Птушкі і гнёзды
«Пту́шкі і гнёзды» — раман Янкі Брыля, упершыню выдадзены ў 1964 годзе.
| Птушкі і гнёзды | |
|---|---|
| Жанр | раман |
| Аўтар | Янка Брыль |
| Мова арыгінала | беларуская |
| Дата напісання | 1942—1944, 1962—1964 |
| Асобнае выданне | 1964 |
| Выдавецтва | Беларусь |
| Колькасць старонак | 345 |
| Электронная версія | |
Сюжэт правіць
Янка Брыль пачаў працу над раманам адразу па вяртанні з нямецкага палону (1942—1944), аднак здолеў завяршыць толькі пасля вялікага перапынку, у 1962—1964 гадах. У апісанні вайны пісьменнік ідзе следам Кузьмы Чорнага («Вялікі дзень», «Пошукі будучыні», «Млечны шлях») і прадвяшчае трагічныя творы Васіля Быкава. Аднак праз асабістую трагедыю галоўнага героя пісьменнік уздымае глыбейшую праблему — пошукаў і захавання беларусамі свайго гнязда, сваёй Радзімы. Радзіма — сюжэтна-кампазіцыйны і ідэйны цэнтр рамана.
Галоўны герой рамана — Алесь Руневіч з заходнебеларускай вёскі Пасынкі, прататыпам якога з’яўляецца сам аўтар. Алесь, як і Янка Брыль, служыў у польскім войску, а пасля нападу нацысцкай Германіі трапіў у палон. Перажываючы пагарду да свайго нацыянальнага не толькі з боку немцаў, але і здраднікаў, Алесь надта балюча гэта ўспрымае. У яго душы расце перакананасць, што і шматпакутнаму беларускаму народу «нароўні з усімі дадзена права жыць сапраўдным жыццём»[1]. Як птушка да пакінутага гнязда, імкнецца герой да роднай Беларусі.
Моваю мастацкіх вобразаў аўтар паказвае, што няма благіх ці добрых народаў — але ў кожным народзе ёсць людзі і нелюдзі. Нават у самых бесчалавечных абставінах людзі незалежна ад нацыянальнасці застаюцца людзьмі, а нелюдзі ператвараюцца ў пачвараў[2]. Як адзначае беларускі літаратуразнаўца Дзмітрый Бугаёў, у рамане добра прасочана, як «звычайны фашызм, напачатку не такі ўжо для ўсіх страшны, набіраючы сілу, ператвараецца ў фашызм ваяўнічы, агрэсіўны і адкрыта бесчалавечны не толькі ў дачыненні да „ніжэйшых расаў“, але і да ўсяго жывога, людскага ва ўласным народзе»[3].
Сюжэт рамана небагаты на знешняе дзеянне; аўтара болей цікавіць унутраны стан героя, тыя змены, якія адбываюцца ў светапоглядзе чалавека пад уздзеяннем рэчаіснасці. Лірызм і паэтычнасць у рамане арганічна спалучаюцца з тонкім псіхалагізмам (так званая «плыня свядомасці»). Прачытанне такога кшталту твораў патрабуе працы душы і роздуму[2].
З рамана «Птушкі і гнёзды» выйшла пазнейшая проза Васіля Быкава, Адамчыка, Івана Пташнікава, Чыгрынава, Далідовіча і іншых пісьменнікаў пра беларусаў, якія, падобна птушкам, «шукаюць гнёзды свае»[4].
Раман «Птушкі і гнёзды» лічыцца адным з найлепшых антываенных твораў беларускай літаратуры XX стагоддзя[5].
Выданні правіць
Раман «Птушкі і гнёзды» шмат разоў перавыдаваўся, а таксама ўваходзіць ва ўсе зборы твораў і выбраныя творы Янка Брыля, якія выходзілі ў 1960-я, 1980-я і 1990-я гады. Перакладзены на латышскую, нямецкую, рускую, украінскую, чэшскую мовы[5].
Зноскі
- ↑ Раман Я. Брыля „Птушкі і гнёзды“: праблематыка, жанрава-стылёвыя асаблівасці. Наватарства пісьменніка ў адлюстраванні падзей вайны. Студопедия. Праверана 5 лютага 2021.
- ↑ а б Увесь свет — адзін дом (па рамана Янкі Брыля „Птушкі і гнёзды“). Кароткі змест. Праверана 5 лютага 2021.
- ↑ Птушкі і гнёзды, в сокращении. Краткое содержание. На ўрок. Праверана 5 лютага 2021.
- ↑ Чалавек і Радзіма ў рамане Янкі Брыля „Птушкі і гнёзды“. Узнаем как. Праверана 5 лютага 2021.(недаступная спасылка)
- ↑ а б Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь. Працягваецца выданне Збору твораў Янкі Брыля. Дом прэсы (2 сакавіка 2020). Праверана 5 лютага 2021.
Спасылкі правіць
- Тэкст твору Архівавана 13 лютага 2021. // Родныя вобразы