Рэлігія ў Венгрыі
Рэлігія ў Венгрыі. Найбольш распаўсюджаным рэлігійным кірункам у Венгрыі з'яўляецца каталіцтва, каталікамі паводле даных агульнанацыянальнага перапісу 2001 года лічаць сябе 5 558 901 чалавек або 54,5 % агульнага насельніцтва краіны. Большасць венгерскага каталіцкага насельніцтва належыць да лацінскага абрада, да грэкакатолікаў сябе прылічылі 268 935 чалавек (2,6 % насельніцтва).
Другая па распаўсюджанасці рэлігія — пратэстанцтва (галоўным чынам, кальвінізм). Пратэстанты налічваюць 19,5 % насельніцтва краіны. Пратэстанцтва па гістарычных прычынах распаўсюджана на ўсходзе краіны (асабліва ў раёне Дэбрэцэна), дзе з'яўляецца найбольш шматлікай рэлігіяй. Больш за 90 % венгерскіх пратэстантаў — кальвіністы, ёсць таксама лютэране, баптысты і інш.
Сярод рэлігійных меншасцей — праваслаўныя (галоўным чынам, этнічныя сербы, румыны, украінцы і русіны), іўдзеі, мусульмане і інш. Колькасць паслядоўнікаў рэлігій, якія не адносяцца да каталіцтва і пратэстанцтва не перавышае ў суме 0,5 %. Колькасць атэістаў і агностыкаў, паводле даных перапісу, 1 483 369 чалавек (14,5 %). Каля 10 % грамадзян Венгрыі адмовілася адказваць на пытанне аб рэлігійнай прыналежнасці.
Гісторыя правіць
| Дэнамінацыя | Насельніцтва | % |
|---|---|---|
| Хрысціянства | 7 584 115 | 74,4 |
| Каталіцтва | 5 558 901 | 54,5 |
| Лацінскі абрад | 5 289 521 | 51,9 |
| Грэка-каталікі | 268 935 | 2,6 |
| Пратэстанцтва | 1 985 576 | 19,5 |
| Кальвінізм | 1 622 796 | 15,9 |
| Лютэранства | 304 705 | 3,0 |
| Баптызм | 17 705 | 0,2 |
| Іншыя | 40 370 | 0,4 |
| Праваслаўе | 15 298 | 0,1 |
| Іншыя хрысціяне | 24 340 | 0,2 |
| Іўдаізм | 12 871 | 0,1 |
| Іншыя рэлігіі | 13 567 | 0,1 |
| Усяго рэлігійных | 7 610 553 | 74,6 |
| Атэісты і агностыкі | 1 483 369 | 14,5 |
| Адмовіліся адказваць | 1 034 767 | 10,1 |
Венгры ў перыяд свайго перасялення ў Еўропу заставаліся язычнікамі. Пасля іх пасялення ў Прыдунайскай нізіне шэраг хрысціянскіх місіянераў з Захаду прадпрымалі спробы звярнуць іх у хрысціянства, аднак да пачатку XI стагоддзя яны былі беспаспяховымі. Першым хрысціянскім каралём краіны стаў Іштван I, пазней кананізаваны, як і яго сын Імрэ. У першай палове XI стагоддзя большая частка венграў прыняла хрысціянства лацінскага абраду, значную ролю ў звароце венграў адыграў Герард Венгерскі. Язычніцкая рэакцыя пасля смерці Іштвана I была хутка падушана. Вялікую ролю ва ўмацаванні пазіцый каталіцтва ў краіне адыграў кароль Ласла I, таксама пазней кананізаваны.
Аж да Рэфармацыі пераважная большасць венграў была каталікамі. Рэфармацыя дамаглася ў Венгрыі вялікага поспеху, спачатку лютэранства, а затым кальвінізм шырока распаўсюдзіліся сярод венграў, і ў сярэдзіне XVI стагоддзя Венгрыя стала па перавазе пратэстанцкай краінай. Барацьба паміж каталікамі і пратэстантамі праходзіла на фоне турэцкага нашэсця, да пачатку XVII стагоддзя туркі захапілі амаль усю краіну, рэзідэнцыя главы каталіцкай царквы, архібіскупа Эстэргама, была перанесена ў Трнаву, а затым у Браціславу. На тэрыторыі асманскай Венгрыі была разбурана або перароблена ў мячэці пэўная колькасць каталіцкіх храмаў, частка насельніцтва перайшла ў іслам. У паўночнай частцы Венгрыі (у наш час — тэрыторыя Славакіі), якая апынулася пад кантролем Габсбургаў, разгарнулася контррэфармацыя, якая праходзіла пры лідыруючай ролі ордэна езуітаў і апынулася эфектыўнай. Езуіты заснавалі мноства навучальных устаноў, уключаючы найстарэйшы ў Венгрыі ўніверсітэт, актыўна прасоўвалі каталіцкую набожнасць у народзе. Пасля вызвалення ад турак Венгрыя зноў стала пераважна каталіцкай краінай, за выключэннем усходніх рэгіёнаў, асабліва Дэбрэцэна, дзе засталіся шматлікія пратэстанцкія абшчыны.
