Маскоўская губерня
Маско́ўская губе́рня— адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка Расійскай імперыі, РСФСР і СССР, якая існавала c 1708 па 1929 год. Губернскі горад — Масква.
| Маскоўская губерня | |||
|---|---|---|---|
|
|||
| Краіна | |||
| Уваходзіць у |
|
||
| Адміністрацыйны цэнтр | |||
| Дата ўтварэння | 18 (29) снежня 1708 | ||
| Дата скасавання | 1 кастрычніка 1929 | ||
| Насельніцтва |
|
||
 |
|||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Дом губернскага праўлення займаў заходні корпус Манетнага двара, які выходзіць фасадам на Чырвоную плошчу. Губернатарскі палац на Цвярской вуліцы цяпер вядомы як будынак мэрыі Масквы.
Геаграфія правіць
.svg)
Губерня размяшчалася ў цэнтры еўрапейскай часткі Расіі, межавала на поўначы і паўночным захадзе з Цвярской, на паўночным усходзе і ўсходзе — з Уладзімірскай, на паўднёвым усходзе — з Разанскай, на поўдні — з Тульскай і Калужскай, на захадзе — са Смаленскай губернямі.
Плошча губерні па гадах:
Адміністрацыйны падзел правіць
У склад Маскоўскай губерні з 1802 па 1918 гады ўваходзілі 13 паветаў:
| № | Павет | Павятовы горад | Плошча, |
Насельніцтва (1897), чал. |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Багародскі | Багародск (11 102 чал.) | 3 068,5 | 222 341 |
| 2 | Бронніцкі | Бронніцы (3 897 чал.) | 2 051,0 | 130 304 |
| 3 | Вярэйскі | Вярэя (3 707 чал.) | 1 623,3 | 54 074 |
| 4 | Валакаламскі | Валакаламск (3 091 чал.) | 2 138,0 | 80 984 |
| 5 | Дзмітраўскі | Дзмітраў (4 480 чал.) | 2 974,6 | 119 686 |
| 6 | Звянігарадскі | Звянігарад (2 381 чал.) | 2 012,3 | 84 375 |
| 7 | Клінскі | Клін (4 655 чал.) | 3 095,9 | 115 162 |
| 8 | Каломенскі | Каломна (277 20 чал.) | 1 861,4 | 111 927 |
| 9 | Мажайскі | Мажайск (3 194 чал.) | 1 621,5 | 53 967 |
| 10 | Маскоўскі | Масква (1 038 591. чал.) | 2 393,0 | 1 203 926 |
| 11 | Падольскі | Падольск (3 798 чал.) | 2 160,4 | 86 311 |
| 12 | Рузскі | Руза (2 349 чал.) | 1 984,1 | 55 522 |
| 13 | Серпухаўскі | Серпухаў (30 571 чал.) | 2 252,4 | 112 002 |
У 1926 годзе ў склад губерні ўваходзілі 17 паветаў:
| № | Павет | Павятовы горад | Плошча, км² |
Насельніцтва (1926), чал. |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Багародскі | Багародск | 2 244 | 189 389 |
| 2 | Бронніцкі | Раменскае | 2 334 | 170 703 |
| 3 | Валакаламскі | Валакаламск | 3 299 | 145 503 |
| 4 | Васкрасенскі | Васкрасенск | 1 878 | 88 591 |
| 5 | Дзмітраўскі | Дзмітраў | 1 679 | 89 065 |
| 6 | Ягор’еўскі | Ягор’еўск | 3 626 | 180 666 |
| 7 | Звянігарадскі | Звянігарад | 1 851 | 94 862 |
| 8 | Кашырскі | Кашыра | 2 098 | 94 392 |
| 9 | Клінскі | Клін | 3 152 | 127 660 |
| 10 | Каломенскі | Каломна | 2 118 | 136 561 |
| 11 | Ленінскі | Ленінск | 2 015 | 75 238 |
| 12 | Мажайскі | Мажайск | 3 979 | 139 975 |
| 13 | Маскоўскі | Масква | 3 413 | 2 451 831 |
| 14 | Арэхава-Зуеўскі | Арэхава-Зуева | 2 903 | 197 676 |
