Луі Брайль
Луі Брайль (фр.: Louis Braille; 4 студзеня 1809, Куўрэ, прадмесце Парыжа — 6 студзеня 1852, Парыж) — французскі слепавучыцель, стваральнік сістэмы пісьма і чытання для сляпых — Брайлевай азбукі.
| Луі Брайль | |
|---|---|
| фр.: Louis Braille | |
 | |
| Род дзейнасці | арганіст, вынаходнік, тыфлапедагог |
| Дата нараджэння | 4 студзеня 1809[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 6 студзеня 1852[3][2][…] (43 гады) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Веравызнанне | каталіцтва |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Жыццяпіс правіць
Луі Брайль нарадзіўся 4 студзеня 1809 года ў сям’і шаўца (або рымара) Сімона-Рэне (Simon-René) Брайля ў французскім мястэчку Куўрэ.
Трохгадовы Брайль пачаў слепнуць у выніку запалення вачэй пасля таго, як параніўся рымарскім нажом (падобным да шыла) у бацькавай майстэрні, канчаткова ён аслеп у 5 гадоў.
Бацькі навучылі Луі плесці ўбранне для конскай збруі, шыць хатнія туфлі, запрасілі настаўніка ігры на скрыпцы. Алфавіт ён вывучаў у мясцовай школе з дапамогай палачак.
У 10 гадоў (у 1819 годзе) Луі аддалі ў Парыжскі дзяржаўны інстытут для сляпых дзяцей, дзе ён вучыўся алфавітызму, музыцы, вязанню і ткацтву. Кнігі, выданыя рэльефна-лінейным шрыфтом, былі неабходным атрыбутам заняткаў, але такіх кніг было мала, многіх падручнікаў бракавала. Методыка навучання была заснавана на ўспрыманні звестак на слых. Луі быў адным з найбольш здольных вучняў, навучыўся граць на піяніна і аргане. У 1828 годзе Луі скончыў вучэнне і быў запрошаны на працу як малодшы настаўнік-рэпетытар.
У час вучэння Луі пазнаёміўся з «начной азбукай» Шарля Барб’е. Барб’е быў артылерыйскім афіцэрам і распрацаваў азбуку для ваенных мэт — для перадычы інфармацыі ў начны час. Звесткі запісваліся шляхам праколвання адтулін у кардоне, чыталіся дотыкамі (асязаннем).
У 1824 годзе (у 15 гадоў) Брайль распрацаваў рэльефна-пунктавы шрыфт для невідушчых і слабавідушчых людзей, названы ягоным імем (шрыфт Брайля) і ўжываны дагэтуль ва ўсім свеце. Брайль працаваў над шрыфтом шмат гадоў і ў 1829 годзе апублікаваў пачатковы варыянт шрыфта, адхілены радай інстытута. Некаторыя нязручнасці — працяжнікі — былі выпраўлены ў версіі 1837 (сучасны французскі варыянт).
Першай кнігай, надрукаванай паводле Брайля, была «Гісторыя Францыі» (1837). Дырэктар Інстытута (фр.: Alexandre François-René Pignier) быў зняты з пасады пасля гэтага ўчынку[6].
Брайль працаваў настаўнікам музыкі ў Парыжскім інстытуце для сляпых, стварыўшы ў сваёй сістэме асобны шрыфт для запісу нот.
Брайль памёр ад сухотаў 6 студзеня 1852 года ў Парыжы і быў пахаваны ў родным мястэчку Куўрэ. Толькі па смерці стваральніка ягоная сістэма пачала шырока ўжывацца.
У Расіі кнігадрукаванне шрыфтам Брайля пачалося з выдання ў 1885 годзе кнігі «Сборник статей для детского чтения, посвященный слепым детям» праз Анну Аляксандраўну Адлер у колькасці 100 асобнікаў. Польскі шрыфт Брайля быў афіцыйна прыняты ў 1934 годзе.
Памяць правіць
- У доме, дзе Брайль правёў дзяцінства, размяшчаецца музей. Вуліца, што ідзе да дома-музея, названа ягоным іменем.
- Да 100-годдзя смерці, у 1952 годзе астанкі Брайля былі ўрачыста перанесены ў парыжскі Пантэон.
- У 2009 годзе, да 200-годдзя дня нараджэння, манеты з выявай Брайля адціснулі Індыя, ЗША, Бельгія, Італія.
 Вонкавыя выявы
| |
|---|---|
| Манеты розных краін з выявай Брайля | |
|
Бельгія |
|
|
Італія |
|
|
ЗША |
-
Бюст з рэльефам на радзіме ў Куўрэ -
Магіла Брайля ў парыжскім Пантэоне -
Бюст у Марселі -
Бюст у Буэнас-Айрэсе (Аргенціна)
-
Марка СССР (1959) -
Марка Казахстана (2009) -
Беларуская марка
Гл. таксама правіць
- Валентын Гаюі — папярэднік Брайля
- (9969) Брайль — астэроід
Зноскі
- ↑ Louis Braille // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б Louis Braille // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Louis Braille // Encyclopædia Britannica Праверана 28 лютага 2010.
- ↑ Брайль Луи // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- ↑ а б https://actu.fr/societe/ces-celebrites-enterrees-en-seine-et-marne_46112692.html
- ↑ Wace, Barbara; John Peaty. Louis Braille. p. 128. in Clifford Makins, рэд. (1961). Girl Annual No. 9. Longacre Press.
Літаратура правіць
- Брай, Луи // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- Столетие со дня рождения Луи Брайля // «Слепец», 1909, № 2.
- Красноусов П. Д., Шоев Ф. И. Луи Брайль. М., 1959.
- Брайль Луи (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
Спасылкі правіць
|
Луі Брайль на Вікісховішчы |
|---|