм. У сакавіку Кацярына дала Эрыку XIV пісьмовую заяву аб праве на Стромсхольм, які заставаўся месцам яе пражывання да канца жыцця, а таксама некалькі іншых зямель і прыходаў у Судэрманніі, а таксама на ўласную рэзідэнцыю ў сталіцы. Маці сумнавядомага саветніка новага караля Ёрана Персана, Ганна, была захавальніцай двара каралевы ўдова ў Стрёмсхольме.

Катарына Стэнбок 61 год заставалася ўдавой, і, нягледзячы на ўдзел у розных відах цырымоній, яна апраналася раніцай на ўсё астатняе жыццё. Яна была першай шведскай каралевай, якая згадвалася пад назвай Riksänkedrottning (Каралева-ўдава каралеўства). На працягу большай часткі праўлення Эрыка XIV кароль быў нежанаты, а каралева ўдова Катарына ўрачыста выконвала функцыі першай лэдзі каралеўскага двара. Напрыклад, у 1562 годзе яна адкрыла баль, дадзены ў гонар польскага пасла, адпраўленага на вядзенне вяселля паміж братам караля прынцам Юханам і польскай прынцэсай Кацярынай Ягелон.

Здаецца, каралева ўдова Катарына мела добрыя адносіны з Эрыкам XIV, які звычайна ставіўся да яе з павагай, называў яе «Мая дарагая мачыха» і давяраў ёй у пэўныя крытычныя выпадкі. Падчас канфлікту паміж каралём і яго братам прынцам Юханам, калі кароль накіраваў Юхана ў турму разам з жонкай, Катарына прапанавала ёй дапамогу ў якасці пасярэдніка, але Эрык атрымаў адмову, абвінаваціўшы яе ў тым, што яна стала на бок Юхана, і нагадаў, што кароль Густаў папрасіў іх усіх, каб яны прадэманстравалі вернасць пераемніку.

Катарыне была адведзена важная роля ў сувязі з сумнавядомымі жорсткімі забойствамі . Увесну 1567 года кароль загадаў пасадзіць ў турму і саслаць ва Упсалу некалькіх шляхцічаў, абвінавачаных у дзяржаўнай здрадзе. Сярод іх былі брат Катарыны, Абрахам Густафсан Стэнбок, муж яе цёткі Марты Леёнхувуд Свантэ Стурэ; і два яе стрыечныя браты, Нільс Свантэсан Стурэ і Эрык Свантэсан Стурэ, і яе дзядзька Стэн Эрыксан Леёнхувуд. 24 мая ў караля адбыўся прыступ вар’яцтва і быў забіты Нільс Свантэсан Стурэ, пасля чаго ён забіў іншых яе сваякоў, за выключэннем Стэна Эрыксана Леёнхувуда, а таксама іншага шляхціча. Пасля гэтага кароль пакінуў Упсалу. Праз некалькі дзён яго знайшлі за горадам у цяжкім стане і павезлі ў сталіцу, дзе яго пакінулі пад апекай Карын Монсдотэр. Катарына прыбыла ва Упсалу ў дзень забойства. З ёй звязалася дэлегацыя караля на чале з яе дзядзькам Стэнам Леёнхувудам і Хогенскільдам Більке, якія таксама нядаўна ўтрымліваліся ў зняволенні караля, і папрасіла выступіць пасрэднікам паміж каралём і сваякамі ахвяр забойства. Яны праводзілі яе ў сталіцу, дзе яна атрымала аўдыенцыю ў караля. Гэта павінна была быць першая аўдыенцыя ў караля пасля забойстваў, і каралеўскі двор чакаў яе прыезду, бо ніхто не адважыўся прыйсці ў прысутнасці каралёў пасля забойстваў Стурэ. Калі яна ўвайшла ў пакой, кароль, як паведамляецца, упаў перад ёй на калені і папрасіў прабачэння за забойствы. Ён даў ёй пісьмовы дакумент, які даваў ёй права на вядзенне перамоў па ўрэгуляванні са сваякамі забітых, сярод якіх была іх яе цётка Марта Леёнхувуд. Праз Катарыну Марта Леёнхувуд вылучыла свае патрабаванні аб ахоўным лісце ад далейшага пераследу караля; афіцыйная заява аб невінаватасці ахвяр забойства; эканамічная кампенсацыя і арышт людзей, сапраўды адказных за паводзіны манарха, якім лічыўся яго саветнікЁран Персан. Кароль прыняў усе ўмовы ўрэгулявання, хаця неўзабаве аднавіў на пасадзе Персана.

