«Меркава́» (іўр.: מרכבה  — «калясніца») — асноўны баявы танк, распрацаваны і вырабляецца ў Ізраілі. Першы танк «Меркава Mk.1» быў выраблены ў 1979. На экспарт не пастаўляўся, і знаходзіцца выключна на ўзбраенні Арміі абароны Ізраіля. Апошняй мадыфікацыяй танка з’яўляецца «Меркава Mk.4».

מרכבה
Класіфікацыя асноўны баявы танк
Краіна Ізраіль
Баявая маса, т 65[1]
Гісторыя
Вытворца Technology and Maintenance Corps[d], Rafael Advanced Defense Systems[d], Israel Military Industries[d], General Dynamics[d] і Elbit Systems Ltd.[d]
Гады вытворчасці з 1974[2]
Колькасць выпушчаных, шт. 1970
(усіх мадыфікацый)
Мадыфікацыі Меркава Mk.4M
Габарыты
Даўжыня, мм 7450
Даўжыня з гарматай наперад, мм 9040
Шырыня, мм 3720
Вышыня, мм 2660
Дарожны прасвет, мм 530
Браніраванне
Тып брані супрацьснарадная камбінаваная
Узбраенне
Боекамплект гарматы 48[3]
Рухомасць
Тып рухавіка V engine[d]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя стварэння правіць

Праграма распрацоўкі танка «Меркава» была зацверджана ў жніўні 1970 г., неўзабаве пасля адмовы Вялікабрытаніі прадаць Ізраілю танкі «Чыфтэн». Работы па праектаванні ўзначаліў генерал-маёр Ісраэль Таль, што незвычайна для сусветнай практыкі танкабудавання. Таль быў не інжынерам, а баявым афіцэрам, удзельнікам усіх араба-ізраільскіх канфліктаў. Падчас Шасцідзённай вайны ён камандаваў адной з трох бранятанкавых калон, якія разграмілі егіпецкія войскі на Сінаі, у канцы 1960-х гадоў заняў пасаду камандуючага бранетанкавымі войскамі Арміі абароны Ізраіля (ААІ). Сталёвы макет танка быў выраблены ўжо ў красавіку [1971]] г., на працягу 1972-га адпрацоўвалася канцэпцыя пярэдняга размяшчэння маторна-трансмісійнага аддзялення (МТА) на пераробленым танку «Цэнтурыёна». У снежні 1974-га былі пабудаваны два першых вопытных ўзору. Першыя 4 серыйных танка былі перададзеныя ААІ ў красавіку 1979-га, а ў кастрычніку таго ж года «Меркава Mk.1» быў афіцыйна прыняты на ўзбраенне.

Канструкцыя правіць

Характэрнай асаблівасцю танка з’яўляецца кампаноўка з размяшчэннем маторна-трансмісійнага аддзялення ў пярэдняй частцы корпуса, а ў карме размешчаны адсек, у якім можна перавазіць дэсант або параненых ці дадатковыя боепрыпасы. Гэтая асаблівасць ператварае «Меркаву», па сутнасці, у універсальную баявую машыну, здольную выконваць ролю і танка і БТР. Адсек мае абліцоўку дзверы ў карме, якая дазваляе экіпажу ў крытычных сітуацыях пакідаць танк ззаду.

Корпус і вежа правіць

Корпус і вежа танка — адліваныя, маюць вялікія куты нахілу брані (да 75-80 °). Здымны верхні бранявы ліст МТА некалькі прыпадняты ў адносінах да астатняй часткі корпуса, і яго абза перакрывае ніжнюю частку вежы пры выглядзе спераду, абараняючы найбольш уразлівы ў танку стык паміж вежай і корпусам. У пярэдняй частцы верхняга бронеліста маецца адкідная панэль для доступу да рухавіка і правядзення на ім найпростых рэгламентных работ. Папярочная бронеперагародка ўсталявана ўнутры корпуса непасрэдна перад рухавіком, прастора паміж сцяной і лэбавай дэталлю занята паліўнымі бакамі. Яшчэ адна пераборка з броні аддзяляе рухавік ад баявога аддзялення.

Маторна-трансмісійнае аддзяленне зрушана да правага борта корпуса, злева ад яго размешчана аддзяленне кіравання. У механіка-кіроўцы ўсталявана тры нерухомых перыскапічных прылады. З-за значнага зрушэння яго працоўнага месца да левага борта і малаважнага кута нахілу верхняга бронеліста МТА агляд механіка-кіроўцы направа моцна абмежаваны. Механік-кіроўца трапляе на сваё месца або праз кармавы люк і баявое аддзяленне, або праз ссоўны люк[4].

