Міхал Восіпавіч Глушневіч
Міхал Восіпавіч Глушневіч (1797, г. Мінск — 9 (21) ліпеня 1862, г. Вільня) — літоўскі і беларускі астраном. Магістр філасофіі (1818)[3].
| Міхал Глушневіч | |
|---|---|
| Дата нараджэння | 1797[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 21 ліпеня (2 жніўня) 1862[1] |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | астраном |
| Навуковая сфера | астраномія |
| Месца працы | |
| Альма-матар | Віленскі ўніверсітэт |
| Узнагароды |
 |
.svg){kind=small}
Біяграфія правіць
Пачатковую адукацыю атрымаў у Мінскай гімназіі[4]. У 1814—1818 гадах навучаўся ў Віленскім універсітэце, дзе вывучаў матэматыку і астраномію. У 1819 стаў магістрам філасофіі[4]. З 1819 года ад’юнкт Віленскай астранамічнай абсерваторыі, пазней намеснікам дырэктара. Па сваёй пасадзе Глушневіч удзельнічаў ва ўсіх працах і назіраннях абсерваторыі, як астранамічных, так і метэаралагічных, але у другіх больш, чым у першых, як гэта звычайна практыкавалася ў дачыненні да памочнікаў дырэктара ў абсерваторыях, падобных Віленскай[4].
Пасля выхаду П. Славінскага 21 чэрвеня 1843 года ў адстаўку Глушневіч быў прызначаны часова займаць пасаду дырэктара Віленскай абсерваторыі. У гэтым званні, акрамя вядзення бягучых работ абсерваторыі ў ранейшым аб’ёме, ён працягваў таксама і апрацоўку назіранняў папярэдніх гадоў, друкуючы іх у прадпрынятым для гэтага абсерваторыяй у 1838 годзе на ўласныя сродкі выданні пад назвай «Extrait des observations météorologiques 1834—35 par Slavinsky et Hlouchnewitch» (Vilna, 1838). Апошнім са штогодных выпускаў гэтага выдання быў «Extrait des observations faites, à l’observatoire de l’Académie Impériale des sciences à Vilna, pendant l’année 1843 par M. Hłuszniewicz» (Vilna, 1846)[4].
Выпраўляць пасаду дырэктара Глушневіч заставаўся да прызначэння ў пачатку 1848 на гэтую пасаду памочніка дырэктара Пулкаўскай абсерваторыі Я. М. Фуса, які ўступіў у адпраўленне сваіх новых абавязкаў з красавіка таго ж года. Пасля гэтага Глушневіч заставаўся ў Віленскай абсерваторыі нядоўга. 18 ліпеня 1848 ён быў звольнены ў адстаўку па пададзеным ім прашэнні ў чыне тытулярнага саветніка[4].
Памёр у Вільнюсе ў 1862 годзе[4].
Навуковая дзейнасць правіць
Праца над вызначэннем Дугі Струвэ правіць
У 1826 годзе Глушневіч разам з сваім дырэктарам П. Славінскім дапамагаў генералу К. Тэнеру ў правядзенні ім астранамічных назіранняў для Літоўскага градуснага вымярэння, якое ўвайшло пазней у склад вымярэння 25-градуснай дугі мерыдыяна ад Ледавітага акіяна да Дуная. Галоўнымі пунктамі ў Літоўскім вымярэнні былі: паўночны — Брыстэн ў 28 вёрстах на паўночны захад ад горада Якабштадта, сярэдні — Немеж і паўднёвы — Белін паблізу мяжы Мінскай і Валынскай губерняў. П. Славінскі і М. Глушневіч вызначылі для Тэнера шырату Брыстэна, прычым Глушневіч усталяваў разам з іншым памочнікам дырэктара Віленскай абсерваторыі І. Жылінскім пасажныя трубы на каменных падмурках, вырабіў частку патрэбных назіранняў і ў заключэнне вылічыў і самую шырыню з дзевяці зорак Бесселя з верагоднасць памылкі 0,125’’[4]. У 1827 годзе для таго ж градуснага вымярэння ён назіраў у Немежы з 21 ліпеня па 1 кастрычніка на працягу 42 начэй праходжанне зорак праз першы вертыкал. У 1832 годзе з прычыны выяўлення рознасці ў 26,01’’ паміж азімутамі боку Крэйцбург—Дабарскальн, вылічаным па назіраннях В. Я. Струвэ ў Якабштадце і Тэнера ў Немежы, прыйшлося зноў вырабіць астранамічныя назірання ў Немежы для вызначэння азімута боку Немеж-Мяшканцы. Даручаныя Глушневічу, гэтыя назіранні вырабляліся ім з 1 ліпеня па 6 кастрычніка. Пры іх вылічэнні, зробленым В. Я. Струвэ, яны былі знойдзеныя ім вельмі добрымі[4].
За гэту працу М. Глушневіч у 1837 годзе быў узнагароджаны ордэнам Святога Станіслава і кальцом з брыльянтам. Яна была апісана ў 8-9 тамах «Записок военно-топографического депо» ў 1843 годзе[5].
Іншая дзейнасць правіць
У 1824 з геадэзістам Я. І. Ходзькам праводзіў градусныя вымярэнні на тэрыторыі Беларусі[3].
Вёў назіранні планет, Месяца, зацьменняў зорак Месяцам[3] і зацьменняў спадарожнікаў Юпітэра, а таксама астэроідаў у 1838-46 гадах (у 1838-43 разам з П. Славінскім)[5]. Вынікі даследаванняў друкаваліся ў 1833-46 у выданнях абсерваторыі, часопісе «Astronomische Nachrichten» («Астранамічныя навіны»)[3].
Зноскі
- ↑ а б в г Бобынин В. В. Глушневич, Михаил Осипович // Русский биографический словарь — М.: 1916. — Т. 5. — С. 339.
- ↑ Michał Hłuszniewicz // NUKAT — 2002.
- ↑ а б в г Глушневич Михал // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 152. — 737 с.
- ↑ а б в г д е ё ж Глушневич, Михаил Осипович // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896—1918. (руск.)
- ↑ а б Stasė Matulaitytė Mykolas Hlušnevičius // Універсальная літоўская энцыклапедыя = Visuotinė lietuvių enciklopedija. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2005. — Т. VII (Gorkai-Imermanas). — 595 с.
Літаратура правіць
- M. Гусев, «Столетнее существование Виленской Астрономической Обсерватории» (Памятная книжка Виленской губ. на 1853 год. Вильна, 1853)
- M. Гусев, «Некролог Глушневича» («Виленский Вестник», 1862 г., № 57).
- Глушневич, Михаил Осипович // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896—1918. (руск.)
- Глушневич Михал // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 152. — 737 с.
- Stasė Matulaitytė Mykolas Hlušnevičius // Універсальная літоўская энцыклапедыя = Visuotinė lietuvių enciklopedija. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2005. — Т. VII (Gorkai-Imermanas). — 595 с.