Падчас хваробы і выздараўлення караля Каралеўствам кіраваў рэгентскі савет, у якім знаходзіліся дзядзькі Катарыны, Пэр Браге Старэйшы і Стэн Леёнхувуд. У гэты перыяд Катарына некалькі разоў наведвала зняволенага брата караля, прынца Юхана ва Упсале. Яна таксама прысутнічала, калі ў кастрычніку Эрык XIV наведаў брата і ў разгубленасці спытаў яго, кароль ён ці не. Ёй удалося дамовіцца пра прымірэнне паміж братамі, і прынц Юхан пераехаў у Арбогу, дзе яго ахоўвалі менш строга. Катарына атрымала заслугу за тое, што яна ўнесла свой уклад у аднаўленне розуму караля пазней у тым самым годзе.

9 чэрвеня 1568 года Катарына стала кумой сына караля ад Карын Монсдотэр і прывяла яго да хрышчэння. 4 ліпеня 1568 года яна ўдзельнічала ў двайным вяселлі паміж каралём і Карын Монсдотэр і прынцэсай Сафіяй і Магнусам II Саксэн-Лаўэнбургскім. У працэсіі да царквы каралева ўдава праводзіла нявесту караля, у той час як другуя нявесту, сястру караля прынцэсу Сафію, праводзіла прынцэса Лізавета, што было расцэнена як абраза з пункту гледжання рангу, як шлюб паміж каралём і абывацелем быў расцэнены як скандал, які байкатавалі герцагі і браты караля. Былі паведамленні, што кароль планаваў забіць сваіх братоў, а таксама іншых ворагаў, запрошаных на вяселле, падчас урачыстасцей, але планы праваліліся, бо Монсдотэр папярэдзіла меркаваных ахвяр праз каралеву-ўдаву Катарыну. Паводле іншай версіі, Катарына зрабіла гэта па ўласнай ініцыятыве.

Падчас паўстання герцагаў браты караля, якое ўспыхнула пасля супярэчлівага шлюбу караля і скончыліся адрачэннем караля Эрыка XIV у тым жа годзе, Катарына і яе падчарыцы, прынцэсы Сафія і Лізавета, былі разам з каралём у сталіцы. Згодна з афіцыйнай заявай, дадзенай прынцам Юханам пасля адрачэння ў 1569 годзе, яны былі пастаўлены пад ахову, ім быў забаронены выезд пад пагрозай быць прадстаўленымі цару Івану Грознаму ў якасці закладнікаў. Эрык XIV заключыў саюз з Расіяй супраць Польшчы, і цар выказаў патрабаванне, каб ён даў яму ў закладніцы польскую нявестку, жонку князя Яна, прынцэсу Кацярыну Ягелон, і Расійскае пасольства ў той час чакала ў Стакгольме, каб прывезці Кацярыну Ягелон у Расію. Эрык XIV адчуў сябе вымушаным адмовіцца ад гэтага попыту з-за міжнароднага ціску, але прапанаваў замяніць сваю нявестку Польшчы мачыхай і дзвюма сёстрамі. Па словах Юхана, у гэты момант адносіны паміж каралём і каралевай былі дрэннымі, бо ён абвінаваціў яе ў фінансаванні датчан падчас Паўночнай сямігадовай вайны і пагражаў не толькі ёй, яго сёстрам і іх фрэйлінам рускімі, але і спаліць іх жыўцом. Няясна, наколькі гэта праўда і што такое прапаганда больш позняга Юхана III, якая апраўдвае зрушэнне яго брата, але як бы там ні было, каралева ўдова Катарына і прынцэсы Сафія і Лізавета пакінулі двор і ўцяклі, каб далучыцца да мяцежных герцагаў пасля таго, як кароль атрымаў нейкую пагрозу, верагодна, калі ім паведамілі пра запланаваны рускі палон. У адной з версій гаварылася, што ім было дазволена здзейсніць паездку на лодцы да другога берага, а ў другой — прагулка па горадзе і працягванне да гарадской брамы: у любым выпадку, калі яны пакінулі горад, да іх далучыўся муж прынцэсы Сафіі Магнус II Саксен-Лаўэнбургскі, які быў пасланы каралём пераследваць сваіх братоў, але замест гэтага прыняў каралеву-ўдаву і прынцэс да паўстанцаў. Калі Эрык XIV быў вымушаны выдаць свайго саветніка Ёрана Персана, не выключана, што Катарына сказала пра яго лёс: праз шмат дзесяцігоддзяў ёй пагражаў сын Персана, які абвінаваціў яе ў смерці бацькі.

