Макрамалекула

Макрамалекула — малекула з высокай малекулярнай масай, структура якой прадстаўляе сабой шматразовыя паўтарэнні звёнаў, утвораных (у рэчаіснасці або думках) з малекул малой малекулярнай масы. Колькасць атамаў, якія ўваходзяць у склад макрамалекул, можа быць вельмі вялікай (сотні тысяч і мільёны).

Высокамалекулярнымі звычайна лічацца рэчывы, якія валодаюць малекулярнай масай больш за 10³ Да. Ці дастаткова вялікая малекулярная маса, для таго каб малекула лічылася макрамалекулай, часта (але не заўсёды!) можна вызначыць па наступным крытэру: калі даданне або выдаленне аднаго або некалькіх звёнаў не ўплывае на малекулярныя ўласцівасці, малекула можа лічыцца макрамалекулай (такі крытэр аказваецца няўдалым, напрыклад, у выпадку біяпалімераў).

Як сінонімы «макрамалекулы» выкарыстоўваюцца «палімерная малекула» або «мегамалекула».

Тэрмін «макрамалекула» ўведзены Германам Штаўдынгерам у 1922 г. (Нобелеўская прэмія па хіміі (1953)).

Канфармацыі

Пад палімерным клубком разумеецца не тое ж, што пад зматаным клубком нітак. Палімерны клубок (англ.: coil) больш нагадвае спутанную нітку, утвораную выпадковымі штуршкамі разматвальнай шпулькі па пакоі. Палімерны клубок бесперапынна мяняе сваю канфармацыю (прасторавую канфігурацыю). Тыповая форма клубка на выгляд падобная на траекторыю броўнаўскага руху (прыватны выпадак, так званы ідэальны клубок, апісваецца тымі ж раўнаннямі). Утварэнне клубкоў адбываецца ў сілу таго, што палімерны ланцуг на некаторай адлегласці (статыстычны сегмент) «губляе» інфармацыю аб сваім кірунку. Адпаведна, аб клубку можна казаць тады, калі контурная даўжыня ланцуга значна перавышае даўжыню статыстычнага сегмента.

Глабулярная канфармацыя палімернай ланцугу ўяўляе сабой шчыльную канфармацыю, пры якой аб'ёмная доля палімера параўнальная з адзінкай (калі доля палімера блізкая да адзінкі, глобула называецца шчыльнай; калі ж аб'ёмная доля палімера хоць і параўнальная, але прыкметна менш адзінкі, то кажуць, што глобула друзлая). Глабулярны стан рэалізуецца, калі ўзаемадзеянне звёнаў палімера адно з адным і з навакольным асяроддзем (напрыклад, растворам) прыводзіць да ўзаемнага прыцягнення звёнаў.

Літаратура

• Элиас Г.-Г. Мегамолекулы. — Л.: Химия, 1990. — 272 с.
• Зимо­н А. Д. Мир частиц: Коллоид­ная химия для всех. — М.: Наука, 1987. — 167 с.
• Гросберг А. Ю., Хохлов А. Р.. Статистическая физика макромолекул. — М.: Наука, 1989. — 344 с.