Асноўны запас паліва размешчаны ў паліўных баках, ўсталяваных у задняй частцы браняваных надгусенічных ніш. У надгусенічных спансонах, якія маюць разнесеннае браніраванне, паміж бронелістамі размешчаны агрэгаты, пашкоджанне якіх не вядзе да страты танкам баяздольнасці. У верхняй пярэдняй частцы правай і левай надгусенічных ніш знаходзяцца рашоткі для плота паветра, астуджальнага рухавік. Рашоткі для выпуску паветра і адтуліна для выкіду адпрацаваных газаў знаходзяцца ў бакавой частцы правай надгусенічнай нішы. Змешванне выхлапных газаў з астуджальным паветрам спрыяе зніжэнню прыкметнасці танка ў ВК-дыяпазоне. Плот паветра для харчавання рухавіка ажыццяўляецца праз краты з зоны за прыступкай верхняга бронеліста МТА з правага боку вежы.

Вежа танка «Меркава» мае клінаватую форму, што спрыяе рыкашэту снарадаў пры абстрэле з пярэдняй паўсферы. Браня вежы разнесённая, у прамежку паміж сценкамі ўсталяваны дадатковыя ахоўныя элементы. Да кармавой нішы вежы мацуецца вялікая кошык.

Працоўнае месца наводчыка размешчана справа ад гарматы. У наводчыка ўсталяваны аптычны прыцэл з 8-кратным павелічэннем і убудаваным лазерным далямерам і перыскапічны назіральнай прыбор. Перад аптычнай галоўкай прыцэла да паверхні вежы прывараны спецыяльныя рэбры, якія спрыяюць рыкашэту куль і аскепкаў снарадаў. Інфармацыя аб далёкасці да мэты ад лазернага далямера паступае ў балістычны вылічальнік. Дадзеныя аб хуткасці мэты, кутах нахілу, атмасферных умовах (хуткасць ветру, ціск, тэмпература) уводзяцца ў вылічальнік аўтаматычна, а пра тып снарада і зносе канала ствала — уручную. Датчыкі атмасферных параметраў усталяваны на высоўны тэлескапічнай мачце, размешчанай злева ў кармавой частцы вежы.

Камандзір размяшчаецца ззаду наводчыка, яго сядзенне прыпаднята ў адносінах да сядзення наводчыка. У камандзіра ўсталяваны панарамны аптычны прыцэл з пераменным павелічэннем (ад 4 × да 20 ×). Прыцэл камандзіра мае адводы дзённы і начны аптычныя галіны ад прыцэла-далямера наводчыка, дзякуючы чаму ён можа даваць апошняму мэтаўказанне, а пры неабходнасці весці агонь з гарматы замест наводчыка. У дадатак да панарамнаму прыцэлам вакол люка камандзіра ўсталявана пяць перыскапічных нерухомых назіральных прыбораў.

Месца зараджалага знаходзіцца злева ад гарматы. У яго ўсталяваны адзін паваротны назіральны прыбор. Пры неабходнасці зараджалы можа выконваць функцыі механіка-кіроўцы або наводчыка. Абсталяванне радыёсувязі размяшчаецца ў вежы, злева ад месца зараджалага.

У задняй частцы корпуса размешчаны адсек для размяшчэння дадатковага боекамплекта, рэзрвнага экіпажа або шасці дэсантнікаў. Там жа можна ўсталяваць чацвёра насілак з параненымі. У кармавым бронелісце маецца двухстворкавы люк шырынёй 600 мм для доступу ў баявое аддзяленне. Верхняя частка люка адкрываецца ўверх, ніжняя — уніз. Тактыка выкарыстання танка «Меркава» не прадугледжвае перавозку салдат на поле бою. Стандартным лічыцца экіпаж з чатырох чалавек і размяшчэнне ў кармавым адсеку боекамплекта.

У баявым і маторна-трансмісійным аддзяленні змантаваная хуткадзейная аўтаматычная сістэма пажаратушэння. Танк таксама абсталяваны сістэмай абароны ад зброі масавай паразы. Фільтравентыляцыйная ўстаноўка калектыўнага тыпу ўсталявана ў кармавой частцы корпуса. Доступ да фільтравентыляцыйнай ўсталёўцы ажыццяўляецца праз дзверцы памерам 80×80 см, якая знаходзіцца справа ад восі танка ў кармавым бронелісце. Левая такая ж дзверцы закрывае адсек з акумулятарнымі батарэямі[5].

Сілавая ўстаноўка правіць

Рухавік — амерыканскі дызель паветранага астуджэння «Тэледайн Кантынентал» AVDS-1790-5A з турбанаддувам. Дызель ўяўляе сабой фарсіраваны да 900 л. с. рухавік AVDS-1790, ставілі на амерыканскія танкі М60, «Цэнтурыёна» і М48. Трансмісія таксама амерыканская, CD-850-6B, але мадэрнізаваная ізраільскімі спецыялістамі, паўаўтаматычная, гідрамеханічная, з гідрааб’ёмным механізмам павароту.