Падчас наступнага зняволення Эрыка XIV і Карын іх дзеці былі змешчаны пад апеку Катарыны Стэнбок і іх французскай гувернанткі Іаганы (Жанны) дэ Эрбовіль з 1568 па 1570 гады. Эрык XIV меў добрыя адносіны з Катарынай: нават пасля таго, як у турме на яго напаў яе брат Олаф, ён прызнаў яе заслугу, што яго не пакаралі смерцю пасля зняцця з пасады.

Пазнейшае жыццё

Пасля пераемнасці Юхана III на прастол, яе землі былі падвергнутыя сумневу яе малодшым пасынкам герцагам Карлам, бо яны знаходзіліся ў яго герцагстве. Усе яе валадарствы ў Сёдэрманландзе былі абменены на Аланд, што было вельмі спрыяльным абменам, бо Аланд даваў значна большы прыбытак, чым яе папярэднія землі. Яна мела добрыя адносіны з каралём і часта пазычала яму грошы. Яе маёнткі дазволілі ёй выступіць адным з найважнейшых фінансістаў Юхана ІІІ, асабліва ў яго вайне з Расіяй, пазыкі ён не змог вярнуць ёй. Яе адзіным маёнткам, які застаўся ў Сёдэрманландзе, стала галоўная рэзідэнцыя Стромсхольм, што выклікала канфлікт з герцагам Карлам. Герцаг настойваў на тым, што Стромсхольм належаў яму, бо ён знаходзіўся ў яго герцагстве. Ён запатрабаваў ад яе эвакуаваць лей, накіраваў узброеныя войскі ў раён, каб перашкодзіць ёй збіраць падаткі з фермераў раёна, і пагражаў напасці на маёнтак, каб фізічна выдаліць яе. Канфлікт абвастрыўся да моманту яго шлюбу ў 1579 годзе, бо ён хацеў прадставіць Стромсхольм месцам пражывання сваёй нявесты. Правы Катарыны абараняў Юхан III, які нагадаў Карлу, што, хоць кароль і не згадаў маёнтак у сваім завяшчанні, ён папрасіў князёў забяспечыць права сваёй удавы на словах. Канфлікт, аднак, працягваўся да 1582 года, калі Юхан III афіцыйна прымусіў каралеўскі савет абвясціць прысуд на карысць Катарыны і пагражаў Карлу стратай права пераемнасці на троне, калі ён не паважае гэтае рашэнне.

У 1570 годзе Катарына мела жаданне выйсці замуж за герцага Францыска II Саксэн-Лаўэнбургскага, шурына яе падчаркі прынцэсы Сафіі. Аднак гэтым планам перашкодзіў муж Сафіі Магнус II Саксэн-Лаўэнбургскі. Падчас канфлікту паміж ёй і герцагам Карлам аб правах на Стромсхольм яна атрымала прапанову ад нямецкага графа Палаціна, але адхіліла гэтую прапанову.

Падчас праўлення Юхана III ёй ужо не было такога бачнага месца пры двары, бо кароль быў жанаты. З-за свайго каралеўскага звання яна займала ўсё больш і больш дамінуючую ролю ў сваёй уласнай сям’і, часта праводзіла сямейныя сустрэчы і ладзіла сямейныя ўрачыстасці, такія як вяселлі і пахаванні, і працягвала выступаць у якасці пасярэдніка паміж сваякамі і каралеўскім домам. У 1574 годзе адбыўся скандал, калі яе брат Эрык Стэнбок здзейсніў свой легендарны ўцёк з іх стрыечнай сястрой Малін Стурэ, дачкой яе знакамітай цёткі Марты Леёнхувуд. Пара была закаханая, але Марта забараніла браць шлюб, бо яны стрыечныя брат і сястра. Марта прымусіла караля пасадзіць Эрыка ў турму, але Катарына і герцаг Карл выступалі ў якасці пасрэднікаў і дамагліся вызвалення Эрыка і прызнання іх любоўнага шлюбу на працягу года. У 1582 года яна ўдзельнічала ў сустрэчы Карын Монсдотэр і каралевы Кацярыны Ягелон у замку Сварцё.

Каралева Катарына Стэнбок, а таксама каралева Гкніла Більке, дзейнічалі ў якасці пасрэднікаў падчас канфлікту паміж каралём і Каралеўскім саветам ў 1589-90. Падчас канфлікту Юхан III западозрыў саветнікаў у змове з мэтай звальнення яго на карысць сына Эрыка XIV. Катарыне паведамілі, што распаўсюджваюцца чуткі, паводле якіх яна павінна была правесці сустрэчу саветнікаў у Стромсхольме, дзе яны змовіліся з мэтай адхіліць караля. Яна звязалася з каралём і абараніла яе ад абвінавачванняў, і яе ніколі не абвінавачвалі адкрыта.

