Шувалавы

Шувалавы — рускі дваранскі і графскі род, гісторыя якога прасочваецца з XVI стагоддзя. Род дваранінаў і графаў Шувалавых быў запісаны ў VI і V частках радаводаў кніг губерній Сімбірскай, Санкт-Пецярбургскай, Кастрамской і Яраслаўскай. Герб графаў Шуваловых занесены ў XII частку Агульнага Гербоўника.

Гісторыя роду

З радных запісаў і актаў вядома, што ў другой палове XVI стагоддзя ў Кастрамскім павеце жыў памешчык Дзмітрый Шувалаў. Яго ўнук Андрэй Сямёнавіч быў ваяводай (1616). Адзін са сваякоў Андрэя, Даніла, быў маскоўскім стралецкім сотнікам (1636) і пасля быў узведзены ў баяры (1669).

Іван Максімавіч Старэйшы (пам. 1736 г.), праўнук Андрэя Сямёнавіча, быў пры Пятры I камендантам у Выбаргу, займаўся складаннем карты марскіх і рачных берагоў, вызначаў мяжу паміж Расіяй і Швецыяй і садзейнічаў заключэнню Ніштацкага міру. Памёр губернатарам у Архангельску. Брат яго Іван Максімавіч Малодшы (памёр 1741 г.), служыў капітанам гвардыі і быў цяжка паранены падчас штурму Ачакава. Сыны Івана Максімавіча Старэйшага, Аляксандр і Пётр, былі сярод маладых дваран пры двары цэсарэўны Лізаветы Пятроўны і ў ноч на 25 лістапада 1741 г. падтрымалі яе падчас перавароту.

5 верасня 1746 г. імператрыца Лізавета Пятроўна ўзвяла Пятра Іванавіча Шувалава ў графскую годнасць. Яшчэ больш умацавала становішча Пятра Іванавіча Шувалава жаніцьба з Маўрай Ягораўнай Шапялёвай, наперсніцай імператрыцы. Аляксандр Іванавіч Шувалаў (1710—1771) даслужыўся да генерала-фельдмаршала і на працягу шматлікіх гадоў быў галавой таемнай канцылярыі.

Сын Пятра Іванавіча Андрэй меў двух сыноў: Пятра Андрэевіча (1771—1808), які быў генерал-ад’ютантам пры імператары Паўле I, і Паўла Андрэевіча (1777—1823), генерал-ад’ютанта пры імператары Аляксандры I. Ён адрозніўся ў вайне з Польшчай, у Італьянскім паходзе Суворава і падчас вайны са Швецыяй, калі ён першы здолеў са сваім корпусам увайсці ў Швецыю праз горад Тарнеа, узяты ім пасля ўпартай бітвы. Павел Андрэевіч выконваў і дыпламатычныя даручэнні.

Сын Паўла Андрэевіча, Андрэй Паўлавіч (1816—1876), быў санкт-пецярбургскім губернскім правадыром дваранства; вядомы сваімі заслугамі ў якасці гарадскога і земскага дзеяча. Яму прыналежыць некалькі прац па сельскай гаспадарцы ў «Працах» вольна-эканамічнага грамадства і артыкулаў публіцыстычнага характару.

Другі сын Пятра Андрэевіча, Рыгор, быў каталіцкім манахам; як і яго сын, быў членам савета міністра ўнутраных спраў, Пётр Рыгоравіч (1827—1882); яго дачка Алена Грыгор’еўна (памерла ў 1885 г.), якая таксама звярнулася ў каталіцтва, вярнулася ў праваслаўе і напісала на французскай мове падрабязнае апавяданне аб пераманьванні яе бацькі. Граф Пётр Андрэевіч Шувалаў (1827—1889) быў санкт-пецярбургскім обер-паліцаймайстарам, дырэктарам дэпартамента агульных спраў Міністэрства ўнутраных спраў, кіраўніком III аддзяленнем уласнай Яго Імператарскай Вялікасці канцылярыяй, генерал-губернатарам Астзейскага края і з 1866 па 1874 гг. шэфам жандараў; затым ён зрабіўся паслом у Лондане, прымаў удзел у мірным перамовах па ўскладненням, якія ўзніклі паміж Расіяй і Англіяй з нагоды Сан-Сцяфанскага дагавора, і быў адным з прадстаўнікоў Расіі на Берлінскім кангрэсе. З 1879 г. не займаў ніякага паста. Па сваіх перакананнях ён належаў да строга-кансерватыўнай партыі і ставіўся неспачувальна да вялікіх рэформ 1860-х гадоў.

Яго брат Павел Андрэевіч (нарадзіўся ў 1830 г.), генерал-ад’ютант, генерал ад інфантэрыі, член дзяржаўнага савета, скончыў курс у Пажаскім корпусе, прымаў удзел у крымскай кампаніі, пасля недоўгачасовага кіравання дэпартаментам агульных спраў Міністэрства ўнутраных спраў вярнуўся да ваеннай дзейнасці, быў больш за 10 гадоў начальнікам штаба гвардыі і Санкт-Пецярбургскай вайсковай акругі і ў турэцкую кампанію 1877—1878 г. шмат спрыяў паражэнню Сулеймана-ары пад Філіпопалем. З 1885 па 1894 г. Шувалаў быў надзвычайным і паўнамоцным паслом у Берліне і надзвычайным пасланцам і паўнамоцным міністрам пры вялікагерцагскіх дварах мекленбург-швярынскам і мекленбург-страліцкам; затым каля 2 гадоў прабыў варшаўскім генерал-губернатарам і камандавалым войскамі Варшаўскай вайсковай акругі. У 1888 г. Васачайша велена графу Міхаілу Андрэевічу Шувалаву як спадчынніку маяратнага маёнтку ў родзе князёў Варанцовых далучыць да свайго прозвішча тытул, герб і прозвішча заснавальніка гэтага маёнтка, з найменнем: «Святлейшы князь Варанцоў, граф Шувалаў».

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Шувалавы