Пешыта
Пешыта (сір. ܦܫܝܛܬܐ, пшыта — «простая, агульная, зразумелая, вульгата», часам Сірыйская Вульгата) — стандартная версія Бібліі для цэркваў у сірыйскай традыцыі.
| Пешыта | |
|---|---|
.jpg) | |
| Поўная назва | ܡܦܩܬܐ ܦܫܝܛܬܐ mappaqtâ pšîṭtâ |
| Іншыя назвы | Peshitta, Peshittâ, Pshitta, Pšittâ, Pshitto, Fshitto |
| Мова | Сірыйская мова |
| Канон | Сірыйскі |
Стары Запавет перакладаўся на сірыйскую мову з іўрыту прыкладна ў II стагоддзі н. э. Новы Запавет быў перакладзены з грэчаскай[1]. Гэты Новы Запавет, у якім пачаткова адсутнічалі пэўныя спрэчныя кнігі (2 Пятра, 2 Яна, 3 Яна, да Іўдзеяў, Адкрыццё), стаў стандартам да пачатку V стагоддзя. Пяць выключаных кніг былі дададзены ў Гаркельскай версіі (616) Фамы з Гаркеля[2]. Аднак у 1905 «Пешыта» Аб'яднанага Біблейскага таварыства выкарыстала новыя выданні адсутных кніг, падрыхтаваныя ірландскім сірыязнаўцам Джонам Гвінам.
Этымалогія правіць
Назва «Пешыта» паходзіць з сірыйскага mappaqtâ pšîṭtâ (ܡܦܩܬܐ ܦܫܝܛܬܐ), што літаральна перакладаецца як простая версія. Магчымы таксама пераклад слова pšîṭtâ як агульны (то бок, для ўсіх людзей), альбо звычайны. Слова, запісана сірыйскімі літарамі, можа быць транслітаравана ў лацінцы некалькімі спосабамі: Peshitta, Peshittâ, Pshitta, Pšittâ, Pshitto, Fshitto.
Гісторыя правіць
Старазапаветныя кнігі Пешыты лічацца найранейшым узорам сіра-арамейскай літаратуры. У адрозненне ад большасці першых Цэркваў, якія грунтавалі свае пераклады Старога Запавету на Септуагінце, сіра-арамейскія цэрквы выкарыстоўвалі пераклад наўпрост з іўрыту. Іўдзейскія тэксты, якія паслужылі крыніцай для перакладу, відавочна, з'яўляліся практычна ідэнтычнымі масарэцкаму тэксту сярэднявечнага і сучаснага варыянтаў Іўдзейскай Бібліі (за выняткам Кнігі Ёва). У цяперашні час страціла падтрымку гіпотэза, паводле якой Пешыта была заснавана на перакладзе арамейскага Таргума. Тым не менш, у тэксце сірыйскага Старога Запавету заўважны элементы ўплыву Таргума (асабліва ў Пяцікніжжы Майсеевым і ў Хроніках) з нязначнымі інтэрпрэтацыямі сірыйскіх рэдактараў. Стыль і ўзровень перакладу старазапаветных кніг Пешыты даволі моцна адрозніваецца ў розных частках пісання. Некаторыя часткі маглі быць перакладзены сірамоўнымі іўдзеямі да з'яўлення хрысціянскай царквы, іншыя ж маглі быць перапрацаваныя першымі пахрышчанымі іўдзеямі. Паколькі сірыйская мова — гэта эдэскі дыялект арамейскай, найбольш верагодна, што пераклад здзяйсняўся менавіта ў рэгіёне горада Эдэса. Разам з тым, не выключана, што Арбела і Адыябена, з іх магутнай іўдзейскай дыяспарай, таксама маглі з'яўляцца радзімай перакладу. Некаторыя даследчыкі таксама паказваюць на пэўныя элементы тэксту, верагодна заходне-арамейскага паходжання, што дазваляе лічыць радзімай перакладу Палесціну або Сірыю.
Гл. таксама правіць
Зноскі правіць
- ↑ Sebastian P. Brock The Bible in the Syriac Tradition 2006- Page 17 "The Peshitta Old Testament was translated directly from the original Hebrew text, and the Peshitta New Testament directly from the original Greek. The so-called «deutero- canonical» books, or "Apocrypha, « were all translated from Greek, with …»
- ↑ Geoffrey W. Bromiley The International Standard Bible Encyclopedia: Q-Z 1995- Page 976 «Printed editions of the Peshitta frequently contain these books in order to fill the gaps. D. Harklean Version. The Harklean version is connected with the labors of Thomas of Harqel. When thousands were fleeing Khosrou’s invading armies, …»
Літаратура правіць
- Dirksen, P. B. (1993). La Peshitta dell’Antico Testamento, Brescia, ISBN 88-394-0494-5
- Flesher, P. V. M. (ed.) (1998). Targum Studies Volume Two: Targum and Peshitta. Atlanta.
- Kiraz, George Anton (1996). Comparative Edition of the Syriac Gospels: Aligning the Old Syriac Sinaiticus, Curetonianus, Peshitta and Harklean Versions. Brill: Piscataway, NJ: Gorgias Press, 2002 [2nd ed.], 2004 [3rd ed.].
- Pinkerton, J. and R. Kilgour (1920). The New Testament in Syriac. London: British and Foreign Bible Society, Oxford University Press.
- Pusey, Philip E. and G. H. Gwilliam (1901). Tetraevangelium Sanctum iuxta simplicem Syrorum versionem. Oxford University Press.
Спасылкі правіць
- Лічбавая версія Пешыты Архівавана 14 лістапада 2014.
- Арамейская Пешыта
- Новы англійскі пераклад Пешыты Архівавана 20 кастрычніка 2020.