У 1592 годзе Юхан III памёр, а яго пераемнікам стаў сын Жыгімонт III Ваза, абраны каралём Польшчы, супраць якога выступіў герцаг Карл. Катарына ўдзельнічала ў пахаванні Юхана III у 1594 годзе, а Жыгімонтам было пацверджана яе валаданне з правам прызначэння чыноўнікаў у Аландзе. У 1595 годзе паміж Жыгімонтам і герцагам Карлам пачалася грамадзянская вайна. Яе браты адмовіліся далучыцца да герцага Карла, які абвясціў іх, шурына Клаўса Флемінга, губернатара Фінляндыі, і яе пляменніка сваімі ворагамі. Клаўс Флемінг прызначыў новага чыноўніка ў яе Аландзе і выкарыстаў яго запасы для Жыгімонта супраць Карла. Верагодна, гэта было зроблена з адабрэння Катарыны, якая адправіла Флемінгу папярэджанні пра Карла, але гэта немагчыма даказаць, хаця Карл арыштаваў і дапытаў аднаго з людзей Флемінга. У лістападзе 1597 годзе Карл канфіскаваў у Катарыны зямлі Аланд, бо яны былі выкарыстаны супраць яго. У тым жа годзе, пасля вайны герцага Карла з вернымі Сігізмунду ў Фінляндыі, Флемінг быў забіты, а сястра Катарыны Эба Стэнбок і яе дочкі былі захоплены герцагам у палон і заключаны ў Стакгольме: сын Эбы быў забіты падчас крывавай лазні ў Або ў 1599 годзе. Некалькі сваякоў каралевы-ўдавы Катарыны засталіся вернымі Жыгімонту і ўцяклі ў Польшчу. У 1599 годзе яна наведала каралеву Крысціну, каб праз яе прасіць караля. Герцаг Карл нічога не змог даказаць супраць самой Катарыны, і яе феадальны Аланд быў заменены Дротнінгхольмам. Яе рэзідэнцыя Стрёмсхольм стала прытулкам для пакінутых жонак і дачок яе сваякоў-мужчын, якія ўцяклі да Жыгімонта ў Польшчу, і іх маёнткі ў Швецыі былі канфіскаваныя, і яна хадайнічала аб вяртанні канфіскаванай уласнасці яе сваячкам-жанчынам, часам у канчатковым выніку з поспехам. Пасля вызвалення з турмы ў 1600 годзе з ёй жылі яе сястра Эба і дочкі. Сярод жаночых адносін, якую яна атрымала ў якасці фрэйліны, былі Эба Браге ў 1614 годзе, якая была адхіленая ад працы маці Густава Адольфа Шведскага, каб прадухіліць любоўны шлюб з каралём, і вяселле якога яна правяла ў 1618 годзе.

Каралева ўдава Катарына Стэнбок апошнія гады даглядала ўладанні, займалася чыгуннымі і іншымі прадпрыемствамі, праводзіла час са сваімі сваякамі, асабліва з сёстрамі. На працягу апошніх гадоў яна перыядычна станавілася калекай і па гэтай прычыне не магла прысутнічаць на вяселлі Густава Адольфа Шведскага ў 1620 годзе.

Ёй прысвоілі дабрачынную рэпутацыю, таму што яна дала прытулак многім жанчынам, звязаным з выгнанымі лаялістамі Жыгімонта, і таму, што яна часта дзейнічала як правадыр мясцовага сялянства і каралеўскага дома. Пасля яе смерці ў 1621 годзе ва ўзросце 86 гадоў было сказана, што: «Бедныя страцілі сябра, сіроты — маці». Яе пахавалі ў саборы Упсалы, але без уласнага помніка.

Літаратура

• Svenskt biografiskt handlexikon (1906), Katarina Stenbock. [1]
• Lars Ericson: Johan III (John III) (па-шведску)
• Lars-Olof Larsson: Gustav Vasa — Landsfader eller tyrann? (Gustav Vasa — Father of a country or a tyrant?) (Prisma) (па-шведску)
• Wilhelmina Stålberg, P. G. Berg: Anteckningar om svenska qvinnor (Notes of Swedish women) (па-шведску)
• Karin Tegenborg Falkdalen (2010). Vasadöttrarna (utgåva 2). Falun: Historiska Media. ISBN 978-91-85873-87-6
• Malin Grundberg: Ceremoniernas makt: maktöverföring och genus i vasatidens kungliga ceremonier
• Tegenborg Falkdalen, Karin, Vasadrottningen: en biografi över Katarina Stenbock 1535—1621 [The Vasa Queen: A biography of Catherine Stenbock, 1535—1621], Historiska media, Lund, 2015
• Katarina Stenbock at Svenskt kvinnobiografiskt lexikon