Каталіцтва правіць
Каталіцкая царква ў краіне складаецца з 4 архідыяцэзіі-мітраполіі і 9 дыяцэзій (адна з іх візантыйскага абраду). Прымас Венгрыі ўзначальвае архідыяцэзію-мітраполію Эстэргам-Будапешт. У наш час тытул прымаса Венгрыі належыць кардыналу Петэру Эрдзё. У Венгрыі арганізаваны ваенны ардынарыят, прызначаны для акармлення ваеннаслужачых-каталікоў (14 святароў). Абацтва Пананхальма мае статус незалежнага тэрытарыяльнага абацтва. Венгерская грэкакаталіцкая царква складаецца з дзвюх незалежных структур — дыяцэзіі Хайдударага, якая з'яўляецца суфраганнай да мітраполіі Эстэргам-Будапешт і самастойнага апостальскага экзархата Мішкальц. У краіне існуе таксама невялікая абшчына армян-каталікоў.
Духоўнымі цэнтрамі краіны лічацца Эстэргам, дзе знаходзіцца найбуйнейшая царква краіны — базіліка Святога Адальберта і абацтва Пананхальма.
Пратэстанцтва правіць
Кальвіністы правіць
Паводле перапісу насельніцтва ў Венгрыі пражывае 1 млн. 622 тыс. кальвіністаў (2001)[2]. Большасць з іх з'яўляюцца вернікамі Венгерскай рэфармацкай царквы (венг.: Magyarországi Református Egyház). Царква налічвае больш за 1200 прыходаў, аб'яднаных у 27 дыяцэзій (hu:Egyházmegye).
Дыяцэзіі аб'яднаны ў 4 царкоўныя акругі (hu:Egyházkerület)[3]:
- Цісантулі (левы бераг Цісы) (венг.: Tiszántúli Református Egyházkerület), якая ўключае прыходы ў медзье Бекеш, Чонград, Хайду-Біхар, Сабальч-Сатмар-Берэг, Яс-Надзькун-Сольнак[4].
- Цісанінені (правы бераг Цісы) (венг.: Tiszáninneni Református Egyházkerület),
- Дунамельлекі (берагі Дуная) (венг.: Dunamelléki Református Egyházkerület),
- Дунантулі (задунайская акруга) (венг.: Dunántúli Református Egyházkerület).
Праваслаўе правіць
Колькасць праваслаўных вернікаў у Венгрыі паводле даных на 2001 год складала каля 15 000 чалавек. Праваслаўе вызнаюць галоўным чынам прадстаўнікі нацыянальных меншасцей, галоўным чынам сербы, а таксама румыны, украінцы і інш. Тэрыторыя Венгрыі знаходзіцца пад юрысдыкцыяй Сербскай праваслаўнай царквы, якая мае Будзімскую епархію з цэнтрам у горадзе Сентэндрэ. Таксама ў Венгрыі існуюць прыходы Канстанцінопальскага патрыярхата, аб'яднаныя ў Венгерскі экзархат, Рускай праваслаўнай царквы, аб'яднаныя ў Будапешцкую і Венгерскую епархію, а таксама Венгерская епархія Румынскай праваслаўнай царквы.
Зноскі
- ↑ Статыстычныя даныя на 2001 год Архівавана 11 мая 2011.
- ↑ 18. Demographic data — Hungarian Central Statistical Office Архівавана 11 мая 2011.
- ↑ Egyházunk: a Magyarországi Református Egyház Архівавана 2 верасня 2009.
- ↑ Tiszántúli Egyházkerület Архівавана 19 чэрвеня 2010.