Руска-турэцкая вайна (1768—1774)

Руска-турэцкая вайна (17681774) — вайна, якую вялі паміж сабою Расія і Турцыя.

Руска-турэцкая вайна 1768—1774
Асноўны канфлікт: Руска-турэцкія войны
«Перамога Кацярыны II над туркамі» Стэфана Тарэлі, 1772.
«Перамога Кацярыны II над туркамі»
Стэфана Тарэлі, 1772.
Дата 17681774
Месца Малдавія, Бесарабія, Валахія, Эгейскае мора
Прычына сутыкненне рускіх і турэцкіх інтарэсаў у Польшчы (гл. Барская канфедэрацыя)
Вынік перамога Расіі
Змены Кючук-Кайнарджыйскі мір
Праціўнікі
Сцяг Расіі Расійская імперыя
Войска Запарожскае нізавое
Асманская імперыя
Крымскае ханства
Камандуючыя
Сцяг Расіі Пётр Румянцаў
Сцяг Расіі Аляксандр Сувораў
Андрэеўскі сцяг Аляксей Арлоў
Андрэеўскі сцяг Фёдар Ушакоў
Пётр Калнышэўскі
Мустафа III
Яглікізадэ Нісані Мехмед Эмін-паша
Малдаванчы Алі-паша
Кырым Гірай
Сілы бакоў
125 000[1]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Турцыя пачала вайну з падтрымкай Францыі і Аўстрыі, якія жадалі аслаблення Расіі ў Рэчы Паспалітай; турэцкія вярхі жадалі пашырыць уладанні Турцыі ў Прычарнамор’і, на Каўказе і авалодаць Астраханню. Расія, пасля шэрагу значных перамог на сушы і на моры, вымусіла Турцыю да мірных перамоў і атрымала свабодны выхад да Чорнага мора. Вайна скончылася падпісаннем Кючук-Кайнарджыйскага дагавора (1774).[2]

Вайна была абвешчана Турцыяй у 1768, а ў студзені 1769 войскі крымскага хана ўварваліся на Украіну. Расійскае войска заняло Ясы (1769); 1-я армія пад началам П. А. Румянцава ўзяла перамогі пад Рабой Магілай, на рэках Ларга і Кагул (усё — 1770), фарсіравала Дунай. 2-я армія В. М. Далгарукага заняла Крым (1771).

У 1774 расійскае войска фарсіравала Дунай і блакіравала турэцкія крэпасці Шумлу, Рушчук і Сілістрыю; пад началам А. В. Суворава і М. Ф. Каменскага перамагло пад Казлуджай (1774).

Расійскі флот паспяхова дзейнічаў супраць турэцкага на Міжземным і Эгейскім морах (Архіпелагскія экспедыцыі) і разграміў туркаў у Чэсменскай бітве (1770).[2]

Зноскі

  1. История войн (Энциклопедия для детей). М.:Аванта, 2007. С. 277
  2. а б ВЭС-83. С.64?.

Літаратура правіць

  • Военный энциклопедический словарь / Пред. Гл. ред. комиссии Н. В. Огарков. — М.: Воениздат, 1983. — 863 с. (руск.)