Хадавая частка правіць

Падвеска незалежная, спружынная тыпу Крысці. З кожнага борта ўсталявана па шэсць апорных каткоў дыяметрам 790 мм і па пяць якія падтрымліваюць ролікаў: два з іх падтрымліваюць верхнюю галіну гусеніцы за выдаленую ад корпуса частка, а тры — за бліжэйшую.

Элементы падвескі размешчаны з вонкавага боку корпуса. На двух пярэдніх і двух задніх вузлах падвескі змантаваныя тэлескапічныя гідраўлічныя амартызатары. Дынамічны ход апорных каткоў — 210 мм. Кожны вузел падвескі мацуецца да корпуса на чатырох нітах і можа быць хутка заменены пры выхадзе з ладу з прычыны падрыву на міне. Вядучыя колы пярэдняга размяшчэння. Адмова ад тарсіённай падвескі дазволіў выканаць дно корпуса гладкім, V-вобразнай формы, што разам з разнесённым браніраваннем дна павышае абароненасць корпуса пры дэтанацыі міны. Балансіры няцотных па ліку каткоў накіраваныя ў бок носа танка, цотных — у бок кармы, таму вузлы падвескі парамі ўтвараюць тры каляскі, што можа ўвесці ў зман, і ў некаторых крыніцах паказваецца, што падвеска «Меркава» балансірнага-спружынная, хоць на самай справе яна незалежная.

Гусеніца суцэльнаметалічныя, з адкрытымі шарнірамі. Шырыня тракаў — 640 мм, колькасць тракаў — 110, даўжыня апорнай паверхні — 4,52 м. Хадавая частка прычынена шасцісекцыённымі экранамі, вырабленымі з сталёвай брані. Экраны могуць адкідвацца ўверх для доступу да элементамі падвескі.

Узбраенне правіць

На «Меркава» Mk.1 і Mk.2 усталявана амерыканская 105-мм наразная гармата M68 (ліцэнзійны варыянт англійскай L7). Усе прылады для «Меркава» выраблены на прадпрыемствах «Israel Military Industries» («Ізраільская ваенная прамысловасць»). Куты навядзення прылады ў вертыкальнай плоскасці ад −8,5 да + 20°. Ствол забяспечаны тэрмаізаляцыйны кажухом, каб пазбегнуць выгібу восі ствала з-за нераўнамернага нагрэву[6][7][8]. Маска гарматы, як і на танку «Чыфтэн», адсутнічае. Боекамплект танка складае 62 стрэлу, аднак пры неабходнасці (у перагруз) яго можна павялічыць да 86 стрэлаў. У боекамплект уваходзяць стрэлы з пяццю тыпамі снарадаў — аперана бранябойныя падкаліберныя, кумулятыўныя, бранябойна-фугасныя, дымавыя і снарады з гатовымі паражальнымі элементамі. Большая частка боезапасу (48 стрэлаў) размешчана ў кармавой частцы корпуса танка ў кантэйнерах па чатыры снарада ў кожным.

Гармата стабілізаваная ў двух плоскасцях. Прывады развароту вежы і навядзення прылады ў вертыкальнай плоскасці электрагідраўлічнае. Гідраакумулятар і гідраўлічны сілавы блок размяшчаюцца ў кармавой нішы вежы.

Дапаможнае ўзбраенне ўключае спараны з гарматай 7,62-мм кулямёт MAG, які выпускаецца ў Ізраілі па бельгійскай ліцэнзіі. Кулямёт усталяваны злева ад гарматы. Яшчэ два такіх жа кулямёта змантаваныя на кранштэйнах побач з люкамі камандзіра і зараджалага. Агульны боекамплект да кулямётаў складае 10 000 патронаў. Над ствалом гарматы прадугледжана ўстаноўка дыстанцыйна кіраванага кулямёта калібра 12,7 мм; прыцэльвання буйнакалібернага кулямёта ажыццяўляецца з дапамогай асноўнага прыцэла наводчыка. 60-мм мінамётаў усталяваны на левай баку даху вежы; стральбу з яго вядзе зараджалы з адкрытага люка. Боекамплект — 30 аскепкава-фугасных, дымавых і асвятляльных мін.

Зноскі

  1. Основной боевой танк «Меркава» Mk1/2/3/4
  2. Merkava 4 Main Battle Tank
  3. Merkava Mk.4
  4. MERKAVA Mk-1 (англ.). Army Guide.
  5. Merkava Mk. 1 (англ.) — Israeli Weapons LTD.
  6. Mordecai Paldiel. "Saving the Jews: amazing stories of men and women who defied the «final solution»
  7. Феликс Зандман: всем смертям назло, Сэм Ружанский Архівавана 1 верасня 2011., «МЫ ЗДЕСЬ» № 307, 12—18 мая 2011.
  8. From Darkness to Photoelasticity // Felix Zandman: Scientist, Inventor and Industrialist, Dana Ashkenazi Архівавана 4 лістапада 2020. (англ.)

Спасылкі правіць