Павукападобныя

Павукападобныя (Arachnida) — клас членістаногіх з падтыпа хеліцэравых (Chelicerata).

Павукападобныя
Малюнак з кнігі Kunstformen der Natur Эрнста Гекеля
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Першаснаротыя Без рангу:  Ecdysozoa Без рангу:  Panarthropoda Тып:  Членістаногія Падтып:  Хеліцэравыя Клас:  Павукападобныя
Міжнародная навуковая назва
Arachnida Cuvier, 1812
Атрады
Кляшчы (Acari) Amblypygi Павукі (Araneae) Сенакосцы (Opiliones) Palpigradi Pseudoscorpionida Ricinulei Schizomida Скарпіёны (Scorpiones) Сальпугі (Solifugae) Uropygi
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   82708 NCBI   6854 EOL   165 FW   19008

Наземныя драпежныя і паразітычныя членістаногія жывёлы. Большасць з 75 тыс. відаў павукападобных — гэта мікраскапічныя свабоднажывучыя глебавыя кляшчы. Вывучэннем павукападобных займаецца арахналогія.

Апісанне

Даўжыня ад 0,1 мм да 17 см. Цела падзяляецца на галавагрудзі і брушка, укрыта кутыкулай. Афарбоўка разнастайная. Галавагрудзі не падзелены на сегменты, у большасці 6 пар канечнасцей: ядавітыя кіпцюрыкі, членістыя нагашчупальцы і чатыры пары хадзільных ног. Брушка пераважна сегментаванае. Ротавы апарат сысучага тыпу. Вачэй ад 1 да 5 пар (няма ў кененій, многіх кляшчоў, рыцынулей).

Класіфікацыя

Падзяляюцца на 13 атрадаў: жгутаногія (Amblypygi), кляшчы (Acari), павукі (Araneae), сальпугі (Solifugae), сенакосцы (Opiliones), скарпіёны (Scorpiones), ілжэскарпіёны (Pseudoscorpionida), кененіі, або шчупальцаходавыя (Palpigradi), рыцынулеі (Ricinulei), тартарыды, або схізапельтыдыі (Schizomida), тэліфоны (Thelyphonida).

Пашырэнне

Вядомы з сілуру (каля 440 млн гадоў назад).

Пашыраны ўсюды, акрамя Антарктыды. Жывуць пераважна на сушы, некаторыя (вадзяныя кляшчы, вадзяны павук) у вадзе. На Беларусі найбольш трапляюцца прадстаўнікі атрадаў кляшчоў, павукоў, сенакосцаў і інш.

Спецыялізаваныя драпежнікі, якія знішчаюць шкодных насякомых. Некаторыя павукападобныя — паразіты, пераносчыкі ўзбуджальнікаў інфекцыйных хвароб, шкоднікі раслін і харчовых запасаў.

Асаблівасці біялогіі

Пераважна драпежнікі. Кормяцца толькі вадкай ежай, многія (павукі, скарпіёны) маюць ядавітыя залозы, якія садзейнічаюць пазакішэчнаму ператраўліванню ежы. Ёсць мускулістая смактальная глотка; развіты сярэдні аддзел кішэчніка і печань.

3 органаў пачуццяў найбольш развіты дотык. Дыхаюць трахеямі, лёгкімі, радзей паверхняй цела. Крывяносная сістэма незамкнёная (у многіх кляшчоў няма). Органы выдзялення — каксальныя залозы і мальпігіевыя сасуды. Некаторыя (павукі, скарпіёны) маюць ядавітыя залозы.

Дыханне ажыццяўляецца відазмененымі брушнымі канечнасцямі — лёгкімі, трахеямі або тымі і іншымі разам. Крывяносная сістэма незамкнутая, у брушку ёсць трубчастае сэрца з парнымі адтулінамі і сасуды, якія ад яго адыходзяць. Нервовая сістэма тыповая для членістаногіх. Добра развіты органы пачуццяў: шматлікія простыя вочкі, органы смаку, нюху і дотыку.

Раздзельнаполыя. Большасць адкладвае яйцы, некаторыя (кляшчы, скарпіёны) жывародныя. Звычайна адно, радзей два—тры пакаленні за год.

Літаратура

• Біялогія: вучэб. дапам. для 8-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання / Л. В. Камлюк, А. С. Шалапёнак; пер. з рус. мовы Г. І. Кулеш. — 3-е выд., дап. — Мн.: Нар. асвета, 2010. — 222 с. : іл. ISBN 978-985-03-1367-6.
• Петрыкаў А. Павукападобныя // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).