Місісіпская археалагічная культура
Місісі́пская культура (англ.: Mississippian culture) — археалагічная культура ў даліне ракі Місісіпі ў VIII - XVI стст.
| Місісіпская культура Бронзавы век | ||||
|---|---|---|---|---|
 Рэканструкцыя паселішча Місісіпскай культуры | ||||
| Геаграфічны рэгіён | Паўночная Амерыка | |||
| Лакалізацыя | ЗША | |||
| Датаванне | другая палова 1 тысячагоддзя да н.э. — першая палова 2 тысячагоддзя да н.э. | |||
| Носьбіты | індзейцы | |||
| Тып гаспадаркі | земляробства | |||
 |
||||
| Пераемнасць | ||||
|
||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | ||||
Асаблівасці правіць
Місісіпская археалагічная культура ўзнікла ў другой палове 1 тысячагоддзя н. э. і спалучала элементы, характэрныя для ранейшых культур на поўдні, бліз вусця ракі Місісіпі і тэрыторыі сярэдняга захаду сучасных ЗША. На працягу некалькіх стагоддзяў яна пашырылася ўздоўж даліны Місісіпі і яе прытокаў. У выніку склалася некалькі буйных рэгіянальны культур — сярэднемісісіпская культура, культура Паўднёвых Апалачаў, Кадаанская археалагічная культура, культура Плакемін і інш. Іх агульнымі рысамі з'яўляюцца наступныя:
- Насыпныя пірамідальныя тэрасы, якія, відавочна, служылі асновамі для драўляных пабудоў.
- Ручное земляробства. Асноўнай сельскагаспадарчай раслінай з'яўлялася кукуруза.
- Здабыча і выплаўка медзі. Захаваліся медныя арнаментаваныя пласціны. Здабычы жалеза і выплаўкі бронзы прадстаўнікі Місісіпскай культуры не ведалі.
- Выкарыстанне ракавін рачных (радзей марскіх) малюскаў для вытворчасці керамікі.
- Шырокая гандлёвая сетка ўздоўж ракі Місісіпі і яе прытокаў.
- Узнікненне сацыяльнай няроўнасці і інстытуту правадыроў.
Адным з найбуйнейшых і паселішчаў была Кэхокія на тэрыторыі сучаснага штата Ілінойс, дзе развівалася здабыча медзі. Яе росквіт прыпаў на XII - сярэдзіну XIV стст.
Перыядызацыя правіць
Агульнапрынятая перыядызацыя Місісіпскай культуры:
- Ранні Місісіпскі перыяд (да XII ст.) — пераход лясных паляўнічых плямён да аселага вобраза жыцця.
- Сярэдні Місісіпскі перыяд (XIIII - XIV стст.) — росквіт Місісіпскай культуры, складанне буйных населеных цэнтраў, спецыялізацыя ў вытворчай сферы.
- Позні місісіпскі перыяд (XV - першая палова XVI стст.) — заняпад, пашырэнне ваенных дзеянняў і знікненне.
Заняпад правіць
Канчатковых прычын заняпаду і знікнення агульнай Місісіпскай культуры не выяўлена. Мяркуюць, што гэта можа быць звязана з ростам сацыяльнай няроўнасці і буйных ваенна-палітычных аб'яднанняў накшталт пазнейшых канфедэрацый плямён паўночнаамерыканскіх індзейцаў. На карысць гэтага довада кажа пашырэнне рэгіянальных асаблівасцяў. У XVI ст. іспанцы арганізоўвалі з Мексікі некалькі даследчых экспедыцый, якія пакінулі апісанні позніх місісіпскіх паселішчаў і іх насельнікаў. Адносіны паміж іспанцамі і карэнным насельніцтвам складваліся па-рознаму, у тым ліку мелі варожы характар. Аднак пранікненне іспанцаў не было заваяваннем, кантакты не сталі сталымі. Існуе магчымасць, што іспанскія даследчыкі незнарок занеслі эпідэмічныя захворванні, якія прывялі да высокай смяротнасці і заняпаду гандлёвых і культурных сувязяў.
