Ніна Ляўковіч
Ні́на Абра́мчык (дзявочае Ляўковіч; літаратурны псеўданім Ніна Раса; 20 сакавіка 1916 — 27 студзеня 2003[1]) — беларуская грамадcка-палітычная дзяячка, пісьменніца. Жонка Міколы Абрамчыка.[2]
| Ніна Абрамчык | |
|---|---|
 | |
| Асабістыя звесткі | |
| Імя пры нараджэнні | Ніна Ляўковіч |
| Псеўданімы | Ніна Раса |
| Дата нараджэння | 20 сакавіка 1916 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 27 студзеня 2004 (87 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Пахаванне | |
| Грамадзянства | БНР, Францыя |
| Муж | Мікола Абрамчык |
| Альма-матар | |
| Прафесійная дзейнасць | |
| Род дзейнасці | паэт |
| Гады творчасці | 1902—1937 |
| Кірунак | паэзія |
| Мова твораў | беларуская |
| Грамадская дзейнасць | |
| Член у | |
Біяграфія правіць
Скончыла Віленскую беларускую гімназію, вучылася ў Віленскім універсітэце, член Беларускага студэнцкага саюза. З восені 1939 году настаўнічала на Пружаншчыне. Ад 1941 году жыла ў Берліне, дзе пабралася шлюбам з Міколам Абрамчыкам. Працавала ў газеце «Раніца» і Беларускім камітэце самапомачы. У 1943 г. разам з мужам пераехала ў Парыж (Абрамчык быў высланы з Берліна пад нагляд гестапа). Пісала апавяданні пад псеўданімам Ніна Раса. У 1947 г. выдала адзіны нумар перыёдыка Беларускага жаночага аб’яднання ў Францыі «Беларуска». У 1955 г. нарадзіла сына Альгерда. Пасля смерці мужа адмовілася аддаць беларускай грамадзе архіў Рады БНР і амаль абарвала кантакты з беларусамі. Працавала ў Musée de l’Homme ў Парыжы. Публікавала ў французскіх навуковых часопісах свае тэксты, прысвечаныя беларускай традыцыйнай культуры. Жыла ў прыгарадзе Парыжа Вілепэнт.
Памерла 27 студзеня 2003 г. Пахаваная ў Парыжы на могілках Пер-Лашэз каля свайго мужа.[2]. У некаторых крыніцах памылкова падаецца дата смерці як 2004 год, аднак на помніку ўказаны 2003 год.[1]
Выдавецкая дзейнасць правіць
Беларускі камітэт самапомачы ў Берліне ў другой палове 1942 году пачаў спарадычна выпускаць кнігі і брашуры, што было заслугай Міколы Абрамчыка і ягонай жонкі. Улетку 1942 году Абрамчыкамі былі выдадзеныя «Сымон-музыка» Якуба Коласа, «Ад родных ніў» Ларысы Геніюш. Першая з іх была перадрукам даваеннага віленскага выдання, а другую падрыхтаваў да друку Вітаўт Тумаш, карыстаючыся тэкстамі, апублікаванымі ў «Раніцы» і атрыманымі ад аўтаркі з Прагі. Абедзве кнігі былі адначасова надрукаваныя ў пражскай друкарні «Палітыка» і ў верасні 1942 году рэкламаваліся на старонках «Раніцы».
Ніна Абрамчык таксама апрацавала і выдала ў 1942—1943 гадах некалькі кніг:
- «Беларусь у песьнях», зборнік папулярных песень і патрыятычных вершаў.
- «Гісторыя Беларусі ў картах», апрацаваная паводле лекцыяў, якія ў 1941—1942 гады чытаў Мікола Абрамчык на курсах беларусазнаўства ў Берліне, выйшла накладам 3500 асобнікаў і распаўсюджвалася ў беларускіх школах Беласточчыны і Варшавы.
- «Калядныя песьні», зборнік 20 беларускіх калядак у апрацоўцы святара Віктара Шутовіча.
- «Пад гоман вясёлы», зборнік 30 беларускіх папулярных песень, рамансаў і прыпевак.
Даследніцкая дзейнасць, творчасць правіць
Ніна Абрамчык, апрача выдавецкай дзейнасці, пісала вершы, апавяданні. І дасюль малавядомай застаецца даследніцкая дзейнасць дыяспарнай дзяячкі па-французску. Яна працавала ў Музеі чалавека ў Парыжы. У канцы 1990-х гадоў у французскіх навуковых часопісах («Eurasie», «Ethnozootechnie») з’яўляюцца артыкулы фалькларысткі і этнолага Ніны Абрамчык (une ethnologue Nina Abramtchik)[3]. На ейныя даследаванні жаночай традыцыйнай культуры спасылаюцца квебекскія даследніцы (Pauline Greenhill, Diane Tye, 1997 год)[4].
У часопісе «Eurasie» Ніна Абрамчык надрукавала грунтоўныя артыкулы, прысвечаныя розным аспектам традыцыйнай культуры беларусаў. У нумары за 1995 год супрацоўніца Музея чалавека апублікавала даследаванне «Le lin chez les Biélorussiens, un exemple de sacralité locale» (Лён у беларускай культуры, прыклад мясцовай сакральнасці)[3]. У 1999 годзе Ніна Абрамчык апублікавала падобныя фальклорныя апісанні і аналіз, што датычыць месца і значэння каня ў традыцыйнай культуры беларусаў: «Le cheval en Biélorussie. Contes et emblèmes» (Конь у беларускай культуры. Казкі і cымбалі). Артыкул з’явіўся ў калектыўным зборніку, што быў прысвечаны вобразу і месцу каня ў еўрапейскай культуры[5]. У 2000 годзе даследніца напісала артыкул пра гісторыю і значэнні колераў у беларускай культуры «Couleurs de Biélorussie (Belarus)» (Колеры Беларусі)[3].
Зноскі
- ↑ а б Як знайсці магілу Міколы і Ніны Абрамчык
- ↑ а б Архіўная копія(недаступная спасылка). Палітыка. Беларуска-Эўрапейскае задзіночаньне (21 жніўня 2008). Архівавана з першакрыніцы 6 сакавіка 2016. Праверана 28 лістапада 2015.
- ↑ а б в У. Гарбацкі, Невядомая спадчына: этналагіня Ніна Абрамчык. Новы Час, 17-05-2018.
- ↑ Undisciplined Women: Tradition and Culture in Canada. Pauline Greenhill and Diane Tye, eds. Montreal and Kingston: McGill-Queen’s University Press, 1997.
- ↑ Abramtchik Nina (1996), Le cheval en Biélorussie. Contes et emblèmes // Le cheval en Eurasie. Pratiques quotidiennes et déploiements mythologiques, Paris, L’Harmattan, p. 165—171.
Літаратура правіць
- Абрамчык Ніна // Лявон Юрэвіч. Літаратурны рух на эміграцыі. Менск, БГА, 2002.
- Абрамчык Ніна // Юры Туронак. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Менск: Беларускі Гістарычны Агляд, 2002. — 144 с.
Спасылкі правіць
- Алег Гардзіенка. БНС: Спроба стварэння беларускага ўраду. Першая суполка, прысьвечаная ваеннай гісторыі Беларусі. Livejournal (21 траўня 2009). Праверана 27 чэрвеня 2009.
- Юры Туронак. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем(недаступная спасылка). Беларуская інтэрнэт-бібліятэка. Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 28 лістапада 2015.