| 15 | Падольскі | Падольск | 2 416 | 136 000 |
| 16 | Сергіеўскі | Сергіеў | 3 137 | 108 783 |
| 17 | Серпухаўскі | Серпухаў | 2 427 | 143 941 |
Кіраўніцтва губерні правіць
На чале Маскоўскай губерні з 1727 года стаяў галоўны начальнік, які прызначаўся імператарам і меў назву генерал-губернатара, г. зн. галоўнакамандуючы. З заснаваннем губерніі 5 кастрычніка 1782 года гэтая пасада атрымала юрыдычнае узаконенне. З 30 кастрычніка 1816 года начальнік стаў называцца ваенным генерал-губернатарам. Такое назва захоўвалася да 1865 года, калі князь У. А. Далгарукаў быў прызначаны генерал-губернатарам без прыметніка «ваенны». Канцылярыя галоўнакамандуючага заснаваная 4 жніўня 1786 года. Пасаду памочніка генерал-губернатара заснаваная 13 верасня 1902 года.
Насельніцтва правіць
Колькасць насельніцтва правіць
| Год | Насельніцтва, чал. | У тым ліку гарадское, чал. |
|---|---|---|
| 1714 | 711 341 | |
| 1766 | 2 231 300 | |
| 1785 | 883 900 | |
| 1847 | 1 502 564 | |
| 1897 | 2 430 581 | 1 134 382 |
| 1905 | 2 656 300 | |
| 1926 | 4 570 836 | 2 705 844 |
Нацыянальны склад правіць
Нацыянальны склад у 1897 годзе[6]:
| Павет | рускія | немцы |
|---|---|---|
| Губерня ў цэлым | 97,6 % | … |
| Багародскі | 99,7 % | … |
| Бронніцкі | 99,8 % | … |
| Вярэйскі | 99,6 % | … |
| Валакаламскі | 99,9 % | … |
| Дзмітраўскі | 99,6 % | … |
| Звянігарадскі | 98,9 % | … |
| Клінскі | 99,7 % | … |
| Каломенскі | 99,2 % | … |
| Мажайскі | 99,6 % | … |
| Маскоўскі | 95,6 % | 1,5 % |
| Падольскі | 99,2 % | … |
| Рузскі | 99,6 % | … |
| Серпухаўскі | 99,0 % | … |
Зноскі
- ↑ http://lawru.info/dok/1918/12/23/n1206002.htm
- ↑ Областные объединения Советов // Civil war and military intervention in the USSR (encyclopedia)
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=24
- ↑ Тархов С. А.. Изменение АТД России за последние 300 лет. Архівавана з першакрыніцы 24 жніўня 2011. Праверана 23 кастрычніка 2017.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1926 г.. Архівавана з першакрыніцы 27 жніўня 2011. Праверана 23 кастрычніка 2017.
- ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
Літаратура правіць
Спасылкі правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Маскоўская губерня- ЭСБЕ:Маскоўская губерня
- Бібліятэка Царскае Сяло, кнігі па гісторыі Маскоўскай губерні (Памятныя кніжкі, планы і карты), PDF Архівавана 14 верасня 2011.
- Карта Маскоўскай губерні з «Атласа» а. А. Ільіна 1876 года (прагляд на рухавічку Google на сайце runivers.ru)
- Рэпрынт ваенна-тапаграфічнай карты Маскоўскай губерні 1860 года выдавецтва «Эндис», С-Пб, 2010
- Тапаграфічная карта Маскоўскай губерні 1860 года 1 цаля = 2 вярсты
- Карта Ваколіц Масквы 1878 года 1 цаль = 1 вярста
- Алфавітны каталог населеных месцаў Маскоўскай губерні
- В. С. Кусаў Зямлі Маскоўскай губерні ў XVIII стагоддзі, Масква, 2004
