Міна Віткайц
Мі́на Ві́ткайц (н.-луж.: Mina Witkojc, ням.: Wilhelmine Wittka, 25 мая 1893, Бург, Германія — 11 лістапада 1975, Папітц, ГДР) — ніжнялужыцкая паэтка, празаік, перакладчыца, журналістка і публіцыст. Разам з ніжнялужыцкім паэтам Мата Косыкам лічыцца класікам ніжнялужыцкай паэзіі. Лаўрэат прэміі імя Якуба Чышынскага.
| Міна Віткайц | |
|---|---|
| н.-луж.: Mina Witkojc ням.: Wilhelmine Wittka | |
 | |
| Асабістыя звесткі | |
| Дата нараджэння | 28 мая 1893[1][2] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 11 лістапада 1975[1][2] (82 гады) |
| Месца смерці | |
| Пахаванне |
|
| Грамадзянства | |
| Прафесійная дзейнасць | |
| Род дзейнасці | журналістка, паэтка, перакладчыца, пісьменніца |
| Мова твораў | лужыцкія мовы |
| Грамадская дзейнасць | |
| Член у | |
| Прэміі | |
| Узнагароды | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія правіць
Нарадзілася 25 мая 1893 года ў горадзе Бург ў сялянскай сям’і Фрыца Поленьца і Марыяны Віткайц. У раннім дзяцінстве стала сіратой. З 1899 па 1907 год вучылася ў сярэдняй школе ў Бурзе. З 1907 года на працягу 10 гадоў працавала ў Берліне пакаёўкай, фларысткай і на ваенным прамысловым прадпрыемстве. У 1917 годзе вярнулася ў родны горад, дзе стала працаваць наёмным работнікам у сельскай гаспадарцы.
У жніўні 1921 года пазнаёмілася з групай чэшскіх і верхнялужыцкіх інтэлектуальных дзеячаў, якія натхнілі яе займацца культурнай дзейнасцю сярод лужычанаў. У 1922 годзе апублікавала свой першы верш у часопісе «Лужыца». У 1923 годзе пераехала ў Баўтцэн, дзе да 1931 года працавала рэдактарам ніжнялужыцкай газеты Serbski Саѕnik. Падчас яе рэдагавання наклад газеты дасягнуў з 200 да 1200 асобнікаў. У гэты ж час супрацоўнічала з лужыцкімі грамадскімі дзеячамі Арнаштам Мукай і Янам Чыжай. У 1925 годзе выпусціла свой першы паэтычны зборнік «Dolnoserbske basni» (Ніжнялужыцкія вершы). У 1926 годзе прымала ўдзел у Еўрапейскім кангрэсе нацыянальных меншасцяў, які адбыўся ў Жэневе. У гэты ж час займалася перакладамі на ніжнялужыцкую мову творы чэшскіх пісьменнікаў Бажэны Немцовай і Петра Безруча. Адкрыла ніжнялужыцкіх народных пісьменніц сясцёр Лізу Домашкайц і Мар’яну Домашкайц і дапамагала ім займацца літаратурнай дзейнасцю.
У гады Веймарскай рэспублікі неаднаразова прыцягвалася да суду «за антынямецкую дзейнасць»[3].
У 1933 годзе нацысцкі рэжым забараніў ёй займацца літаратурнай і журналісцкай дзейнасцю і яна засталася без сродкаў на існаванне, у сувязі з чым яна вярнулася ў Бург, дзе стала працаваць наёмным работнікам у сельскай гаспадарцы. У 1941 годзе яна з-за сваёй дзейнасці сярод лужычанаў была абвешчаная нацысцкім рэжымам «шкодным элементам» і адпраўлена ў Эрфурт, дзе яна прапрацавала ў сельскагаспадарчым прадпрыемстве да канца Другой сусветнай вайны. У 1945 годзе яна апублікавала паэму «Erfurtske spomnjeśa» (Эрфурцкія ўспаміны), у якой апісала сваё жыццё ў Эрфурце.
У 1946 годзе яна пераехала на нядоўгі час у Баўтцэн, дзе працавала ў лужыцкай грамадскай арганізацыі Домавіна, потым пераехала ў Прагу, дзе пражывала да 1954 года. Вярнуўшыся ў 1954 годзе ў родны горад, яна жыла ў ім да сваёй смерці ў 1975 годзе.
У 1964 годзе за сваю літаратурную дзейнасць была ганаравана прэміі імя Якуба Чышынскага.
У апошнія гады свайго жыцця жыла ў доме састарэлых у вёсцы Папітц каля Бурга. Памерла 11 лістапада 1975 года і была пахаваная на могілках у горадзе Бург.
Літаратурная дзейнасць правіць
Пісала празаічныя творы і вершы для ніжнялужыцкай газеты «Nowy Casnik». Была адным з арганізатараў ніжнялужыцкага літаратурнага зборніка «Serbska Pratyja». У 1934 годзе выдала паэтычны зборнік «Wĕnašk błośańskich kwĕtkow», які прынёс ёй вядомасць.
- Асноўныя сачыненні
- Dolnoserbske basni, 1925;
- Wěnašk błośańskich kwětkow, 1934;
- Erfurtske spomnjeśa, автобиография, 1945;
- K swětłu a słyńcu, Berlin 1955;
- Prědne kłoski, Berlin 1958;
- Po drogach casnikarki, Bautzen 1964, ISBN 3-7420-0281-3;
- Pśedsłowo k antologiji Jadna z nich jo šołtowka: antologija noweje dolnoserbskeje literatury, Budyšyn 1971.
- Пасмяротныя выданні
- Echo aus dem Spreewald, Bautzen 2001, ISBN 3-7420-1857-4.
- Яе імем названа сярэдняя школа ў вёсцы Вербен;
- У сяле Вербен знаходзіцца невялікі музей, прысвечаны дзейнасці Міны Віткайц.
Зноскі
- ↑ а б Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 26 красавіка 2014.
- ↑ а б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
- ↑ Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, стр. 145
Літаратура правіць
- Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, Российская академия наук, Институт славяноведения и балканистики, научный центр славяно-германских отношений, М., 1997, стр. 139, 144—145, 153, 155, 158, 160, 175, 191, ISBN 5-7576-0063-2
- Christiane Piniek: Mina Witkojc, Echo aus dem Spreewald. Bautzen: Domowina-Verlag, 2001.
- A. Karichowa: Wona jo «swoje» Blota lubowala. W: Płomje. 2003,05, S.20.
- Gespräch mit Frau Golzbuder (Sorbischlehrerin der Grundschule Krieschow) + zusätzlichen Material
- Mina Witkojc (Wuberk jo zestajił Kito Lorenc.) Budyšin. Ludowe Nakładnistwo Domowina, 1973.
Спасылкі правіць
- Біяграфія Архівавана 18 сакавіка 2016. (ніжнялуж.)
- Біяграфія Архівавана 19 жніўня 2014. (ням.)
- Бібліяграфія (ням.)