Сахарын
Сахары́н (імід орта-сульфабензойнай кіслаты, імід 2-сульфабензойнай кіслаты, орта-сульфабензімід) — бясколерныя крышталі салодкага смаку, маларастваральныя ў вадзе. «Сахарын», які знаходзіцца ў продажы, уяўляе сабой крышталегідрат натрыевай солі, якая ў 300—500 раз саладзейшы за цукар. Сахарын не засвойваецца арганізмам (выводзіцца з мачой).
Гісторыя правіць
Сахарын быў выпадкова адкрыты ў 1879 годзе пры даследаванні акіслення 2-талуолсульфанаміду, якое праводзіў К. Фальберг у лабараторыі праф. А. Рэмсена ва ўніверсітэце Джона Хопкінса. У 1884 Фальберг запатэнтаваў спосаб атрымання сахарыну і пачаў яго прамысловую вытворчасць.
Фізічныя ўласцівасці і атрыманне правіць
Сахарын выглядае як бясколерныя крышталі салодкага смаку, дрэнна раствараецца ў вадзе (1:250) і спірце (1:40). Тэмпература плаўлення крышталёў — 228—229 °C.
Сахарын можа быць атрыманы рознымі спосабамі. Першапачаткова Рэмсен і Фальдберг атрымалі яго з талуолу шляхам сульфіравання хлорсульфонавай кіслатой. Хлорангідрыд, які пры гэтым атрымліваўся, ператваралі ў амід, які акіслялі перманганатам калію. Гэты метад быў неэфектыўным.
Толькі ў 1950 годзе ў кампаніі Maumee Chemical Company (Таледа, Агая) быў распрацаваны метад, які дазваляе выпрацоўваць сахарын у прамысловых маштабах. Гэты метад заснаваны на рэакцыі антранілавай кіслаты з азоцістай кіслатой, дыяксідам серы, хлорам і аміякам. Іншы метад, распрацаваны ў 1967 годзе, заснаваны на рэакцыі бензілхларыду.
Ужыванне правіць
Сахарын ужываюць замест цукру пры дыябеце, а таксама як сурагат цукру.
У харчовай прамысловасці сахарын зарэгістраваны ў якасці харчовыя дабаўкі E954, як падсаладзіцель. Як і іншыя падсаладзіцелі, сахарын не мае пажыўных уласцівасцей і з’яўляецца тыповым ксенабіётыкам.
У наш час харчовае выкарыстанне сахарыну моцна скарочана, хоць выпускаюцца падсаладзіцелі на сахарыне (Сукразіт), а ў напоях і некаторых іншых прадуктах выкарыстоўваюць сумесі падсаладзіцеляў, з прычыны таго, што быўшы выкарыстаны сам па сабе дае не вельмі прыемны металічны прысмак.
Прадукт узаемадзеяння тэтрагідрахіналіну і іміду 2-сульфабензойнай кіслаты знаходзіць ужыванне ў складзе кампазіцый на аснове метакрылатаў, якія выкарыстоўваюцца ў якасці клеяў для металаў.
Гл. таксама правіць
Літаратура правіць
- Теддер Дж., Нехватал А., Джубб А. Промышленная органическая химия. — М.: Мир, 1977.